Τέλος εποχής για τους κινηματογράφους της Αθήνας; Τρεις ιστορικοί κινηματογράφοι, το Άστορ στη Σταδίου, το Ιντεάλ στην Πανεπιστημίου και το Αελλώ κινδυνεύουν άμεσα να ξενοδοχοποιηθούν, ακόμα και να γκρεμιστούν!

Το μείζον ζήτημα φέρνει στο προσκήνιο ο Μπάμπης Κονταράκης, που διαχειρίζεται τον ιστορικό κινηματογράφο Άστορ, εξηγώντας ότι ο ΕΦΚΑ, στον οποίο ανήκουν τα τρία ακίνητα, επιδιώκει την αξιοποίησή τους, «χωρίς όμως να δεσμεύεται για τη διατήρηση των κινηματογράφων. Με άλλα λόγια, η αξιοποίηση των ακινήτων μπορεί να οδηγήσει στον αφανισμό και τις τρεις αίθουσες, ιστορικά τοπόσημα και χώρους πολιτισμού της Αθήνας».

Το λιτό σημείωμα του αιθουσάρχη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν αρκετό για να παγώσει το αίμα. Ποιος μπορεί να φανταστεί μια Αθήνα χωρίς χειμερινά σινεμά, χωρίς τις κυψέλες του σελιλόιντ που ακόμα και στην ψηφιακή εποχή και στην παντοκρατορία της πλατφόρμας εξακολουθούν να αποτελούν κύτταρα πολιτισμού και στις ημέρες της ακρίβειας να παρέχουν ελάχιστα κοστοβόρα ψυχαγωγία;

Διατηρητέο στα λόγια

Σύμφωνα με την ενημέρωση του κ. Κονταράκη, σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε με τον ΕΦΚΑ, συγκεκριμένα για το Άστορ, έλαβε την απάντηση ότι «θέλουν να δώσουν όλο το ακίνητο για γραφεία ή ξενοδοχείο». Στην παρατήρηση ότι «το κτήριο είναι διατηρητέο-έργο τέχνης, απάντησαν ότι η διατήρηση του κινηματογράφου μπορεί να γίνει μόνο αν το επιθυμεί ο νέος εκμισθωτής, και πάλι όμως χωρίς να υπάρχει δέσμευση». Για το δε Ιντεάλ ενημέρωσαν ότι «είναι πολύ πιθανό να γκρεμιστεί!». Όταν ζητήθηκε επόμενη συνάντηση με τον ΕΦΚΑ για το θέμα, «απάντησαν ότι μπορούμε να συναντηθούμε αφού πρώτα οριστικοποιηθούν οι οικονομικές μελέτες για να μας ενημερώσουν για τις αποφάσεις τους».

Για τον Μ. Κονταράκη, ωστόσο, «το πρόβλημα δεν είναι απλώς οικονομικής φύσης, αλλά βούλησης και θέσης απέναντι στον πολιτισμό της πόλης και στην πολιτιστική της κληρονομιά. Με άλλα λόγια, το βασικό θέμα είναι η διατήρηση των χώρων καθαυτών ως χώρων κινηματογραφικού πολιτισμού και κοινωνικής συνάντησης. Υπό αυτό το πρίσμα, θεωρούμε ότι μετά από αυτά τα δύο απίστευτα χρόνια της πανδημίας (έχουν ήδη κλείσει Έμπασσυ, Πτι Παλαί, Όσκαρ, Χολαργός κ.λπ.), αλλά και τον δεκαετή αφοπλισμό του Αττικόν-Απόλλων θα χρειαστεί μια συνολικότερη θεσμική βούληση προστασίας των αιθουσών μέσα από την ανακήρυξη διατηρητέας χρήσης των χειμερινών κινηματογραφών (αντίστοιχα με τον νόμο της Μερκούρη που έσωσε τα θερινά). Ενώ σε ό,τι αφορά το Άστορ και το Ιντεάλ, μια εγγύηση συνέχισης λειτουργίας των χώρων υπό όποιο νέο ή παλιό καθεστώς θα ήταν μια σημαντική εξέλιξη.

Σε κάθε περίπτωση, χρειαζόμαστε τη στήριξή σας ώστε οι κινηματογράφοι του κέντρου (και όχι μόνο), που στηρίζουν διαχρονικά το ελληνικό και το ανεξάρτητο σινεμά, να συνεχίσουν να ανάβουν τα φώτα τους στην πόλη».

Φωνή αγωνίας

Η φωνή αγωνίας του αιθουσάρχη του Άστορ φέρνει στον νου την αντίστοιχη περιπέτεια της Αλκυονίδας τον Νοέμβριο του 2018. Η άμεση κινητοποίηση της τότε υπουργού Πολιτισμού Μυρσίνης Ζορμπά και η ειδική απόφαση που εξέδωσε, με την οποία η Αλκυονίδα κηρύχθηκε διατηρητέα με χρήση αποκλειστικά ως κινηματογράφου, έσωσε την παρτίδα. Φαίνεται, όμως, πως το παιχνίδι δεν έχει σωθεί. Σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά, η ειδική εκείνη απόφαση έχει ήδη καταστρατηγηθεί αφού η Αλκυονίδα έχει αλλάξει χρήση και λειτουργεί ως θέατρο. Παράλληλα, βλέπουμε και άλλους γνωστούς κινηματογράφους, το Φιλίπ και το Ίλιον, να λειτουργούν επίσης ως θέατρα. Σ’ αυτή την εξέλιξη έρχεται τώρα να προστεθεί ο κίνδυνος που αντιμετωπίζουν οι τρεις αθηναϊκές αίθουσες, το Άστορ, το Ιντεάλ και το Αελλώ.

Θεσμική αντιμετώπιση

Ορθά ο κ. Κονταράκης επισημαίνει την ανάγκη να υπάρξει θεσμική αντιμετώπιση του ζητήματος. Εδώ απαιτείται μια γενναία παρέμβαση του υπουργείου Πολιτισμού για τη σωτηρία των χειμερινών κινηματογράφων όχι μόνο της Αθήνας, αλλά και της περιφέρειας. Η κήρυξη αυτών των ακινήτων ως διατηρητέων με αποκλειστική χρήση ως κινηματογράφων μπορεί να διαφυλάξει τις χειμερινές κινηματογραφικές αίθουσες όχι μόνο από τις διαθέσεις των ιδιοκτητών τους, αλλά και από τον «θανάσιμο» εναγκαλισμό των multiplex αιθουσών. Στην προκειμένη περίπτωση, απαιτείται άμεση πολιτική βούληση. Τη διαθέτει η σημερινή ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού; Ο βίος και η πολιτεία της τρία χρόνια τώρα δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Παρ’ όλα αυτά, ας θυμηθούμε ότι στην περίπτωση της Αλκυονίδας η πολιτική βούληση ταυτίστηκε και με την άμεση αντίδραση της κινηματογραφικής κοινότητας, των φορέων και των απλών σινεφίλ, που όλοι μαζί είχαν ενώσει τις φωνές τους για τη σωτηρία της στο πεζοδρόμιο της οδού Κοδριγκτώνος.

Σε κάθε περίπτωση, ο κίνδυνος που αντιμετωπίζουν οι ιστορικοί κινηματογράφοι της πόλης έχει αντίκτυπο στην ίδια την πόλη και στους κατοίκους της. Η καταστροφή τους αλλοιώνει τη φυσιογνωμία της πρωτεύουσας, όπως και κάθε πόλης. Όπου κλείνει ένας κινηματογράφος μπορεί να μην ανοίγει μια φυλακή, αλλά η πόλη ερημώνει, όπως ερημώνει και η κινηματογραφική πολυφωνία. Γιατί και οι πλατφόρμες και οι multiplex αίθουσες τον ανεξάρτητο κινηματογράφο τον προβάλλουν ως άλλοθι.

Ερώτηση στους αρμόδιους υπουργούς από βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική συμμαχία

Με γρήγορα αντανακλαστικά κινήθηκαν 40 βουλευτές και βουλεύτριες του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, οι οποίοι με πρωτοβουλία της τομεάρχη Πολιτισμού και βουλεύτριας Αχαΐας Σίας Αναγνωστοπούλου κατέθεσαν ερώτηση στους υπουργούς Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και Πολιτισμού και Αθλητισμού ρωτώντας αν θα υπάρξει η πολιτική  βούληση και μέριμνα, προκειμένου να χαρακτηριστούν διατηρητέοι ως προς την χρήση τους οι κινηματογράφοι του κέντρου της Αθήνας και να σωθούν από την αφανισμό τους, στο βωμό της κερδοσκοπίας.

Όπως επισημαίνουν στο κείμενο της ερώτησής τους, το κέντρο της Αθήνας κινδυνεύει να χάσει τρεις ακόμη από τους ιστορικούς του κινηματογράφους, μετά την καταστροφή από πυρκαγιά του κτηρίου που στεγάζονταν το  ΑΤΤΙΚΟΝ και ο ΑΠΟΛΛΩΝ, μετά το κλείσιμο του ΕΜΠΑΣΣΥ στο Κολωνάκι και του ΤΙΤΑΝΙΑ στην Θεμιστοκλέους κ.λπ.

Συνδέουν δε τα σχέδια "αξιοποίησης" από τον ΕΦΚΑ με το φιάσκο του «Μεγάλου Περιπάτου» και την «ανάπλαση» της κάτω πλευράς της πλατείας Συντάγματος, που έχουν επιχειρηθεί από τον Δήμαρχο Αθηναίων κ. Μπακογιάννη και τη γενικότερη τουριστικοποίηση του κέντρου της Αθήνας. Επισημαίνουν ότι «όλες αυτές οι πολυδιαφημισμένες αστικές «μεταρρυθμίσεις» του αθηναϊκού κέντρου καταστρέφουν, στο βωμό του μαζικού τουρισμού, σημαντικά τοπόσημα μνήμης και ταυτότητας για τους κατοίκους αυτής της πόλης, αποστερώντας τους Αθηναίους από τα ιστορικά σινεμά τους και διαρρηγνύοντας τον ζωντανό ιστό του αστικού τοπίου».

Μόνο η άμεση κερδοσκοπία ωφελείται από τέτοιες φαραωνικές «αξιοποιήσεις» εμβληματικών κτηρίων που κουβαλούν την ιστορία της πόλης,  οι οποίες έρχονται σε πλήρη αντίθεση με έναν ορθολογικό χωρικό σχεδιασμό που θα στόχευε στην ποιοτική τουριστική ανάπτυξη, υπογραμμίζουν οι ερωτώντες βουλευτές. 

Αναλυτικά η ερώτηση για τους τρεις ιστορικούς κινηματογράφους: