Η Σία Αναγνωστοπούλου επιμένει ότι δεν έχει κανένα νόημα να μιλάμε, με τους όρους που το θέτει η δεξιά κυβέρνηση, για τη “σωστή πλευρά της Ιστορίας”, ότι είναι “ανιστόρητο”, στη συγκεκριμένη φάση δε “ένα ιδεολόγημα που, σε συνδυασμό με το «είμαστε η Δύση» στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, λειτουργεί αναθεωρητικά και αναχρονιστικά. Έχει ιδεολογικό βάρος και πολιτική στράτευση μια τέτοια διατύπωση. Δεν είναι αθώα”. Η άλλη σωστή πλευρά της Ιστορίας είναι ο εντοπισμός των μεγάλων διακυβευμάτων που θέτει η ιστορική περίοδος που διανύουμε, μέσα στο πλαίσιο των οποίων εντάσσονται τα εθνικά συμφέροντα και τα οποία τίθενται συλλογικά. Με αυτή την έννοια, σωστή πλευρά της Ιστορίας σημαίνει ότι η Ελλάδα είναι με το διεθνές δίκαιο, με την εθνική ανεξαρτησία, την κυριαρχία, με την ειρήνη και ότι αγωνίζεται πάντα για αυτά. Σωστή πλευρά της Ιστορίας είναι βεβαίως η ρητή καταδίκη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, αλλά και ο αγώνας για ειρήνη. Δεν είναι όμως μια «σωστή πλευρά» αυτή που επιλέγει κάποιος άλλος –μια «Δύση»- για να συμπήξει στρατόπεδα, μας εξηγεί.
Συζητώντας με τη Σία Αναγνωστοπούλου για την επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Ουάσινγκτον και την ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη ενώπιον του Κογκρέσου η μεγαλύτερη ένστασή της ήταν ότι δεν έκανε καμία αναφορά στο θέμα της ειρήνης, δεν είπε πως η Αμερική είναι μία μεγάλη δύναμη και πρέπει να παρέμβει προς την κατεύθυνση της ειρήνης. Αντιθέτως, προσπάθησε σκληρά να πείσει για το πόσο πιστή αφοσιωμένη και προβλέψιμη ακόλουθος των ΗΠΑ είναι η Ελλάδα. “Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, ως χώρα της δύσκολης γειτονιάς μας θα έπρεπε να πιέζει τόσο στο πλαίσιο της ΕΕ αλλά και της Αμερικής για την ειρήνη, θα έπρεπε να τονίζει σε όλους τους συνομιλητές του ότι προϋπόθεση για να έχει σταθερότητα αυτή η περιοχή είναι η ειρήνη”, λέει. Θεωρεί απαραίτητο να πιέσουμε για να σταματήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, εκτιμά ωστόσο ότι όσο όλοι επιμένουν σε δηλώσεις του τύπου “είμαστε στη σωστή πλευρά της Ιστορίας” πάντα σε συνδυασμό με τη «Δύση», τόσο απομακρύνεται η ειρήνη από τον ορίζοντα και ξανατίθενται ψυχροπολεμικά ζητήματα «Δύσης-Ανατολής».
Η αποτυχία της Ευρώπης
Σχολιάζοντας την είδηση της εβδομάδας, που ήταν η ανατρεπτική απόφαση της Σουηδίας και της Φινλανδίας να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ - με όλα τα παρατράγουδα που προκαλεί το κατ’ αρχήν βέτο της Τουρκίας - η Αναγνωστοπούλου υποστήριξε πως η αναγέννηση του ΝΑΤΟ χάρη στην εισβολή του Πούτιν αναδεικνύει όλες τις γεωστρατηγικές αδυναμίες της Ευρώπης. Κι ότι το γεγονός πως χώρες όπως η Σουηδία νιώθουν την ανάγκη να απαρνηθούν την ουδετερότητά τους δείχνει ότι στήνονται πάλι τα σκληρά στρατόπεδα του παρελθόντος. “Το θέμα σήμερα είναι εάν την Ελλάδα τη συμφέρει να δημιουργηθούν πάλι δύο σκληρά στρατόπεδα. Η Ρωσία μ’ αυτήν την εισβολή δημιούργησε τις προϋποθέσεις για να γυρίσουμε πίσω, όμως το κρίσιμο είναι εάν θα αποφύγουμε ο πόλεμος αυτός να επεκταθεί και να γίνει πόλεμος ανάμεσα σε δύο στρατόπεδα. Χώρες, όπως είναι η Ελλάδα δεν τις συμφέρει να γίνει πάλι αυτός ο αναχρονιστικός, ψυχροπολεμικός διαχωρισμός”, επιμένει. Η πρότασή της είναι να πιέσει η Ελλάδα, ως χώρα ευρωπαϊκή, και στο μέτρο του μεγέθους και των δυνατοτήτων της “να ξαναδεί η Ευρωπαϊκή Ένωση αυτό που απέφυγε να κάνει από τη δεκαετία του 90 και μετά, να αποφασίσει πώς θέλει το δικό της χώρο”.
Η Σία Αναγνωστοπούλου υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα δικαίως καταδίκασε τη ρωσική εισβολή, δικαίως στάθηκε στο πλευρό του ουκρανικού λαού. Άλλωστε, “για μας στην αριστερά είναι αυτονόητο, το έχουμε κάνει πάντα ενάντια σε όσους τόλμησαν να κάνουν εισβολή”, λέει. Θεωρεί, ωστόσο, ενάντια στα συμφέροντα της χώρας το να υπερπλειοδοτεί η κυβέρνηση για την ανασύσταση του στρατοπέδου της Δύσης στον 21ο αιώνα απέναντι στο στρατόπεδο της Ανατολής. Θέτοντας το αναπάντητο μέχρι στιγμής ερώτημα, ποια είναι η Ανατολή. Η Ρωσία και η Κίνα; Ποιο θα είναι το απέναντι στρατόπεδο;
Πάντως, για τους κοινούς θνητούς στην Ελλάδα “Ανατολή” και απειλή είναι η Τουρκία, η οποία, σύμφωνα με την Αναγνωστοπούλου, δεν έπαιξε το ρόλο του επιτήδειου ουδέτερου τώρα, όπως αφελώς λέγεται. “Η Τουρκία διεκδίκησε, κυρίως από τις ΗΠΑ, να επιβεβαιώσει έμπρακτα τον ήδη αναβαθμισμένο ρόλο της, άλλοτε ως –ας πούμε- ειρηνοποιός, πάντα όμως ως ο ισχυρός παίκτης της περιοχής που η πολυδιάστατη κατεύθυνση των συμφερόντων του τον καθιστά ισχυρό διαπραγματευτή”, υποστήριξε, τονίζοντας ότι σ’ αυτό το πεδίο η Ελλάδα χάνει ένα τεράστιο πλεονέκτημα, το οποίο είχε πραγματικά εδραιωθεί και επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Χάνει το πλεονέκτημα της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής, ένα δόγμα που είχε η Ελλάδα από τη μεταπολίτευση και μετά, και το οποίο ακολούθησαν λίγο έως πολύ πιστά οι ελληνικές κυβερνήσεις, μέχρι που φτάσαμε στην κυβέρνηση Κυριάκου Μητσοτάκη. “Όταν πάει ο πρωθυπουργός στις ΗΠΑ και αναφέρεται στην Αλεξανδρούπολη και στην εγγύτητά της στην Ουκρανία (έχει προηγηθεί η ελληνοαμερικανική αμυντική συμφωνία), πώς το κάνει αυτό, τι απόφαση είναι αυτή; Έχει αποφασίσει συλλογικά και δημοκρατικά το ελληνικό έθνος ότι είναι ο υπερασπιστής ενός στρατοπέδου; Αυτά τα πράγματα θέλουν πάρα πολύ περίσκεψη”, μας λέει και επαναλαμβάνει με θλίψη, ότι βλέπει την
Ελλάδα με τον Μητσοτάκη να γίνεται ακόλουθος, κι όχι σύμμαχος, ο οποίος θα διαπραγματευτεί τη θέση του, τα συμφέροντά του. Επιπλέον, όταν ο Μητσοτάκης μίλησε για τον αναθεωρητισμό, τον μεγάλο κίνδυνο για την ανθρωπότητα, ενώπιον του Κογκρέσου απέφυγε να φέρει για παράδειγμα και την Τουρκία, να εξηγήσει τι είναι για την Ελλάδα αναθεωρητισμός.
Οι δυο μεγάλες κρίσεις
Για τη Σία Αναγνωστοπούλου είναι κρίσιμο να συνειδητοποιήσουμε ποιο είναι το διακύβευμα των καιρών μας. Κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την επισιτιστική και την ενεργειακή κρίση. “Κινδυνεύουν οι λαοί, κατ’ αρχάς του Τρίτου Κόσμου, αλλά και του δεύτερου και του πρώτου, να πεινάσουν. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος τελείωσε με μία υπόσχεση: Ειρήνη και ποτέ πια πείνα. Τώρα γυρνάμε πίσω”, λέει με αγωνία και εκφράζει τη λύπη της που ο πρωθυπουργός δεν ασχολείται με αυτές τις δύο αλληλοτροφοδοτούμενες κρίσεις, ούτε στην Ελλάδα, ούτε στις οποιεσδήποτε διεθνείς επαφές του, ακόμη και με τον Αμερικανό πρόεδρο. “Εγώ θα ήθελα να ακούσω τον πρωθυπουργό στο Κογκρέσο να μιλήσει για τα δύο μεγάλα προβλήματα. Αλλά πώς να μιλήσει όταν παίρνει θέση “είμαστε με τη Δύση” όπως την ορίζει η Αμερική, την οποία συμφέρει πάρα πολύ να έρχεται το υγροποιημένο αέριο στην Ευρώπη- κάτι που θα στοιχίσει στην ευμάρεια της ηπείρου”;
Η ενεργειακή στρατηγική ως στρατηγική ειρήνης
Πάντως, η νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική (με την οποία τελειώνει οριστικά και ασυζητητί ο East Med) των ΗΠΑ για την ανατολική Μεσόγειο στην οποία βεβαίως εντάσσεται και η Τουρκία - “καλώς”, επιμένει η Σία Αναγνωστοπούλου- ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιρίας για τα ελληνοτουρκικά. “Για να ανοίξει όμως αυτή η ρωγμή ευκαιρίας η ελληνική διπλωματία θα πρέπει οπωσδήποτε να ρίξει όλο το βάρος της για να θέσει τις προϋποθέσεις γι’ αυτή τη στρατηγική. Και η μείζονα προϋπόθεση είναι η ειρήνη. Να ανοίξει ένας διάδρομος για να πάμε στη Χάγη με την Τουρκία, με αυτά που εμείς θεωρούμε τις κόκκινες γραμμές μας, και να υποχρεωθεί και η Τουρκία σε έναν ουσιαστικό διάλογο. Το πλαίσιο της ενεργειακής στρατηγικής να γίνει πλαίσιο ειρήνης. Η ενεργειακή στρατηγική ή θα έχει ως προϋπόθεση και συνέπεια την ειρήνη ή θα επιτρέψει στην Τουρκία να «μεσοανατολικοποιήσει» τους ενεργειακούς δρόμους με τις ευλογίες των ΗΠΑ. Σύμμαχος -και όχι ακόλουθος- των ΗΠΑ σημαίνει λοιπόν σκληρή διαπραγμάτευση για να φτιάξεις ρωγμές προς το συμφέρον της χώρας σου, για την ειρήνη στην περιοχή. Αυτή είναι η σωστή πλευρά της Ιστορίας, Έτσι, όπως έγινε με τη Συμφωνία των Πρεσπών. Αλλά αυτό δεν μπορεί να το κάνει μια Δεξιά που επιστρέφει σε αναθεωρητικά, ψυχροπολεμικά στρατόπεδα της δεκαετίας του ’50, βολικά για τις ΗΠΑ, βολικά για εθνικά συστήματα εξουσίας, απολύτως άβολα για λαούς όπως ο ελληνικός”, λέει.
Η κούρσα των εξοπλισμών
Αντιθέτως, η κυβέρνηση σύρεται στην κούρσα των εξοπλισμών, αντί να ζητήσει κατηγορηματικά να μην αναβαθμιστούν τα τουρκικά F -16 μπαίνει στη λογική να αγοράσει F- 35. Ο φόβος της Αναγνωστοπούλου είναι ότι μπαίνουμε πάλι στο φαύλο κύκλο της κούρσας των εξοπλισμών: “Πήραμε τα Ραφαλ πήραμε τα Μπελαρά, χρεωθήκαμε κατά 8,5 δισ, κι εκεί που η Δεξιά κραύγαζε ότι έχει επέλθει ισορροπία ισχύος στη γειτονιά μας, αναβαθμίζονται τα τουρκικά F- 16 και για να επανέλθει η ισορροπία θα πρέπει να πάρουμε τα F- 35, άλλα 3,5- 4 δισ. χρέη”, λέει. Και θυμίζει ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν δεν είπε κουβέντα μετά τη συνάντησή του με τον πρωθυπουργό για την ισορροπία, τη σταθερότητα και την ειρήνη στην περιοχή μας σε σχέση με την Τουρκία. Ούτε για τις υπερπτήσεις ούτε για τις παραβιάσεις ούτε για τη ρητορική η οποία δημιουργεί ένταση στην περιοχή.
Αντιθέτως, χαρακτήρισε ορθή την τοποθέτηση του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ για το Κυπριακό, τη δήλωσή του ότι η λύση των δύο κρατών δεν είναι αποδεκτή και το κατηγορηματικό σήμα που έδωσε ότι πρέπει να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις για την επίλυσή του. “Αυτό θα μπορούσε να το πει και για την Ελλάδα και την Τουρκία, να ανοίξει ο δρόμος για τη Χάγη”, κατέληξε η Σία Αναγνωστοπούλου - αλλά δεν το έκανε.
