Με τον σπουδαίο φωτογράφο Σπύρο Ζαφειρόπουλο και με τον εξίσου σπουδαίο Βασίλη Γεροντάκο, φωτογράφο και δάσκαλο, συζητάμε με αφορμή την έκδοση του βιβλίου Θύρες Κλειστές, που είναι φωτογραφικό λεύκωμα της δουλειάς του Σπύρου.

Η συζήτηση έγινε στον εκθεσιακό χώρο Lumminus Eye, Μητσαίων 2A, Αθήνα, που είναι συγχρόνως και γενικότερος πολιτιστικός χώρος. Στη βιντεοσκοπημένη συνέντευξη θίγουμε διάφορα θέματα που αφορούν τη φωτογραφία, θέματα που αφορούν πολλές και πολλούς μιας και η φωτογραφία αποτελεί μάλλον την πιο διαδεδομένη δημιουργική ενασχόληση.

Από το βιβλίο του Σπύρου Ζαφειρόπουλου παραθέτουμε το εισαγωγικό σημείωμα του Βασίλη Γεροντάκου:

Παρακολουθώντας χρόνια τώρα τη δουλειά του Σπύρου Ζαφειρόπουλου, διαπιστώνω με κρυφό ενθουσιασμό, την αποφασιστικότητα που τον διακρίνει να οριοθετεί το χώρο εκείνον που ξέρει ότι είναι πολύτιμος και αναγκαίος. Κινούμενος με μια ενστικτώδη γνώση, έχεις την αίσθηση ότι κυκλώνει όλα αυτά που τον αφορούν, και τα τοποθετεί στην σκηνή ενός θεάτρου με θύρες κλειστές και έξοδο κινδύνου. Είναι αλήθεια ότι σε αυτήν τη σκηνή οι άνθρωποι κρατάνε τα κλειδιά, αυτοί μονάχα ξέρουν. Πίσω από κάθε πρόσωπο και μια ιστορία που δεν ξέρεις, αλλά σου δίνεται η δυνατότητα να την αναγνωρίσεις.

Αν παρατηρήσουμε με προσοχή τις εικόνες , θα μας επιστραφεί το βάρος μιας χρεοκοπημένης καθημερινότητας. Ανακαλύπτουμε όμως στη διάρκεια ότι οι ήρωες του αναμετρώνται με μια βαρβαρότητα και ανθίστανται στην τόση ερημιά. Με ελαφρές αποκλίσεις, δρομολογούν τη φυγή τους από μια αμφίβολη κανονικότητα. Εκεί ακριβώς διαφαίνεται και η δύναμη τους. Τα συγγενικά, φιλικά ή άγνωστα πρόσωπα στα οποία αναφέρεται ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Ξέρουμε τι δεν θα μπορούσαν να είναι ή για να το πω πιο σωστά, για ποια πράγματα θα αδιαφορούσαν.

Αξιοσημείωτοι πρωταγωνιστές στην δουλειά του Σπύρου Ζαφειρόπουλου είναι τα παιδιά. Εισβάλουν μεσ’ το κάδρο σαν να έχουν ζήσει την ζωή τους, σαν να είναι φορτωμένα μνήμες. Οι ενήλικες πάλι, αμύνονται, σαν να θέλουν να κρύψουν κάτι αλλά δεν μπορούν. Τέλος υπολείπονται κάτι στιγμές σαν μυστικά, σαν σημεία στήριξης ενός αινιγματικού κόσμου.

Είναι επίσης εντυπωσιακό ότι δεν ζήλεψε τόσα χρόνια λίγο χρώμα. Έγχρωμη φωτογραφία του ακόμη δεν έχω δει. Έζησε με το ασπρόμαυρο όπως ο οικοδόμος με τη λάσπη. Έχτισε πάνω στις σκιές και το φως με επιμονή και υπομονή. Είναι φανερό ότι ανήκει σε αυτούς τους φωτογράφους που θεωρούν το ασπρόμαυρο τη μητρική τους γλώσσα.

Τέλος θέλω να πω ότι η ακεραιότητα του χαρακτήρα του Σπύρου, καθώς και μια νομοτέλεια στην οποία αρέσκεται να υποκύπτει -κουσούρι από τα μαθηματικά- είναι αυτά τα γνωρίσματα που κάνουν τη δουλειά αυτή να περιέχει ένα είδος ήθους. Ένα ήθος που βρίσκεται στον αντίποδα μιας αρπαγής καθημερινών στιγμών.

Βασίλης Γεροντάκος

Φωτογράφος