Το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε την Τετάρτη ότι εργάζεται με τους Ευρωπαίους εταίρους του για την πρόταση. Είχε προηγηθεί η πρόταση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υπέρ της δημιουργίας ενός τέτοιου δικαστηρίου, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Κατηγορούμενοι σε ένα τέτοιο δικαστήριο, σύμφωνα με την πρόταση, θα είναι όσοι έχουν εξουσία στη λήψη αποφάσεων για τη διάπραξη του εγκλήματος της επίθεσης, δηλαδή της παραβίασης των συνόρων της Ουκρανίας από τον ρωσικό στρατό. Αυτό πιθανότατα θα σήμαινε κατηγορίες για μια μικρή ομάδα προσώπων, συμπεριλαμβανομένου του Ρώσου προέδρου, του υπουργού Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ και του υπουργού Άμυνας, Σεργκέι Σοϊγκού.
Εάν μάλιστα, καταδικάζονταν, έστω και ερήμην, η ποινή θα έβαζε διατάρασσε ακόμη περισσότερο τις ήδη τεταμένες σχέσεις με τη Ρωσία, αφού ο Πούτιν και η ομάδα του θα χαρακτηρίζονταν διεθνείς εγκληματίες και θα καθίστατο σχεδόν αδύνατη η επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Η ανακοίνωση της Γαλλίας πάντως αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι η Δύση έχει απογοητευτεί από την υπάρχουσα προοπτική διαπραγμάτευσης με τη Ρωσία.
Η Ε.Ε. επιθυμεί ένα εξειδικευμένο δικαστήριο επειδή η Ρωσία δεν έχει υπογράψει τη συνθήκη του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ), αφήνοντας το δικαστήριο της Χάγης χωρίς δικαιοδοσία για «εγκλήματα επιθετικότητας» που ενδεχομένως διέπραξε η ρωσική κυβέρνηση. Το ΔΠΔ μπορεί να κρίνει συγκεκριμένα εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στην Ουκρανία, αν και ο Πούτιν και οι κορυφαίοι υπουργοί του διατηρούν ασυλία από όποια δίωξη όσο είναι στην εξουσία.
Η Ουκρανία ξεκίνησε εκστρατεία για τη δημιουργία ενός ειδικού δικαστηρίου τον Απρίλιο, αλλά αντιμετώπισε την άρνηση των δυτικών συμμάχων της. Επί μήνες, υποστήριξη εξασφάλιζε μόνο από κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής.
Σε συνέντευξή του τον Σεπτέμβριο, ο Αντρέι Σμιρνόβ, ο οποίος ηγείται της εκστρατείας δημιουργίας του δικαστηρίου για λογαριασμό του προεδρικού γραφείου της Ουκρανίας, είχε δηλώσει ότι η απροθυμία της Δύσης δείχνει ότι εξακολουθεί να θέλει να αφήσει ανοιχτή την πόρτα για διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία.
Ο ντερ Λάιεν δήλωσε την Τετάρτη ότι οποιοδήποτε δικαστήριο θα απαιτούσε την υποστήριξη του ΟΗΕ. Πρότεινε τη σύσταση ενός ανεξάρτητου διεθνούς δικαστηρίου ή ενός ειδικού δικαστηρίου στο πλαίσιο ενός εθνικού δικαστικού συστήματος. Είτε έτσι είτε αλλιώς, η Ουκρανία έχει πει ότι ο αριθμός των κρατών που υποστηρίζουν ένα τέτοιο δικαστήριο είναι το κλειδί για την επιβολή οποιασδήποτε ποινής.
Οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι γνωρίζουν ήδη ότι η Ρωσία, μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, θα ασκήσει βέτο σε οποιαδήποτε τέτοια κίνηση. Ωστόσο, σκοπεύουν να καταθέσουν ένα ψήφισμα και, μόλις καταρριφθεί, να ζητήσουν υποστήριξη από τη γενική συνέλευση του ΟΗΕ. Ένας αξιωματούχος της Ε.Ε. είπε ότι περίμεναν «αρκετά καλά νούμερα» στον ΟΗΕ για να υποστηρίξουν την ιδέα.
Μέχρι στιγμής πάντως, η θέση των ΗΠΑ, μιας άλλης χώρας εκτός της δικαιοδοσίας του ΔΠΔ, παραμένει ασαφής.
Σύμφωνα με το Reuters, η ολλανδική κυβέρνηση, η οποία φιλοξενεί το ΔΠΔ στη Χάγη, έχει επίσης δηλώσει την προθυμία της να ιδρύσει ένα νέο δικαστήριο στην επικράτειά της. «Είναι καθήκον μας, ως διεθνής κοινότητα, να διασφαλίσουμε ότι αποδίδουμε δικαιοσύνη», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Γουόπκε Χόεκστρα, νωρίτερα αυτή την εβδομάδα και πρόσθεσε ότι η όποια κίνηση θα πρέπει να γίνει «μέσω του ΔΠΔ – αλλά και μέσω άλλων μέτρων».
Το γεγονός ότι η Ρωσία διέπραξε το έγκλημα της επίθεσης –και οι ρωσικές δυνάμεις εισήλθαν στην Ουκρανία– έγινε συντριπτικά αποδεκτό από ψηφοφορία στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ, τον Μάρτιο και το έχει παραδεχθεί και η ίδια η Ρωσία.
Το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε την Τετάρτη ότι άρχισε να επεξεργάζεται την πρόταση για τη σύσταση ειδικού δικαστηρίου για το ρωσικό επιθετικό έγκλημα στην Ουκρανία. «Στόχος είναι να επιτευχθεί η ευρύτερη δυνατή συναίνεση για αυτό το έργο μεταξύ των μελών της διεθνούς κοινότητας», ανέφερε η γαλλική δήλωση.
