Δίχως αμφιβολία ζούμε μία πολύ δύσκολη περίοδο στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και κατ’ επέκταση στην φροντίδα των ασθενών. Στα περισσότερα νοσοκομεία της χώρας ο προγραμματισμός των τακτικών χειρουργείων έχει πάει μήνες, αν όχι χρόνια πίσω, ή έχει ανασταλεί πλήρως, οι πολίτες κατευθύνονται στην επί πληρωμή απογευματινή λειτουργία των νοσοκομείων ή στον ιδιωτικό τομέα, επιβαρύνονται οι ίδιοι με σημαντικές δαπάνες για εξετάσεις και συνταγογράφηση, ενώ εδώ και μήνες παρατηρείται σημαντική έλλειψη πολλών φαρμάκων στην ελληνική αγορά. Οι ακάλυπτες υγειονομικές ανάγκες στη χώρα έχουν ξεπεράσει το 30%, το ΕΣΥ λειτουργεί με 10.000 υγειονομικούς λιγότερους σε σχέση με πέρυσι και η αναστολή λειτουργίας πολλών κλινικών, τμημάτων και υπηρεσιών στο δημόσιο σύστημα υγείας είναι πλέον κανόνας και όχι εξαίρεση.
Η κατάσταση μάλιστα θυμίζει έντονα την προ του 2015 περίοδο όταν πάνω από 2 εκατομμύρια πολίτες δεν είχαν πρόσβαση στη δημόσια περίθαλψη, σε φάρμακα, σε κρίσιμες θεραπείες και χειρουργεία. Τι κάνει η Κυβέρνηση Μητσοτάκη γι’ αυτή την κατάσταση; Καταθέτει έναν προϋπολογισμό που δεν ανταποκρίνεται στις αυξημένες ανάγκες του συστήματος υγείας και την ίδια ώρα με το περίφημο «νομοσχέδιο Γκάγκα» για τη δευτεροβάθμια περίθαλψη επιχειρεί να γυρίσει την φροντίδα υγείας στην χώρα 40 χρόνια πίσω, στην προ ΕΣΥ κατάσταση. Τότε που για να έχεις πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας έπρεπε να έχεις χρήματα ή πολιτική δικτύωση (sic).
Στον πυρήνα του νομοσχεδίου που δικαίως είναι «κόκκινο πανί» για τις συλλογικές εκπροσωπήσεις των υγειονομικών βρίσκεται η κατάργηση της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης με θεσμοθέτηση δυνατότητας για παράλληλη άσκηση ιδιωτικού έργου από τους γιατρούς του ΕΣΥ. Στην πραγματικότητα η Κυβέρνηση επιχειρεί να αντιμετωπίσει την κρίση στελέχωσης στο δημόσιο σύστημα υγείας δίνοντας ως κίνητρο στους γιατρούς την άσκηση ιδιωτικού έργου, μετακυλίοντας το κόστος στις τσέπες των πολιτών, αρνούμενη να προχωρήσει στην αναγκαία βελτίωση των όρων και αμοιβών εργασίας, με ανάλογη ενίσχυση των δημόσιων δαπανών υγείας.
Αυτοί που ωστόσο πλήττονται περισσότερο από τον μεταρρυθμιστικό οίστρο της Κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι οι ασθενείς, που θα επιβαρυνθούν οικονομικά για να εξυπηρετηθούν σε ιδιωτικές δομές ή θα αντιμετωπίσουν την περιορισμένη πρόσβαση στην πρωινή δωρεάν λειτουργία των νοσοκομείων. Οι δωρεάν υπηρεσίες θα συρρικνώνονται και οι επί πληρωμή θα επικρατήσουν. Είναι ανθρωπίνως αδύνατο ένας γιατρός να ανταποκριθεί αξιοπρεπώς στην καθημερινή τακτική λειτουργία του νοσοκομείου, στα απογευματινά ιατρεία ή χειρουργεία, στην υποχρέωση της εφημερίας (περίπου άλλες 2 φορές τη βδομάδα) και, ταυτόχρονα να δουλεύει σε ιδιωτικό ιατρείο ή κλινική. Αυτός που θα «μείνει πίσω», είναι πιθανότατα ο ασθενής που δεν έχει λεφτά. Παράλληλα, η ταυτόχρονη απασχόληση γιατρών στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα θα στέλνει καθημερινά «πελατεία» του ΕΣΥ στον ιδιωτικό τομέα, που θα μεγεθύνεται σε βάρος του δημόσιου συστήματος υγείας. Προφανώς η υγειονομική ανισότητα μεταξύ όσων έχουν να πληρώσουν για να λάβουν υπηρεσίες εκτός ΕΣΥ και όσων θα βρεθούν στο έλεος ενός υπολειμματικού, σε μέγεθος και δυνατότητες, δημόσιου συστήματος υγείας θα είναι κανονικότητα.
Κανονικότητα θα είναι όμως και το πελατειακό σύστημα και η κομματοκρατία στο ΕΣΥ, καθώς η Κυβέρνηση Μητσοτάκη κάνει το σύστημα κρίσεων για το ιατρικό προσωπικό πιο ευνοιοκρατικό. Υποβαθμίζει πλήρως τη βαρύνουσα σημασία των αντικειμενικών κριτηρίων, που σχετίζονται με την προϋπηρεσία, τη μετεκπαίδευση, το κλινικό έργο και προσδίδει κυρίαρχο ρόλο στην προφορική συνέντευξη του υποψηφίου. Υποψηφίου που θα εξακολουθήσει να αποφεύγει περιφερειακές (νησιωτικές και απομακρυσμένες) δομές στις οποίες η «προοπτική» παράλληλης απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα είναι εμφανώς πιο περιορισμένη.
Οι υγειονομικοί, οι πολιτικές δυνάμεις της προοδευτικής αντιπολίτευσης, οι τοπικές κοινωνίες, οι εκπροσωπήσεις ασθενών, εργαζομένων και συνταξιούχων δεν μπορεί παρά να βρεθούν απέναντι στην προσπάθεια διάλυσης του ΕΣΥ. Ο Ν. 1397/83 αποτελεί μία από τις μεγαλύτερές κοινωνικές τομές της Μεταπολίτευσης, την οποία για δεύτερη φορά (η πρώτη ήταν την περίοδο 1990-1993) η συντηρητική παράταξη επιχειρεί να πλήξει στον πυρήνα της. Ιδίως σήμερα με την κρίση ακρίβειας να απειλεί τα οικογενειακά εισοδήματα οποιοδήποτε πλήγμα στο δημόσιο σύστημα υγείας είναι πλήγμα στην κοινωνική συνοχή και στην αξιοπρέπεια των ανθρώπων.
Το εναλλακτικό πολιτικό σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. για το Εθνικό Σύστημα Υγείας έχει ως προτεραιότητες:
- Την αύξηση της χρηματοδότησης με 2 δις. ευρώ από τον κρατικό Προϋπολογισμό και επιπλέον ένα δις από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Με προοπτική σε βάθος τετραετίας να προσεγγίσουμε τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε δαπάνες για την υγεία, που είναι στο 7% του ΑΕΠ.
- Την αναδιαμόρφωση του μισθολογίου του ιατρικού προσωπικού, ώστε να καταπολεμήσουμε το braindrain, με τον εισαγωγικό μισθό για τον πρωτοδιόριστο γιατρό στα 2.000 ευρώ και ανάλογη προσαρμογή στις υπόλοιπες βαθμίδες.
- Τη θεσμοθέτηση μηχανισμού αυτόματης προκήρυξης και κάλυψης των κενών λόγω συνταξιοδότησης
- Την πρόσληψη 15.500 μόνιμων υγειονομικών σε ορίζοντα τριετίας σε τομείς αιχμής, αλλά και σε υπηρεσίες που μέχρι σήμερα υστερεί το ΕΣΥ (Κοινοτική φροντίδα -Επείγουσα Ιατρική – Αποκατάσταση – Εργαστήρια-Ψυχική Υγεία- Οδοντιατρική περίθαλψη- Μετανοσοκομειακή φροντίδα)
- Τη μονιμοποίηση στο ΕΣΥ του συνόλου του υγειονομικού προσωπικού που έδωσε και δίνει τη μάχη της πανδημίας.
- Την ένταξη των υγειονομικών εργαζόμενων στο καθεστώς των βαρέων και ανθυγιεινών.
- Την ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας με τριπλασιασμό των δομών ΤΟΜΥ.Από τις 127 που λειτουργούν σήμερα πάμε στις 380 σε όλη τη χώρα, με εδραίωση του θεσμού του οικογενειακού γιατρού σε όλη την επικράτεια και για όλους τους πολίτες.
- Τη λειτουργία ανά δήμο Πολυδύναμων Κέντρων Υγείας.
Η Αξιωματική Αντιπολίτευση έχει σχέδιο για το παρόν και το μέλλον του ΕΣΥ. Αναζητείται τι ακριβώς έχει η Κυβέρνηση Μητσοτάκη … για την ώρα το μόνο που βλέπουμε είναι πλάνο καταστροφής.
(Ο Σταμάτης Βαρδαρός είναι Σύμβουλος για θέματα Πολιτικής Υγείας του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Α. Τσίπρα, Υπεύθυνος Στρατηγικού Σχεδιασμού του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ, πρώην Αν. Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Υγείας)
