Και όμως οι αριθμοί έβγαιναν. 26,1 ( Κεντροαριστερά) + 15,4 (Κίνημα 5 αστέρων) + 7,8 (Κέντρο) = 49,3 %. Αυτό είναι το άθροισμα των προοδευτικών κομμάτων που κατέβηκαν χωριστά σε εκλογές, των οποίων το αποτέλεσμα είχε προεξοφληθεί επειδή ήταν δεδομένο ότι το εκλογικό σύστημα ευνοούσε συνασπισμούς κομμάτων. Ακόμα και χωρίς το Κέντρο, Κεντροαριστερά και 5 αστέρια συγκέντρωναν 41,5% λίγο πιο κάτω από το 43,8% που πήρε η συνασπισμένη κατ’ όνομα Κεντροδεξιά (Μεταφασίστες της Μελόνι, Λέγκα του Σαλβίνι, Μπερλουσκόνι).
Η Ακροδεξιά με την Δεξιά είχαν δεδομένο τον αέρα της νίκης και ουσιαστικά πορεύτηκαν άνευ αντιπάλου εφόσον τα κόμματα της ευρύτερης δημοκρατικής παράταξης αυτοκτόνησαν πολύ πριν ανοίξουν οι κάλπες. Εύκολα αντιλαμβανόμαστε ποια δυναμική θα απελευθέρωνε ο συνασπισμός δυνάμεων της δημοκρατικής παράταξης, η αλλαγή κατεύθυνσης (ή έστω η αβεβαιότητα ) στον αέρα νίκης και ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις στο ποσοστό της αποχής.
Γίνονται ήδη αναλύσεις και θα ακολουθήσουν περισσότερες για τα αιτία της ανόδου μεταφασιστών και δεξιάς, για το γενικότερο ρεύμα που πρώτη φορά κυριαρχεί στην τρίτη μεγαλύτερη από οικονομική πλευρά χώρα της ΕΕ. Γράφονται ενδιαφέροντα πράγματα: για την σταδιακή εδώ και χρόνια απενοχοποίησης της Άκρας Δεξιάς από την κεντροδεξιά που είτε της παραχώρησε κυβερνητικό ρόλο είτε ενσωμάτωσε την ατζέντα της.
Για την αδυναμία της Ευρώπης απέναντι στις αλλεπάλληλες κρίσεις, που αμαύρωσε την εικόνα της ΕΕ και αποξένωσε λαϊκά στρώματα σπρώχνοντας τα παράλληλα προς εύπεπτες λαϊκίστικες λύσεις που η Ακροδεξιά διαθέτει όταν βρίσκεται στην αντιπολίτευση. Για την χρόνια έλξη που ασκεί ο φασισμός, ο ρατσισμός και η ξενόφοβη μισαλλοδοξία σε μερίδα δυσφορούντων μικροαστών. Για τις ευθύνες της Ιταλικής Αριστεράς που έγκαιρα ξεκίνησε ένα μακρύ ταξίδι απογαλακτισμού από τον σοβιετικό κομμουνισμό αλλά μέσα από αλλεπάλληλες μεταλλάξεις αποχρωματίστηκε, έχασε τον ριζοσπαστισμό της και στήριξε ένα κεντρώο τεχνοκράτη όπως ο Ντράγκι. Για τις νέες γενιές στις οποίες η δημοκρατία και ο αντιφασισμός δεν έχουν την ελκτική δύναμη που διατηρούν σε εμάς που μεγαλώσαμε όταν υπήρχε ακόμα ο απόηχος του μεταπολεμικού κλίματος.
Κατά την γνώμη μου το αποτέλεσμα είναι πολυπαραγοντικό, σε καθεμία από αυτές τις αιτίες υπάρχει βάση, αλλά καμία δεν μπορεί από μόνη της να εξηγήσει το φαινόμενο που πρέπει να το εντάξουμε στη μακρά περίοδο που ακολούθησε την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και την αδυναμία της Αριστεράς σε όλες της τις εκδοχές να αρθρώσει μια συνολική και πειστική εναλλακτική πρόταση στη νεοφιλελεύθερη προσέγγιση.
Πολλοί περιμένουν ότι η συνεργασία Ακροδεξιάς και Δεξιάς θα συντριβεί πάνω στην έλλειψη προγραμματικής βάσης. Πράγματι, οι γενικολογίες για πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια δεν αποτελούν ανθεκτική βάση. Αντιθέτως, το αντιμεταναστευτικό μένος έχει πελατεία. Ο αντιευρωπαϊσμός έχει ήδη αντικατασταθεί από τον ακραίο ατλαντισμό και ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι το βέβαιο πεδίο εσωτερικών συγκρούσεων. Όμως από την άλλη η εξουσία ενώνει και μέχρι να αποσυντεθεί η συμμαχία και να αναγνωρίσουν οι ψηφοφόροι τις αυταπάτες τους μεσολαβεί κάποιο διάστημα, κατά την διάρκεια του οποίου παράγονται αποτελέσματα. Ας θυμηθούμε την τεράστια αντισυστημική πλειοψηφία των 5 Αστέρων και της Λέγκας του Βορρά που κατέρρευσε μεν από την αδυναμία αντιμετώπισης των κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων και την ακόρεστη φιλοδοξία του Σαλβίνι, έκανε όμως μεγάλη ζημιά και ήταν ο προπομπός της Μελόνι.
Αυτό που δεν μπορώ να καταλάβω είναι γιατί η Δεξιά διέθετε την ευελιξία να συνασπιστεί για την εξουσία και η προοδευτική παράταξη είχε την ακαμψία της άρνησης συνεργασιών την ώρα που ολοφάνερα τρέκλιζε προς την καταστροφή. Γιατί δυο κόμματα της Δεξιάς που συμμετείχαν στην κυβέρνηση Ντράγκι συνασπίστηκαν με το αντιπολιτευόμενο τον Ντράγκι κόμμα της Μελόνι, ενώ τα κόμματα της ευρύτερης προοδευτικής παράταξης που όλα συμμετείχαν στην κυβέρνηση Ντράγκι δεν μπόρεσαν να βρουν κοινό βηματισμό για να αντιμετωπίσουν -όχι ένα κοινό αντίπαλο- αλλά το ενωμένο μέτωπο Ακροδεξιάς Δεξιάς;
Δηλαδή, ότι πιο επικίνδυνο και αποκρουστικό για την δημοκρατία. Αν οι πολιτικές διαφορές ήσαν ανυπέρβλητες θα μπορούσα να το καταλάβω. Αλλά η πολιτική συμπεριφορά των κομμάτων στο πρόσφατο παρελθόν δεν το αποδεικνύει. Δημοκρατικό Κόμμα και 5 αστέρια όταν ο Σαλβίνι ανέτρεψε την κυβέρνηση Λέγκας με τα 5 αστέρια στήριξαν από κοινού την κυβέρνηση Κόντε. Συγκυβέρνησαν δηλαδή.
Στις πρόσφατες Δημοτικές εκλογές στις περισσότερες μεγάλες πόλεις είχαν κοινούς υποψήφιους που πήγαν μάλιστα πολύ καλά απέναντι στους υποψήφιους της δεξιάς. Και όπως είπαμε στήριξαν με την συμμετοχή τους όπως και το Κέντρο (Καλέντα Ρέντσι) την κυβέρνηση Ντράγκι.
Προφανώς, είχαν και διαφορές. Τα 5 αστέρια δεν στήριζαν την αποστολή όπλων στην Ουκρανία όπως ο Ντράγκι και ο Λέτα (η προεκλογική αφίσα του Δημοκρατικού Κόμματος με το μανιχαϊστικό σύνθημα «με τον Πούτιν ή την Ευρώπη» ήταν και άστοχη και εκ του αποτελέσματος τουλάχιστον προβληματική) ενώ με την πλειοδοσία απαιτήσεων τους σε κοινωνικά θέματα συγκρούστηκαν με τον Ντράγκι και άνοιξαν τον δρόμο για την ανατροπή της κυβέρνησης. Όμως, αυτά τα εμπόδια δεν ήταν ανυπέρβλητα και έπρεπε πάραυτα να παραμεριστούν μόλις η Ακροδεξιά με την Δεξιά συνασπίστηκαν. Απαιτούσε πολιτική βούληση, αξιολόγηση και ιεράρχηση προτεραιοτήτων. Και όμως, στη χώρα που για ευνόητους λόγους η αντιφασιστική συσπείρωση ήταν απαραίτητη και απολύτως εφικτή, επέλεξαν να πορευτούν προς τον γκρεμό.
Οι συνθήκες στην Ιταλία και την Ελλάδα δεν είναι ίδιες. Όμως, κάποια συμπεράσματα από αυτοκτονικές συμπεριφορές καλό είναι να εξαχθούν όσο είναι καιρός. Γιατί, η ώρα των συνεργασιών πλησιάζει. Και επειδή η διαιρετική τομή θα είναι πάλι ανάμεσα στην πρόοδο και τη συντήρηση, με την επικούρηση της Ακροδεξιάς στην τελευταία, τα διλήμματα θα είναι σκληρά.
* Ο Νίκος Μπίστης είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
