Ιδιαιτέρως μεγάλο είναι το «χτύπημα» της ακρίβειας στα φτωχότερα νοικοκυριά, καθότι οι πολίτες με χαμηλότερα εισοδήματα αγοράζουν περισσότερο προϊόντα τα οποία έχουν υποστεί τις μεγαλύτερες ανατιμήσεις. Τα παραπάνω αποτυπώνει σε ειδική μελέτη η Τράπεζα Πειραιώς, δείχνοντας με τον τρόπο αυτό πως η κυβέρνηση Μητσοτάκη θα έπρεπε να έχει λάβει μέτρα στήριξης για όσους έχουν ανάγκη, κάτι το οποίο δεν πράττει.
Ας δούμε όμως τι έκανε η Τράπεζα Πειραιώς προκειμένου να καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα. Χρησιμοποιώντας τα στοιχεία της Έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών ( 2020), ανέλυσε την κατανομή των περίπου 4 εκατομμυρίων ελληνικών νοικοκυριών ανάλογα με την οικογενειακή εισοδηματική τους κατάσταση και τα αντίστοιχα ποσοστά δαπάνης τους σε ενέργεια, διατροφή και λοιπά αγαθά και υπηρεσίες ανά εισοδηματικό κλιμάκιο.
Η αγριότητα της ακρίβειας
Από την ανάλυση προκύπτει ότι νοικοκυριά με μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα 751-1.100 ευρώ δαπανούν το 27,1% και 13,6% του εισοδήματός τους για διατροφή και ενέργεια αντίστοιχα. Στον αντίποδα, νοικοκυριά με εισοδήματα άνω των 3.500 ευρώ δαπανούν μόνο το 18,7% και 10,5% του εισοδήματός τους στις ίδιες κατηγορίες αγαθών. Ως εκ τούτου το ποσοστό δαπάνης των «φτωχών» νοικοκυριών για όλα τα υπόλοιπα αγαθά και υπηρεσίες ανέρχεται στο 59%-63%, ενώ των εύπορων στο 70,8%.
Ποιο είναι το συμπέρασμα; «Αυτές ακριβώς οι αποκλίσεις καταναλωτικών προτύπων είναι η αιτία των διαφορετικών επιπέδων πληθωρισμού που βιώνουν νοικοκυριά με διαφορετικά εισοδήματα, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που ο πληθωρισμός οφείλεται εν πολλοίς στην ενέργεια και στις τιμές αγροτικών προϊόντων», αναφέρει η ανάλυση της τράπεζας. Ουσιαστικά, το φτωχότερο τμήμα του πληθωρισμού βιώνει με αγριότητα τη λαίλαπα της ακρίβειας.
Η βαρύτητα τροφίμων και ενέργειας
Όμως η ανάλυση των στοιχείων δεν σταματά εκεί. Οι οικονομολόγοι της τράπεζας χρησιμοποίησαν τρεις υποδείκτες πληθωρισμού, (1) ενέργειας, (2) διατροφής και (3) λοιπών αγαθών και υπηρεσιών ανά εισοδηματικό κλιμάκιο.
Από τους δείκτες αυτούς προκύπτει ότι εξαιτίας της διαφορετικής βαρύτητας των τριών αυτών κατηγοριών στις δαπάνες κάθε νοικοκυριού προκύπτει διαφορετικός πληθωρισμός, με ακριβώς τις ίδιες τιμές των αγαθών και υπηρεσιών. Έτσι, στα πολύ φτωχά εισοδήματα τα αγαθά και οι υπηρεσίες ενέργειας «πληθωρίζονται» κατά 55,5% σε ετήσια βάση, ενώ στα πολύ εύπορα κατά 48,2% . Αντίθετα, τα λοιπά αγαθά και υπηρεσίες στα φτωχά νοικοκυριά αυξάνονται κατά 1,4% και στα εύπορα κατά 2,1%. Ο πληθωρισμός για τα νοικοκυριά με μηνιαίο εισόδημα έως 750 ευρώ είχε ήδη φτάσει τα επίπεδα του 10,6%, στα νοικοκυριά με εισόδημα 751 -1.100 ευρώ στο 11,1%, ενώ σε πιο εύπορα νοικοκυριά, με εισοδήματα 2.800 - 3.500 ευρώ, περιορίζεται στο 9,5% και σε νοικοκυριά με εισόδημα άνω των 3.500 ευρώ στο 8,5%. Συνεπώς, φαίνεται ότι οι πιο πλούσιοι πλήττονται πολύ λιγότερο από το συνεχιζόμενο «ράλι» τιμών, το οποίο φαίνεται ότι θα παραμείνει και το επόμενο διάστημα.
«Συνεπώς, στην τρέχουσα συγκυρία, νοικοκυριά με χαμηλότερα εισοδήματα βιώνουν υψηλότερα επίπεδα πληθωρισμού, τα οποία φθίνουν όσο ανερχόμαστε στην εισοδηματική κλίμακα», σύμφωνα με την τράπεζα.
Πόσο μειώνεται το εισόδημα
Επιπλέον, η ανάλυση της τράπεζας προχωρά και στο ερώτημα: υπό την προϋπόθεση ότι τα νοικοκυριά επιθυμούν να καταναλώνουν τα ίδια επίπεδα υπηρεσιών ενέργειας και ειδών διατροφής, τότε πόσο μειώνεται το ποσοστό εισοδήματός τους που είναι διαθέσιμο για την αγορά όλων των υπολοίπων αγαθών και υπηρεσιών; Με απλά λόγια, η αύξηση των τιμών ενέργειας και τροφίμων περιορίζει κατά 8,2% το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών σε όλες τις λοιπές καταναλωτικές τους ανάγκες στο κάτω άκρο της κατανομής των εισοδημάτων (φτωχότεροι) αλλά μόνο 5,7% στο άνω άκρο των πιο εύπορων νοικοκυριών (πλουσιότεροι).
