Στενόμυαλη γραφειοκρατική λογική ή ακόμα μια πολιτική κατεύθυνση ενάντια στον σωφρονισμό;
Το ερώτημα αυτό προκαλεί εγκύκλιος του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη με τίτλο «Ευεργετικός υπολογισμός ημερών φοίτησης ενήλικων κρατουμένων σε σχολεία (Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο) καταστήματος κράτησης», η οποία έχει δημιουργήσει μεγάλη αναστάτωση στους εκπαιδευτικούς των σχολείων που λειτουργούν στις φυλακές και στους μαθητές-κρατούμενους.
Και αυτό επειδή ορίζει ότι «για τους ενήλικους κρατούμενους που φοιτούν σε σχολεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, καθώς και σε Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάργησης, η μία μέρα απασχόλησης υπολογίζεται ώς 1 και ¾ ημέρες εκτιομένης ποινής».
Η διάταξη αυτή ανατρέπει ό,τι ίσχυε μέχρι τώρα κυρίως στα Δημοτικά Σχολεία των καταστημάτων κράτησης και συγκεκριμένα στις Φυλακές Θήβας, Ναυπλίου, Κομοτηνής, Γρεβενών και Νιγρίτας. Επί Νέας Δημοκρατίας ξεκίνησε η λειτουργία ακόμα δύο Δημοτικών, σε Κορυδαλλό και Λάρισα, και αυτό αποτέλεσε την αφορμή για την έκδοση της εγκυκλίου καθώς από τις Φυλακές Λάρισας τέθηκε στο υπουργείο το ερώτημα: Πώς προσμετρώνται τα μεροκάματα των κρατούμενων μαθητών; Και το υπουργείο απάντησε ότι ένας μήνας σχολείο ισοδυναμεί με 16 μεροκάματα, ενώ μέχρι τώρα ισοδυναμούσε με 30!
Γιατί έγινε αυτό; Αφενός επειδή πλέον κάθε μέρα στο σχολείο δεν ισοδυναμεί με ένα μεροκάματο αλλά με τα τρία τέταρτα. Αφετέρου επειδή πλέον αφαιρούνται Σαββατοκύριακα, αργίες ή, όπως αναφέρει η εγκύκλιος, «άλλες διακοπές». Τι αποτέλεσμα θα έχει; Σχεδόν κανένας κρατούμενος να μην επιλέγει τη φοίτηση καθώς αν, για παράδειγμα, εργαστεί στο μαγειρείο της φυλακής, θα έχει 30 μεροκάματα έναντι 16 αν πάει στο σχολείο.
Το θέμα ανέδειξε χθες στην Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Σωφρονιστικού Συστήματος και Λοιπών Δομών Εγκλεισμού Κρατουμένων ο βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Σπύρος Λάππας, κατά τη διάρκεια της συζήτησης για τον απολογισμό του έργου της.
«Ενώ διάβαζα το νομοσχέδιο, πέφτω πάνω σε μια εγκύκλιο του υπουργού Προστασίας του Πολίτη και έμεινα ενεός! Υπάρχει ένα έγγραφο από 28 Σεπτεμβρίου 2022, να τραβάμε τα μαλλιά μας!
«Κακοφορμισμένο κλίμα»
«Ενώ μέχρι τώρα όλοι οι κρατούμενοι οι οποίοι ήταν σε εκπαιδευτήρια, σχολές, Δημοτικά Σχολεία, σχολεία δεύτερης ευκαιρίας, ΙΕΚ κ.λπ. λάμβαναν 30 ημερομίσθια, με ευεργετικό υπολογισμό, τον μήνα, με διπλασιασμό δηλαδή της ημέρας από μία σε δύο, περιορίζεται το ένα ημερομίσθιο σε ¾! Μίζερη, καχεκτική, εκδικητική, απάνθρωπη διάταξη. Εάν έτσι νομίζουμε ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε πραγματικά το κακοφορμισμένο αυτό κλίμα και σύστημα απονομής σωφρονιστικής πολιτικής, δεν πάμε πουθενά...», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Λάππας.
Σύμφωνα με την εγκύκλιο, «δεν υπάρχει ρητή αναφορά του θέματος από τον νομοθέτη». Ωστόσο, παγίως με την έγκριση του Συμβουλίου εργασίας κρατουμένων και του εισαγγελέα της φυλακής στους ενήλικους κρατούμενους δινόταν διπλό μεροκάματο επειδή η Πολιτεία είχε επιλέξει να δώσει κίνητρο στους κρατούμενους για την εκπαίδευσή τους και ως εκ τούτου την επανένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο. Και αυτό είναι ο ορισμός της σωφρονιστικής πολιτικής σε κάθε κράτος δικαίου.
Η δημιουργική κάλυψη του νεκρού χρόνου, η επανασύνδεση με την εκπαιδευτική διαδικασία, η απόκτηση νέων δεξιοτήτων, η επαφή και η συνεργασία με εκπαιδευτές που έρχονται στη φυλακή από «έξω» επιδρούν ευεργετικά στην προσωπικότητα του κρατούμενου και, μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο της φυλακής, η εκπαίδευση ανοίγει ένα παράθυρο επικοινωνίας, αποφορτίζοντας τον κρατούμενο από τα δεινά του εγκλεισμού και λειτουργώντας ως δίαυλος προετοιμασίας για κοινωνική ενσωμάτωση.
Και πώς θα επιτευχθεί ο στόχος; Ιδίως όταν απευθύνεται σε άτομα που δεν μπόρεσαν να κρατηθούν στο σχολικό περιβάλλον εκτός φυλακής; Με τον ευεργετικό υπολογισμό μέτρησης της ποινής. Βέβαια βολεύει μια χαρά τα κυβερνητικά επιτελεία του «σωφρονιστικού» συστήματος να εκτελούνται οι καθημερινές δουλειές στις φυλακές δωρεάν από κρατούμενους με το «μπόνους» στην προσμέτρηση ποινής αντί για την πρόσληψη κατάλληλου προσωπικού. Για ποιον λόγο άραγε να μαθαίνουν και γράμματα οι «ανάξιοι»; Πεταμένα λεφτά!
Η διεθνής εμπειρία τονίζει ότι η οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, εκτός από τη μείωση του κινδύνου τής εκ νέου εμπλοκής των κρατουμένων στα γρανάζια του ποινικού μηχανισμού, περιορίζει τη χρήση βίας και παράλληλα συμβάλλει σημαντικά στον εξανθρωπισμό της φυλακής. Στη σημερινή κυβέρνηση, αντί για βελτιωτικές αλλαγές σύμφωνες με την ευρωπαϊκή αλλά και τη διεθνή σύγχρονη αντίληψη και εμπειρία, αποθαρρύνονται οι ενήλικοι κρατούμενοι να μετέχουν της εκπαίδευσης και ναρκοθετείται η επανένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο.
