Προσπαθεί να υπερβεί στην πράξη το βασικό ιδεολογικοπολιτικό στοίχημα της ίδρυσής του, την υπέρβαση του ιστορικού σχίσματος κομμουνισμού-σοσιαλδημοκρατίας και τη διαμόρφωση ενός νέου αριστερού πολιτικού σχηματισμού που θα αντιστοιχεί στις νέες συνθήκες.
Αυτός ο νέος κομματικός σχηματισμός θα πρέπει να μπορεί να αναλύει και να παρεμβαίνει στο σημερινό πολυ-πολικό ψηφιοποιημένο κόσμο, της κλιματικής αλλαγής και της περιβαλλοντικής κρίσης, της άυλης οικονομίας, των παγκόσμιων χρηματιστηριακών υπερομίλων, που τον διατρέχει μια βαθύτατη κρίση κοινωνικής νομιμοποίησης των αδύναμων δημοκρατικών θεσμών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Όντας ένα κόμμα σε κίνηση, προσπάθησε να παρακολουθήσει τις εξελίξεις στη μετακομμουνιστική πραγματικότητα του ‘90 με την ενίσχυση των δεσμών του με τα πολυποίκιλα κινήματα και ρεύματα του ύστερου 20ού (φεμινιστικό, οικολογικό, ΛΟΑΤΚΙ, ενάντια στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση κ.λπ.). απόπειρα που αποτυπωνόταν στις κατά καιρούς αλλαγές των επιθετικών προσδιορισμών στον τίτλο του, με σταθερά πάντα το “Συνασπισμός της Αριστεράς”. Οι αναπροσαρμογές του σε οργανωτικό επίπεδο πιο αργές (θεσμοθέτηση τάσεων, εσωτερικά κείμενα, ξεχωριστά ψηφοδέλτια, εκλογή ευρωβουλευτών από τη βάση, θέση προέδρου και εκλογή από το Συνέδριο, συνιστώσες και συνισταμένες).
Η εκλογική του έκρηξη και η κυβερνητική του εμπειρία σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες (που υποτιμήθηκαν), η αντικειμενική αδυναμία στελέχωσης των πολιτικών θέσεων του κράτους από τον ευρύτερο κομματικό χώρο και η άγνοια των όρων διαχείρισης των μηχανισμών του επέβαλαν τη βίαιη ωρίμανσή του. Η οξύτητα των προβλημάτων και το εχθρικό πολιτικό περιβάλλον διέψευσαν υπέρμετρες προσδοκίες και τον οδήγησαν εν τοις πράγμασι σε αντιφάσεις και αυταπάτες, συμβιβασμούς και υποχωρήσεις, σε φαινόμενα παραγοντισμού και προσωπικών φιλοδοξιών, σύμφυτα εν πολλοίς με την ανάγκη διαχείρισης της εξουσίας.
Παρά το ιδιαίτερα θετικό, κοινωνικά και θεσμικά, κυβερνητικό του αποτύπωμα και την έντιμη διαχείρισή του, η αδυναμία άμεσης υλοποίησης των εξαγγελιών τροφοδότησε την εσωτερική γκρίνια και απογοητεύσεις, ακόμα και στον στενό πυρήνα που εκφράστηκαν με την αποχώρηση της ΛΑΕ και τη δημιουργία του ΜΕΡΑ25.
Το καθημερινό άγχος άμεσης αντιμετώπισης και επίλυσης των οξυμένων προβλημάτων που κληρονομήσαμε, ο σκληρός μνημονιακός έλεγχος, αλλά και ο δομημένος συγκεντρωτισμός στη λήψη των αποφάσεων του πρωθυπουργοκεντρικού πολιτικοδιοικητικού μοντέλου της χώρας ενίσχυσαν τον ρόλο του στενού κυβερνητικού επιτελείου και των συμβούλων του.
Ένα πρωτόγνωρα δημοκρατικό κόμμα στο μεταίχμιο δύο αιώνων, βρέθηκε εξ αντικειμένου χωρίς πλούσια εσωτερική ζωή, με δημοκρατικές μεν λειτουργίες και συνεδριακή νομιμοποίηση, κατέστη απλός υποστηρικτής και παρατηρητής των κυβερνητικών χειρισμών και επιλογών στο σκληρό μνημονιακό πλαίσιο. Αντίφαση που διαπερνά την εσωτερική κριτική όλων, ανεξάρτητα από την ιεράρχηση και την αξιολόγηση των κυβερνητικών πεπραγμένων.
Οι Πρέσπες, η ολική απεμπλοκή από τους Ανεξάρτητους Έλληνες, οι νέες στηρίξεις και οι συμπαρατάξεις με παλιούς και νέους γνώριμους, η εξαγγελθείσα ανάγκη μετασχηματισμού του ΣΥΡΙΖΑ σε ένα ανοικτό μαζικό δημοκρατικό κόμμα που σκάλωσε στην πανδημία και η υβριδική ψηφιακή οργάνωση και λειτουργία του (νομαρχιακές συνελεύσεις, προγραμματική συνδιάσκεψη) επιτάχυναν διαδικασίες, αλλά και προβληματισμούς. Όλα αυτά έθεσαν και θέτουν επί τάπητος την αναμόρφωση του λειτουργικού μοντέλου, για να αποφευχθούν τα λάθη του πααρελθόντος.
Η σχεδόν ομόφωνη αποδοχή των «Θέσεων» και του κυβερνητικού απολογισμού, πέραν των επιμέρους διαφορών και αποχρώσεων στην αξιολόγηση, ανέδειξε ως πολιτικο-οργανωτικό διακύβευμα του συνεδρίου τις νέες καταστατικές καινοτομίες και ρυθμίσεις.
Η ηλεκτρονική εγγραφή μελών και διαδικασίες συνελεύσεων, δημιουργία μητρώου φίλων, όριο κοινοβουλευτικών και κομματικών θητειών, Εθνικό Συμβούλιο, περιφερειακές συνελεύσεις, Επιτροπή Δεοντολογίας, ισότητα εκπροσώπησης φύλων παντού κ.λπ., και η πρόταση που κατέθεσε ο σ. Τσίπρας προς το συνέδριο για εκλογή προέδρου και Κ.Ε. (αναλογικά ανά περιφέρεια) από τη βάση του κόμματος, συνομολογούν την ανάγκη ενίσχυσης της συμμετοχής των μελών και την απόπειρα πειραματισμού σε νέες μορφές, με την αξιοποίηση των ψηφιακών δυνατοτήτων.
Η επιτυχία όμως του συνεδρίου δεν θα κριθεί μόνο από το εύρος της αποδοχής των καταστατικών καινοτομιών αλλά κυρίως από τη διαμόρφωση και αποσαφήνιση των προγραμματικών κατευθύνσεων της κυβερνητικής πρότασης που θα καταθέσουμε και φυσικά από το κλίμα και την ποιότητα της αντιπαράθεσης και την προωθητική σύνθεση των αποφάσεων.
Β.Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι πολλαπλές αλυσιδωτές αντιδράσεις που προκάλεσε και προκαλεί θέτει επί τάπητος την άμεση διερεύνηση του πλαισίου που θα ασκηθεί μια μελλοντική προοδευτική κυβερνητική πολιτική. Τα 21 εμβληματικά σημεία και οι προτάσεις αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης απαντούν σε ένα πρόγραμμα 100 ημερών. Απαιτείται η εμβάθυνση και ιεράρχηση των προτάσεών μας για το νέο κοινωνικό κράτος και την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, λαμβάνοντας υπόψη τις μεταβολές που πραγματοποιούνται στα ενεργειακά και χρηματοπιστωτικά δεδομένα, αλλά και την αναγκαία ριζοσπαστική διοικητική μεταρρύθμιση με αποκέντρωση, περιφερειοποίηση, συμμετοχή και δημοκρατία, που αποτελεί προϋπόθεση επιτυχίας της. Οφείλουμε μεν να περιγράψουμε το όραμα αλλά και να αποφύγουμε την καλλιέργεια ανέφικτων, στο σήμερα προσδοκιών.
Το υφιστάμενο ευρωπαϊκό πλαίσιο δεν μπορεί να είναι “τυφλοσούρτης”, απαιτείται ένα συνεκτικό σχέδιο παρεμβάσεων που θα θωρακίζει τη χώρα. Η ορθή επιλογή μας για διεκδίκηση ολοκληρωμένων -τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο- διεθνών λύσεων με κοινωνικό και δημοκρατικό πρόσημο, προϋποθέτει την ισχυρή διαπραγμάτευση και την αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων των ευρωπαϊκών θεσμών, προκειμένου να επανεθνικοποιήσουμε τομείς (βλ. Μακρόν) και να θέσουμε υπό τον έλεγχο του Δημοσίου υποδομές και υπηρεσίες, ώστε να ανασχεθούν η ραγδαία επιδείνωση και οι επιπτώσεις των πολλαπλών κρίσεων στο σημερινό και αυριανό μεταπολεμικό κόσμο. Η πρωτοβουλία για την ενέργεια των Κόστα-Σάντσεθ μπορεί να είναι ο οδηγός.
Η πρώτη δομική κρίση της παγκοσμιοποίησης, η κατάργηση, εν πολλοίς του ενιαίου συστήματος συναλλαγών και αποτίμησης αξιών, δεν μπορεί να απαντηθεί με επιμονή στην περισσότερη παγκοσμιοποίηση του ανεξέλεγκτου χρηματοπιστωτικού τομέα, πολύ δε περισσότερο με την επαναστρατιωτικοποίηση των οικονομιών. Η Ειρήνη δυστυχώς είναι ακόμα ζητούμενο και το “Κανόνια ή βούτυρο” του Σάμιουελσον παραμένει τραγικά επίκαιρο.
Αν η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση και ο νέος ψηφιακός κόσμος καταργούν πεδία συγκρότησης και λειτουργίας των κοινωνιών και οικονομιών «του παλιού κόσμου», ο πόλεμος και τα ζητήματα που αυτός ανοίγει θα καταργήσουν κατά τη γνώμη μου τον “ενδιάμεσο κόσμο” που βιώνουμε.
Ο “θαυμαστός νέος κόσμος” που έρχεται, αν δεν ενσωματώνει τουλάχιστον κομμάτια των αξιών μας, θα είναι τρομακτικός. Για να μην έχουμε ένα δυστοπικό μέλλον, η πολιτική μας προτεραιότητα, που αποτυπώνεται στα συνεδριακά μας κείμενα για τη συγκρότηση μιας προοδευτικής κυβέρνησης με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, προκειμένου να φύγει η πιο επικίνδυνη Κυβέρνηση της Μεταπολίτευσης και ενός μετώπου συνεργασίας και δράσης αριστερών, σοσιαλιστικών, οικολογικών και σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων στην Ευρώπη με στόχο την κάλυψη των δημοκρατικών και κοινωνικών ελλειμμάτων της και την ενίσχυση της πολιτικής ενοποίησης της, πρέπει άμεσα να πάρουν σάρκα και οστά.
Αυτούς τους στόχους οφείλουμε να υπηρετήσουμε όλοι την επόμενη περίοδο (Βουλευτικές, Αυτοδιοικητικές, Ευρωεκλογές) και δεν περισσεύει κανείς .
Δημήτρης Μπίρμπας
Μέλος της Κ.Ε.Α. ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ.και της Επιτροπής Καταστατικού
