Η εικόνα των εργαζόμενων σήμερα στην Ελλάδα μοιάζει με τη θρυλική ασπρόμαυρη φωτογραφία του 1932. Τη στιγμή που απαθανατίστηκαν και έγιναν παγκόσμια κορνίζα οι έντεκα σιδηρουργοί του ουρανοξύστη Rockefeller της Νέας Υόρκης, καθισμένοι πάνω σε μια ατσάλινη δοκό, με τα πόδια τους να κρέμονται σε κενό 260 μέτρων.
Το στιγμιότυπο -με άτομα που χαμογελάνε ενώ τρώνε λες και βρίσκονται πάνω στο γκαζόν- αποπνέει άνεση και ανθεκτικότητα, στήθηκε άλλωστε για διαφημιστικούς σκοπούς, δείχνει όμως, θέλοντας και μη, και μια μετέωρη -απόλυτα υπαρκτή- πραγματικότητα που δεν μπορεί να ωραιοποιηθεί. Αυτή στην οποία βρίσκονται κυριολεκτικά με το σώμα τους οι εργαζόμενοι όταν δουλεύουν στα δυσθεώρητα εργοτάξια, αλλά κι αυτή κατά την οποία βρίσκονται νοητά πάνω στη δοκό όταν δουλεύουν στον οποιοδήποτε εργασιακό χώρο χωρίς ασφάλεια, με τη ζωή τους ν’ απειλείται να γκρεμοτσακιστεί κάθε στιγμή.
Στη χώρα μας το τελευταίο διάστημα τα εργατικά δυστυχήματα τείνουν να γίνουν καθημερινότητα - «τα θύματα μέσα στην τελευταία διετία διπλασιάστηκαν», σύμφωνα με τη ΓΣΕΕ. Μέσα στο 2022 έχουν χάσει τη ζωή τους 51 εργαζόμενοι σε εργατικά δυστυχήματα, όταν ολόκληρο το 2020 ήταν 41 σύμφωνα με την ΕΛ.ΣΤΑΤ. Από τον Ιανουάριο έως τον Σεπτέμβριο του 2022, συγκριτικά με το αντίστοιχο διάστημα του 2021, καταγράφεται, σύμφωνα με πηγές από το ΣΕΠΕ, αύξηση στις δηλώσεις των ατυχημάτων, καθώς και αύξηση στα θανατηφόρα. Μόνο τον φετινό Σεπτέμβριο σημειώθηκαν 7 δυστυχήματα, όταν το αντίστοιχο διάστημα του Σεπτεμβρίου του 2021 κατεγράφη ένα.
Ένας απ’ τους ανθρώπους που τραυματίστηκαν σοβαρά φέτος αλλά το σώμα τους άντεξε ήταν ο 38χρονος Παναγιώτης Πέττας, λιμενεργάτης στην COSCO. Σωριάστηκε στο κενό απ’ τα 14 μέτρα, είδε το κεφάλι του «πλημμύρα στα αίματα» και αισθανόταν ότι η φωνή του δεν έβγαινε απ’ το στόμα στην πιο κρίσιμη στιγμή της ζωής του. Τελικά, τον εντόπισαν εγκαίρως, η ανάσα του ήταν ακόμη εκεί και σήμερα είναι σπίτι, με την οικογένειά του. Το όνειρά του όμως ματαιώθηκαν. Το κορμί του γέμισε σίδερα. Έξι μήνες μετά, συνεχίζει να μην μπορεί ν’ αγκαλιάσει το παιδί του.
Ο Παναγιώτης δούλευε κουμάντο. Είναι ο άνθρωπος που αποδεσμεύει τα κοντέινερ στα καράβια ώστε να φύγουν για εκφόρτωση. Κατ’ ουσίαν πρόκειται για τέχνη. Τα «παπουτσάκια», τα περιστρεφόμενα κλειδιά, καμιά φορά μαγκώνουν και μοιάζει αδύνατη η μετακίνηση και η επανατοποθέτηση. Χρειάζεται ένα ανθρώπινο χέρι που θα κάνει τις σωστές κινήσεις ανάμεσα σε δεκάδες τόνους βάρους.
Το ξημέρωμα της 28ης Απριλίου βρήκε τον Παναγιώτη ν’ ανεβαίνει πάνω στο τρίτο του καράβι. Στην προσπάθεια να ξεκολλήσει ένα κοντέινερ στην 4η σειρά σε ύψος, έβγαλε το σώμα του ελαφρώς έξω απ’ το πατάρι που πατούσε (έναν διάδρομο πλάτους 90 εκατοστών, παράλληλο με τα κοντέινερ). Όπως πήγε όμως να τραβηχτεί πίσω, το ένα κάγκελο απ’ το οποίο ήταν περασμένη με γάντζο η ζώνη ασφαλείας, κάτω απ’ την κοιλιά του, είχε φύγει υποκύπτοντας τη χειρότερη δυνατή στιγμή στη φθορά της σκουριάς. Μαζί έφυγε κι εκείνος, χωρίς να προλάβει να πει τίποτα.
Έχει πέσει από 14 μέτρα ύψος, πρώτα ξάπλωσε σε κοντέινερ στα 12 μέτρα και, όπως έκανε να γυρίσει το σώμα του, έπεσε ακόμη δύο. Παρ’ όλα αυτά, διατήρησε τις αισθήσεις του. «Προσπαθούσα να φωνάξω βοήθεια και δεν μου έβγαινε απ’ τα δόντια. Μου 'βγαινε ένα βουητό, το καταλάβαινα. Έχω ασύρματο πάνω μου, αλλά έφυγε στο πέσιμο. Άκουγα όμως ότι μου φώναζαν, “Τάκη, Τάκη, Τάκη”. Δεν απαντούσα. Το τσαντάκι μου είχε σκιστεί και μου είχε φύγει το κινητό. Για καλή μου τύχη ακούω τον ήχο απ’ τα μηνύματα, βλέπω ότι το κινητό μου είναι στα δύο μέτρα. Μπροστά μου είχα έναν σωλήνα, το έφερα σ’ εμένα. Παίρνω έναν συνάδελφο και του λέω “Γιάννη...”, ίσα-ίσα που μου βγαίνει η φωνή, “έχω χτυπήσει”. - “Έλα, ρε Τάκη, 5 η ώρα το πρωί μου κάνεις πλάκα;” - “Γιάννη, του λέω, μου φεύγει η ζωή”».
«Εργασιακός θάνατος»
Απ’ την επόμενη μέρα και μέχρι το τέλος Μαΐου θα έμενε καθηλωμένος στο κρεβάτι χωρίς να μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί. Υπέστη πέντε κατάγματα στη σπονδυλική του στήλη, διέλυσε τη μέση του και τα γόνατά του. Σήμερα είναι με πατερίτσες, έχει δεμένο από πάνω μέχρι κάτω το αριστερό του πόδι και μια κοκκάλινη ζώνη που κρατά σταθερή τη σπονδυλική του στήλη. Έχει κάνει δύο μεγάλα χειρουργεία και εκκρεμούν ακόμη δύο. Οι γιατροί του είπαν ότι δεν θα μπορέσει να κάνει ποτέ του χειρωνακτική ή βαριά εργασία.
«Μιλάμε για εργασιακό θάνατο» τόνισε ο δικηγόρος του Παναγιώτης Σαπουντζάκης, που κατάφερε να κερδηθούν στην πρώτη δίκη τα ασφαλιστικά μέτρα και να δεσμευτεί η ασφαλιστική εταιρεία που εκπροσωπεί την COSCO με εγγυοδοσία ύψους 400.000 ευρώ, ώστε να επιτραπεί ο απόπλους στο πλοίο που έγινε το ατύχημα, ενώ το ποσό αυτό μπορεί ν’ αποδοθεί στον εργαζόμενο ακόμη και ολόκληρο (άγνωστο πότε, καθώς η εταιρεία δεν έχει προβεί ακόμη σε επικοινωνία). Η εργολαβική Dport που λειτουργεί τις προβλήτες, μετά την ανάδειξη της υπόθεσης, δεν μπορούσε παρά να συνεχίσει να τον στηρίζει οικονομικά, ενώ έχει δεσμευτεί και για επιστροφή του στη δουλειά, σε άλλο πόστο.
Πάντως, η αδιαφορία σε ό,τι αφορά τις συνθήκες παραμένει. Όπως καταγγέλλει άλλος εργαζόμενος, «την Κυριακή και πριν από μία εβδομάδα ήρθαν δύο καράβια παρόμοια με αυτό που χτύπησε ο Τάκης, με σάπια κάγκελα, σάπια ρέλια, σάπια πατάρια. Με παρέμβαση του σωματείου ήρθε κλιμάκιο του Λιμενικού, έκανε έλεγχο και δέσμευσε τα καράβια για κάποιο χρόνο επιβάλλοντας πρόστιμο. Το ένα ήταν της Evergreen και το άλλο της CSCL».
Τον ανάγκασαν να δηλώσει ότι κάηκε στη σόμπα του σπιτιού του
Ο Αριστομένης Γιαννάκης εργαζόταν μέχρι πρόσφατα στο εργοστάσιο Aluminco SA στα Οινόφυτα Βοιωτίας (ο φετινός της τζίρος εκτιμάται στα 80-82 εκατ. ευρώ και η λειτουργική της κερδοφορία στα 6 εκατ. ευρώ). «Εξαήμερο - οκτάωρο για μόλις 900 ευρώ, μετά από μειώσεις». Τον Φεβρουάριο του 2019 η ζωή του άλλαξε μέσα σε μία ημέρα.
«Μας είπαν να καθαρίσουμε ένα μηχάνημα πολύ ψηλό, δύο μέτρα επί τρία, με φάρδος κοντά στους 70 πόντους. Κανονικά αυτή τη δουλειά τη κάνει ο συντηρητής. Εμείς δεν ξέραμε από ράουλα, η δουλειά μας είναι να φτιάχνουμε τα πανέλα. Είχε χαλάσει το πλαστικό και προσπαθήσαμε να βάλουμε μια ταινία για να το φτιάξουμε, με εντολή του προϊστάμενου. Όπως την ανοίξαμε για να την καθαρίσουμε, με τράβηξε μέσα. Κάηκα στο μάγουλο και στον λαιμό, ενώ πειράχτηκαν και οι φωνητικές χορδές - ακόμα και τώρα ζορίζομαι να φωνάξω, πριν μιλούσα και ακουγόμουν δυνατά» εξιστορεί στην ΑΥΓΗ.
Ο τότε προσωπάρχης του ζήτησε να μην το δηλώσει ως εργατικό ατύχημα. «Υπέγραψα ότι το έπαθα σε μία σόμπα, στο σπίτι μου - βέβαια στο νοσοκομείο μεταφέρθηκα με το αυτοκίνητο της εταιρείας».
Παρά την κίνηση αυτή, η στήριξη που έλαβε δεν ήταν η αναμενόμενη. «Με το ζόρι» η εταιρεία του έδωσε μόλις 600 ευρώ για μια πολυδάπανη επέμβαση που τον ταλαιπώρησε για αρκετό καιρό. «Έβλεπα σοκαρισμένος το πρόσωπό μου στον καθρέφτη με τα σημάδια και αγχωνόμουν. Δεν έπρεπε να βγαίνω στον ήλιο, έβαζα αντηλιακή κρέμα που κοστίζει 50 ευρώ. Αναζήτησα μια φθηνότερη. Έπαθα μόλυνση και ξαναπήγα στο νοσοκομείο».
«Δεν τους ένοιαζε καθόλου, μόνο την ημέρα που έγινε το ατύχημα με πήρε τηλέφωνο ο εργοδότης, ενώ με γνώριζε χρόνια - δούλευα εκεί από το 2001».
Όταν γύρισε, του άλλαζαν τμήμα επανειλημμένα. «Με έβαζαν να δουλεύω σε ακατάλληλα σημεία, εκεί που είχε σκόνες, στον φούρνο που βάφουν τα αλουμίνια, σε υψηλές θερμοκρασίες. Κανονικά έπρεπε να είμαι έξω στην παραγωγή, όχι κοντά στο βαφείο. Υπήρχαν πολλές θέσεις, αλλά με έβαζαν σε επικίνδυνες». Τελικά τον απέλυσαν, το 2021, «επειδή, λένε, έπαιρνα συνέχεια αναρρωτικές άδειες».
Με μάρτυρες τα αδέρφια του (οι πρώην συνάδελφοί του φοβούνται να καταθέσουν «για να μην χάσουν τη δουλειά τους»), διεκδικεί δικαστικά αποζημίωση για ηθική βλάβη και ελπίζει κανένας άλλος εργαζόμενος να μην έχει την ίδια αντιμετώπιση. Τα δεδομένα προεξοφλούν για το αντίθετο.
Τον εξώθησαν σε παραίτηση ύστερα από σοβαρό ατύχημα
Ο δικηγόρος Ανδρέας Λοΐζος χειρίζεται παρόμοια υπόθεση που αφορά την ίδια επιχείρηση: τεχνίτης που κλήθηκε το 2016 να κάνει μια εργασία άσχετη με τα καθήκοντά του έχασε την ισορροπία του και έπεσε πρώτα σε μια ψευδοροφή και μετά στο πάτωμα, με συνέπεια σοβαρά κατάγματα στη σπονδυλική του στήλη. «Η επιχείρηση δεν έδειξε κανένα ενδιαφέρον, δεν τον επισκέφθηκαν καν στο νοσοκομείο. Έξι μήνες αργότερα, όταν επέστρεψε στη δουλειά του, αναγκάστηκε να αποχωρήσει οικειοθελώς και να μετακομίσει στην Κρήτη (όπου βρήκε δουλειά), ανατρέποντας τη ζωή του ίδιου και της οικογένειάς του, διότι του ανέθεταν σκληρές εργασίες».
Σημειώνεται ότι η θραύση - κατάρρευση υλικού παράγοντα από κοινού με την ολίσθηση και πτώση από ύψος ήταν οι πρώτες αιτίες των θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων του 2017, όπως και κατά το προηγούμενο έτος (ΣΕΠΕ).
Και αυτός ο εργαζόμενος έχει καταθέσει αγωγή για ηθική βλάβη. Είναι η μοναδική οδός για όσους αποφασίσουν να διεκδικήσουν κάποια αποζημίωση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, «λόγω του φόβου της ανεργίας, τα εργατικά ατυχήματα αποσιωπούνται εντελώς ή “ρυθμίζονται”, με πρωτοβουλία της εργοδοσίας, με κάποιο μικρό ποσό εξωδικαστικά, μολονότι συνήθως δεν παρέχονται καν τα στοιχειώδη μέτρα ατομικής προστασίας» διαπιστώνει ο κ. Λοΐζος.
Το δίχτυ προστασίας, περιττή πολυτέλεια για την εργοδοσία
Το πρωί της 19ης Σεπτεμβρίου 2022 στην αποθήκη εξαρτημάτων της Aluminco SA ένα σιδερένιο καλάθι της ρομποτικής αποθήκης έπεσε από ύψος και χτύπησε εργαζόμενο, με αποτέλεσμα να υποστεί και αυτός βαρύ τραυματισμό -χρειάστηκε ράμματα σε όλο το κεφάλι- και κάταγμα στον αυχένα.
«Όσοι δουλεύουν σε διέλαση αλουμινίου και ξέρουν το μέγεθος και το βάρος τέτοιων καλαθιών μπορούν να καταλάβουν ότι ο συνάδελφος “είχε άγιο”» τονίζει το Συνδικάτο Εργατοϋπαλλήλων Μετάλλου Ν. Βοιωτίας, κάνοντας λόγο για «μηδενικά μέτρα προστασίας».
Ένα δίχτυ προστασίας καθ’ ύψος της ρομποτικής αποθήκης θα είχε σώσει τον εργαζόμενο. «Παρόμοια παραδείγματα, ειδικά με βαριά δέματα (ζυγίζουν τόνους) τα οποία μεταφέρονται με γερανογέφυρες πάνω από τα κεφάλια εργαζόμενων την ώρα που δουλεύουν στην γραμμή είναι αμέτρητα και καθημερινότητα στη συγκεκριμένη εταιρεία» αναφέρει το συνδικάτο.
Κατόπιν εορτής δόθηκαν κάποια κράνη. «Όταν κάποιος πακετάρει προφίλ και πέσει πάνω του καλάθι με βέργες αλουμινίου το κράνος θα τον σώσει;», η εύλογη απορία.
Η προστασία της ζωής των εργαζόμενων, απουσία ελεγκτικών μηχανισμών, επαφίεται στην διάθεση της εργοδοσίας να λάβει τα στοιχειώδη μέτρα.
Η έλλειψη μέτρων για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία, ακόμα και σε μεγάλες επιχειρήσεις, η ραγδαία άνοδος των «ευέλικτων» μορφών εργασίας, η υπερεντατικοποίηση (στην οποία συμβάλλει ο νόμος Χατζηδάκη με τις απλήρωτες υπερωρίες), η υποβάθμιση και υποστελέχωση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (αναβαπτισμένου πλέον σε ανεξάρτητη αρχή με επικεφαλής διορισμένο προσωπάρχη του ιδιωτικού τομέα), είναι η καύσιμη ύλη για την ανεξέλεγκτη, το τελευταίο διάστημα, έκρηξη των εργατικών «ατυχημάτων» (εντός πολλών εισαγωγικών). Όπως βλέπουμε, δεν φταίει η «κακιά στιγμή».
****
Μόλις δύο επιθεωρητές για τη Βοιωτία και τη Φωκίδα
Σε Βοιωτία (έδρα της Aluminco) και Φωκίδα υπάρχουν μόνο δύο τεχνικοί επιθεωρητές - για να περάσουν έστω από μία φορά για προληπτικό έλεγχο σε όλες τις επιχειρήσεις, θα χρειαστούν χρόνια...
Στη Βάργιανη Φωκίδας συνέβη το πρόσφατο θανατηφόρο εργατικό ατύχημα, με θύμα έναν εργαζόμενο, στο μεταλλείο της Imerys. Στο Τμήμα Επιθεώρησης Μεταλλείων του Σώματος Επιθεώρησης Νοτίου Ελλάδας, στο τέλος του 2019 υπηρετούσαν μόνο τρεις μηχανικοί.
«Η επιθεώρηση μεταλλείου είχε να εμφανιστεί τέσσερα χρόνια και ήρθε πέρυσι, μόνο έπειτα από εισαγγελική παρέμβαση» επισημαίνει ο πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων στα μεταλλεία της Imerys Νίκος Χλεμπογιάννης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, «απαγορεύεται βάσει νόμου τα ύψη να είναι “ανεξέλεγκτα”, πάνω από 5 μέτρα. Μια στοά βάσης 7 μέτρων, όπως αυτή όπου έγινε το δυστύχημα, δεν είναι ασφαλής». Σε ορισμένα σημεία της στοάς θα έπρεπε να έχει τοποθετηθεί συρματόπλεγμα (αυτό συμβαίνει σε άλλες εξορυκτικές εταιρείες), διότι δεν μπαίνουν βίδες. Τις εβδομάδες πριν από το δυστύχημα, «συνέβησαν αρκετά σοβαρά ατυχήματα, σπασίματα πλευρών και ποδιών. Ούτε τότε ήρθε η επιθεώρηση».
Πριν από περίπου εννέα χρόνια, στα ίδια μεταλλεία, σκοτώθηκε ένας χειριστής, καθώς το μηχάνημα χτυπούσε δεξιά κι αριστερά ανεξέλεγκτο, ενώ το 2003 σκοτώθηκαν δύο εργολαβικοί εργάτες από κατάρρευση οροφής.
Θάνατος στο εργοστάσιο Ήπειρος: Η δικαίωση απέναντι σε μια «άτρωτη» εργοδοσία
Στα θανατηφόρα ατυχήματα, πέρα από την αυτόφωρη ποινική διαδικασία, οι οικογένειες των θυμάτων είναι δύσκολο να αντέξουν οικονομικά και ψυχικά τη δικαστική μάχη και μέχρι το τέλος. Συνήθως, οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων καταδικάζονται σε μικρή ποινή φυλάκισης με αναστολή.
«Μας συγκλονίζει κάθε φορά η είδηση ενός εργατικού δυστυχήματος και το γεγονός ότι ο θάνατος στους χώρους δουλειάς μετατρέπεται σε μια “κανονικότητα”» λέει στην ΑΥΓΗ η Μαρία Μπολοβίνα, ξαδέρφη του Χρήστου Ζορμπά που σκοτώθηκε στα 29 του χρόνια στο εργοστάσιο Ήπειρος κατά τη διάρκεια της βάρδιάς του ως ηλεκτρολόγος στις 6 Ιουνίου 2020. Η οικογένειά του, έχοντας ακούσει από τον ίδιο για τις εξαντλητικές συνθήκες και την έλλειψη μέτρων ασφαλείας, αναζήτησε την αλήθεια για εκείνο το βράδυ.
Δύο χρόνια αργότερα, «καταφέραμε οι κατηγορούμενοι, δηλαδή ο ιδιοκτήτης του εργοστασίου κ. Παντελιάδης, ο τεχνικός ασφαλείας και ο διευθυντής να κριθούν ένοχοι για ανθρωποκτονία από αμέλεια, αφού αποδείχθηκαν οι τρομερές ελλείψεις μέτρων ασφαλείας και οι κίνδυνοι στο εργοστάσιο σε μια προσπάθεια της εργοδοσίας να κερδίσει ακόμα περισσότερα χρήματα σε βάρος ακόμη και της ζωής των εργαζομένων».
Η οικογένεια του Χρήστου δικαίωσε έτσι τη μνήμη του. «Ορθώσαμε το ανάστημά μας απέναντι στη ζοφερή κανονικότητα, κάτι που δεν θα μπορούσε να έχει συμβεί χωρίς την αλληλεγγύη και τη στήριξη σωματείων και οργανώσεων απέναντι σε μια φαινομενικά “άτρωτη” εργοδοσία. Στη δική μας περίπτωση, η αλήθεια έγινε αίτημα όλης της κοινωνίας και νίκησε» υπογραμμίζει η Μ. Μπολοβίνα. Πέρυσι, οι πωλήσεις της Ήπειρος ξεπέρασαν τα 66,23 εκατ. ευρώ, από 54,629 εκατ. ευρώ το 2020.
«Έχω δύο τρύπες στο μάτι μου και πιστεύουν ότι έγινε καλά»
Τη μια στιγμή έβλεπε τον κόσμο όλο. Κάθε του λεπτομέρεια. Πιθανότατα εικόνες που δεν του έκαναν εντύπωση, μια και τις αντίκριζε κάθε μέρα. Όμως είχε τη δυνατότητα να τις δει. Αυτή η επιλογή χάθηκε στο δευτερόλεπτο. Στη διάρκεια μιας συνηθισμένης διαδικασίας. Η οποία όμως δεν είχε προβλεφθεί να είναι ασφαλής.
Είναι 2012, ο Μάκης Μιχαλόπουλος βοηθάει, όπως πάντα, συνάδελφο του στο μετρό Θεσσαλονίκης να φορτώσει ένα όχημα με καλώδια, το αμάξι όμως είναι παλιό. Τα καλώδια είναι εύκαμπτα κι απ’ αυτό το ασυνήθιστο μπρα ντε φερ προκύπτει η αποκοπή ενός κομματιού του αυτοκινήτου από το οποίο εκτοξεύεται στο μάτι του το κλιπ που υποτίθεται πως θα συγκρατούσε το καλώδιο. Η ζωή του Μ. Μιχαλόπουλου είχε μόλις αλλάξει.
«Κάθισα σπίτι για έξι μήνες, γιατί έκανα δύο επεμβάσεις. Η μία όταν κόλλησα τον αμφιβληστροειδή και καθάρισα το μάτι, που γίνεται με μια μέθοδο αερίων, και η άλλη έπειτα από τρεις μήνες, που ξαναπήγα για να βγάλουν το αέριο που κρατούσε σταθερό το μάτι.
Πέρασα μια φάση κατάθλιψης. Έκανα τρεις μήνες, μέχρι που με τράβηξε έξω με το ζόρι η γυναίκα μου... Θεωρούσα τον εαυτό μου άχρηστο, διότι έχω τρία παιδάκια και αναρωτιόμουν πώς θα τα μεγαλώσω. Ευτυχώς, είχα συμπαράσταση, και ειδικά από το σωματείο, γιατί όταν θεωρούσα τον εαυτό μου άχρηστο και ήθελα να φύγω από τη δουλειά, με κράτησαν τα παιδιά εκεί πέρα.
Είναι πολύ δύσκολα, ειδικά μετεγχειρητικά, όταν δεν μπορείς να αυτοεξυπηρετηθείς. Πήγαινα τουαλέτα με τη γυναίκα μου. Δεν είχα ισορροπία. Όλα τα αυτονόητα έγιναν ξαφνικά βουνό. Ήμουν 38 χρόνων και είχα μια ζωή μπροστά μου και ξαφνικά ένιωθα άχρηστος. Όχι ότι μπορώ να δουλέψω τώρα. Πάλι περιορισμένες δουλειές μπορώ να κάνω. Αλλά λέω ότι προσπαθώ».
Πριν το ατύχημα ο Μάκης εργαζόταν ως οδηγός. Πλέον είναι βοηθητικός, καθώς από το μάτι που χτύπησε η όρασή του έχει περιοριστεί στο 20%. «Ανοίγω πόρτες, κλείνω πόρτες, βγαίνω με σημαία στον δρόμο, σταματάω τα αυτοκίνητα, μέχρι εκεί. Δεν μπορώ να κάνω κάτι άλλο. Την οικογένεια τη συντηρώ μόνος μου. Αν τελειώσει το έργο, δεν ξέρω τι δουλειά θα κάνω. Είναι μια επίπτωση του εργατικού ατυχήματος το οποίο σε σημαδεύει και σε συνοδεύει σε όλη σου τη ζωή».
Με αγώνες του σωματείου, η εταιρεία αποδέχτηκε την ευθύνη της και κάλυψε το κόστος των ιατρικών εξόδων (οι επεμβάσεις ήταν γύρω στις 10.000 ευρώ). Ταυτόχρονα καταδικάστηκαν ο ιδιοκτήτης και ο τεχνικός ασφαλείας. Όμως ο δικαστικός αγώνας για την καταβολή αποζημίωσης αυτής καθαυτής για το ατύχημα συνεχίζεται. «Ξεκίνησε το 2017, έχουμε φτάσει 2022 και απόφαση ακόμη δεν έχει παρθεί». Σε μια κίνηση που δείχνει κυνισμό, η εταιρεία στέλνει τον σημερινό πρόεδρο του σωματείου των εργαζομένων στο μετρό Θεσσαλονίκης (στον τομέα της κατασκευής) να ξανακάνει εξετάσεις για να δει αν βλέπει ή δεν βλέπει. «Έχω εγώ δύο τρύπες στο μάτι μου και πιστεύουν ότι έγινε καλά. Κερδίζουν χρόνο. Είναι η πολιτική των εταιρειών».
Τεχνικοί ασφαλείας για τα μάτια του κόσμου
Η περίπτωση της Aluminco αποδεικνύει ότι σε χώρους που δεν υπάρχει σωματείο ή το σωματείο είναι εργοδοτικό, πολλά ατυχήματα δεν ανακοινώνονται καν» υπογραμμίζει ο Βασίλης Κουτουλούλης, οργανωτικός γραμματέας του Εργατικού Κέντρου Θήβας και μέλος του Δ.Σ. της Ομοσπονδίας Εργατοϋπαλλήλων Χημικής Βιομηχανίας.
«Εκτός από τα ατυχήματα, έχουμε και άλλους θανάτους σε χώρους εργασίας, ειδικά για όσους δουλεύουν σε μολυσμένο και επιβαρυμένο περιβάλλον - καρδιακά, καρκίνους που βγαίνουν στην πορεία».
Το 17% των εργαζομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέφερε ότι εκτίθεται σε χημικά προϊόντα και χημικές ουσίες τουλάχιστον κατά το 25% του χρόνου εργασίας του. Επίσης, το 15% ανέφερε ότι εισπνέει καπνό, αναθυμιάσεις, σωματίδια ή σκόνη κατά την εργασία του.
Στη χώρα μας δεν καταγράφονται οι επαγγελματικές ασθένειες (ενώ εκτιμάται πως στην Ευρωπαϊκή Ένωση 100.000 άνθρωποι τον χρόνο χάνουν τη ζωή τους) και ουδείς είναι σε θέση να γνωρίζει επακριβώς το πραγματικό τίμημα που πληρώνουν με τη ζωή τους όχι μόνο οι χειρώνακτες και ανειδίκευτοι εργαζόμενοι, αλλά και οι διπλωματούχοι μηχανικοί ή νοσοκομειακοί από ασθένειες που συνδέονται με το επάγγελμά τους.
«Αυτονόητο είναι ότι οι εργαζόμενοι που απασχολούνται σε καθαρά χημικές βιομηχανίες εκτίθενται στα χημικά προϊόντα και στις χημικές ουσίες καθ’ όλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου σε ποσοστό 100%» τονίζει ο Β. Κουτουλούλης.
Οπως λέει ο ίδιος, οι τεχνικοί ασφαλείας υπάρχουν για τα μάτια του κόσμου στις περισσότερες επιχειρήσεις. «Δεν θα δεις ούτε βιβλίο, ούτε καταγραφές. Κανονικά, ο τεχνικός ασφαλείας πρέπει να γυρνάει τον χώρο και να κάνει εισηγήσεις προς την εργοδοσία ώστε η τελευταία να υλοποιεί συγκεκριμένα μέτρα».
Στη Μόρνος Α.Ε., όπου εργάζεται ο Β. Κουτουλούλης, «έχουμε κάθε χρόνο ατυχήματα, 10 με 15 κατά μέσο όρο, διότι έχεις να κάνεις με μηχανές. Έπειτα από παρέμβαση του σωματείου, υπάρχει πλέον μόνιμος τεχνικός ασφαλείας και έχουν μειωθεί τα ατυχήματα ή/και είναι πολύ ηπιότερα σε σχέση με παλιότερα».
Στις 13 Σεπτεμβρίου 2022 εργαζόμενη έχασε δύο δάκτυλα. Πέρυσι, άλλη εργαζόμενη χτυπήθηκε από ανυψωτικό μηχάνημα και ακρωτηριάστηκε στο πόδι. «Θα έπρεπε να υπήρχαν κάγκελα μπροστά από το ανυψωτικό, να υπάρχει διάβαση για πεζούς και να υπάρχει και ορατότητα για τον οδηγό του μηχανήματος» σημειώνει ο Β. Κουτουλούλης.
Τουλάχιστον, χάρη στο σωματείο, γιατρός εργασίας επισκέπτεται συχνά τους εργαζόμενους στην εν λόγω βιομηχανία. «Η πρόληψη είναι πολύ σημαντική και φέρνει αποτέλεσμα. Γιατρός εργασίας που ήταν προηγουμένως στην ΕΑΒ είχε καταφέρει να μειώσει τους θανάτους από παθολογικά αίτια. Είχε, για παράδειγμα, προλάβει τουλάχιστον δέκα εμφράγματα τον χρόνο γράφοντας εξετάσεις συγκεκριμένες όταν έβλεπε ότι ήταν ανάγκη» επισημαίνει ο Β. Κουτουλούλης.
Ο ελεγκτής είναι υπάλληλος του... ελεγχόμενου!
Στη χώρα μας οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της χημικής βιομηχανίας είναι μικρομεσαίου μεγέθους για τα ευρωπαϊκά δεδομένα και οι συνθήκες εργασίας κάθε άλλο παρά Ευρώπη θυμίζουν. Δεν είναι λίγες οι φορές που αγνοούνται και δεν εφαρμόζονται κανονισμοί, οι δε ελεγκτικοί μηχανισμοί είναι επί της ουσίας ανύπαρκτοι.
Πολλές φορές, οι τεχνικοί ασφαλείας και γιατροί εργασίας έχουν σχέση εξαρτημένης εργασίας με τις επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα να αποφεύγεται η επιβολή απαραίτητων μέτρων επειδή η εργοδοσία τα κρίνει... κοστοβόρα.
Στον εν λόγω κλάδο, το 2021 σημειώθηκε θανατηφόρο ατύχημα στην εταιρεία χρωμάτων Drapa, στον Ασπρόπυργο. Στις 21.3.2022 είχαμε τρεις νεκρούς εργαζόμενους και δύο τραυματίες στην εταιρεία ΕΛΤΕΚ Παραγωγή και Εμπορία Εκρηκτικών (Δυναμίτες) στην περιοχή των Γρεβενών.
Στην εταιρεία Πλαστικών Ε. Παΐρης ΑΕΒΕΕ, στις 8.9.2022 προστέθηκε άλλος ένας νεκρός εργαζόμενος στη «μαύρη λίστα» των εργατικών δυστυχημάτων.
Στις 2.11.2021 είχαμε σοβαρό εργατικό ατύχημα με τον τραυματισμό ενός εργαζόμενου στην εταιρεία Unisol Παραγωγή Διογκωμένης Πολυστερίνης (EPS) στην Πάτρα.
Τον Αύγουστο 2022 στα Λιπάσματα Νέας Καρβάλης στην Καβάλα εργαζόμενος έπαθε εγκαύματα πρώτου βαθμού.
Το παράλογο είναι ότι, παρά την ακραία επικινδυνότητα των εργασιακών χώρων της χημικής βιομηχανίας, το 2011, με υπουργό Εργασίας τον Γ. Κουτρουμάνη, αφαιρέθηκαν χιλιάδες εργαζόμενοι των κλάδων της χημικής βιομηχανίας από τη λίστα των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων, παρά την αντίθετη άποψη της Επιστημονικής Επιτροπής που ο ίδιος είχε διορίσει.
«Είναι αναγκαίο η Πολιτεία να επανεξετάσει το θέμα των ΒΑΕ με στοιχεία επικινδυνότητας και ανθυγιεινότητας, με πραγματικά στοιχεία που θα προέρχονται από επιτόπιους ελέγχους στους χώρους εργασίας» τονίζει ο Β. Κουτουλούλης.
Για τους εργαζόμενους στις χημικές βιομηχανίες η αποχώρησή τους πέντε χρόνια νωρίτερα λόγω ΒΑΕ φαίνεται πως συνδέεται ακόμα και με την ίδια τη ζωή τους.
