«Προφανώς αυτή η σοσιαλδημοκρατία δεν μπορεί να είναι το παράδειγμα. Κερδίζει εκλογές και κυβερνά πάντως. Είτε μόνη της είτε με κακές παρέες. Αν η επιδίωξη του ΣΥΡΙΖΑ είναι μόνον η επιστροφή στη διακυβέρνηση, τότε αυτός είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσει. Δεν θα είναι όμως ριζοσπαστική Αριστερά, δεν θα είναι ούτε σοσιαλδημοκρατία της γενέθλιας φάσης. Θα είναι ένα κόμμα συμφιλιωμένο με την ιδέα ότι το σύστημα δεν αλλάζει, θα είναι ένα κόμμα που θα έχει συνθηκολογήσει με τη θεωρία που έχουν επιβάλει οι οικονομικές ελίτ και οι πολιτικοί εκφραστές τους ότι δεν υπάρχει εναλλακτική και ότι είναι μάταιο να αγωνίζεσαι για κάτι τελείως διαφορετικό. Θέλει να γίνει ένα τέτοιο κόμμα; Αν το επιλέξει, δεν αποκλείεται να κερδίσει τις εκλογές. Δεν θα είναι όμως αυτό που λέει πως είναι, δηλαδή ένα κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς που έχει στόχο τον ριζικό κοινωνικό μετασχηματισμό».
Έτσι έκλεινε ένα πρόσφατο άρθρο του στην ΕφΣυν ο δημοσιογράφος Τάσος Παππάς.1 Ο Παππάς έχει την ικανότητα να γράφει με μεγάλη καθαρότητα και συμπύκνωση. Να αναδεικνύει το μείζον. Έτσι έκανε και θέτοντας αυτό το ερώτημα που θα έπρεπε να είναι το κεντρικό του 3ου συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ. Αντί για αυτό, είναι άλλα. Τα μέλη ξιφουλκούν για την πρόταση Τσίπρα για την εκλογή προέδρου και ΚΕ. Όμως, όποια γνώμη κι αν έχει κανείς για αυτήν την πρόταση, στο τέλος της συζήτησης καραδοκεί το κρίσιμο ερώτημα. Αυτό το κόμμα, που θα εκλέξει πρόεδρο και ΚΕ είτε από το συνέδριο, είτε απευθείας από τα μέλη, τι κόμμα θα είναι; Τι στρατηγικό προσανατολισμό θα έχει;
Η συζήτηση αυτή άνοιξε λίγο κι από σπόντα. Και όχι λόγω του συνεδρίου. Άνοιξε λόγω του εκλογικού αποτελέσματος στην Πορτογαλία. Αυτό προκάλεσε μια αρθρογραφία που έδωσε σε κάποιους την ευκαιρία να εκφράσουν τις πραγματικές πεποιθήσεις τους. Δηλαδή, πως ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ξεχάσει τα περί σοσιαλισμού, κοινωνικής απελευθέρωσης, μετακαπιταλιστικού κόσμου και να γίνει ένα κόμμα που θα έχει αποδεχτεί πλήρως τον καπιταλισμό.2 Απέναντι σε αυτούς τίθεται, λοιπόν, το παραπάνω ερώτημα. Αυτούς που αντιμετωπίζουν το να κυβερνάς σχεδόν ως αυτοσκοπό, ερχόμενοι έτσι σε απόλυτη σύγκρουση με την ιδεολογική, πολιτική και ηθική ταυτότητα του χώρου μας. Σε αυτούς που τρέφουν τις ίδιες λογικές που κατέστρεψαν τελικά το ίδιο το πρώην κραταιό ΠΑΣΟΚ. Και είναι αυτοί που, κατά τρόπο εντελώς απαράδεκτο, πέτυχαν μία ακόμη αλλαγή που μαρτυρά το σχέδιο διάβρωσης και απονεύρωσης του ΣΥΡΙΖΑ.
Από το προτεινόμενο προοίμιο του καταστατικού του κόμματος μας λείπει πλέον η φράση «Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μια πολιτική δύναμη ανταγωνιστική προς τις καπιταλιστικές σχέσεις εκμετάλλευσης, καταπίεσης και αποξένωσης […] και παλεύει για την ανατροπή τους και την κοινωνική χειραφέτηση», όπως και η στόχευση «για την ανατροπή των κυρίαρχων καπιταλιστικών σχέσεων» και γενικώς κάθε αναφορά στον καπιταλισμό. Κι αυτό επειδή σε κάποιους αυτά φαίνονταν «πολύ κομμουνιστικά» και δεν τους εξέφραζαν. Έχουν διατηρηθεί, βεβαίως, οι αναφορές στον στόχο του σοσιαλισμού. Όμως, ξεδοντιασμένες. Γιατί έχουν χαθεί οι ξεκάθαρες θέσεις πως «Για εμάς ο σοσιαλισμός είναι μορφή οργάνωσης της κοινωνίας που βασίζεται στην κοινωνική ιδιοκτησία και διαχείριση των παραγωγικών μέσων», «Για εμάς ο σοσιαλισμός είναι απόλυτα συνυφασμένος με την ενεργό συμμετοχή όλων στις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές υποθέσεις και κατοχυρώνει την αντίστοιχη διάχυση της εξουσίας». Θα αναρωτηθεί κανείς, τι σημασία έχουν αυτά; Τα γραπτά καθορίζουν την πρακτική μας; Το ερώτημα αυτό θα ήταν παιδιάστικο. Τα γραπτά αντανακλούν την πολιτική μας συμφωνία. Το κοινό πολιτικό μας πλαίσιο. Την κουλτούρα μας. Ορίζουν τα θεμέλιά μας. Μας εκπαιδεύουν. Και άρα, ναι, μακροπρόθεσμα καθορίζουν και την πολιτική πρακτική μας. Η σφοδρότητα της επίθεσης του Μητσοτάκη στις ζωές μας είναι τέτοια που κάνει πολλούς να νομίζουν πως αυτά τα πράγματα είναι πολυτέλειες μπροστά στην ανάγκη να τον ρίξουμε. Δεν είναι. Αν θέλουμε να αλλάξουμε τα πράγματα, όταν θα έρθουμε στην κυβέρνηση, δεν είναι.
Κάποιοι δεν έχουν καταλάβει τι είναι αυτό που έσωσε τον ΣΥΡΙΖΑ στην περίοδο της κυβέρνησής του. Τι ήταν αυτό που του επέτρεψε να μην συμβιβαστεί περισσότερο από όσο τον ανάγκαζαν οι εκβιασμοί των δανειστών. Ήταν η αριστερή, η μαρξιστική, η αντικαπιταλιστική του μήτρα. Γιατί δεν είναι, βεβαίως, σοσιαλισμός η Επιθεώρηση Εργασίας, οι Συλλογικές Συμβάσεις και η πρόσβαση των ανασφάλιστων στο ΕΣΥ. Όμως, είναι πράγματα που ίσως να μην τα κάναμε τελικά αν το συλλογικό μας πνεύμα δεν ήταν δεσμευμένο στην αλλαγή του κόσμου, στην ρήξη με τον καπιταλισμό. Αν δεν είχαμε εκπαιδευτεί με αυτήν την πολιτική κουλτούρα. Γιατί θα είχαμε υποχωρήσει κι άλλο. Οι ιδέες του αντιπάλου θα είχαν μπει στις τάξεις μας.
Ο άλλος δρόμος, λοιπόν, είναι ο δρόμος του συμβιβασμού, αυτός που οι κήρυκες της «ρεαλιστικής» δεξιάς στροφής του κόμματος μας καλούν να βαδίσουμε χαρούμενα και ξέγνοιαστα. Μόνο που όποιος συμβιβάζεται με κάτι, αποκτά τα στοιχεία του. Κι αν ο ΣΥΡΙΖΑ συμβιβαστεί με τη δομή που λέγεται «ελληνικός καπιταλισμός» σε λίγο δεν θα είναι απλώς ένα δεξιό κόμμα. Αλλά και ένα διεφθαρμένο κόμμα. Και το βάρος αυτού του στοιχήματος πρέπει να το νιώσουν όλοι. Και οι μεν και οι δε, στο τέλος πρέπει να απαντήσουν, να απαντήσουμε, το ζόρικο ερώτημα: Περί ποίου κόμματος συζητάμε;
Σταύρος Παναγιωτίδης ΟΜ ΣΥΡΙΖΑ Νέου Κόσμου, δρ. Ιστορίας, πρώην Προϊστάμενος Γραφείου Κοινωνικής Πολιτικής Πρωθυπουργού
