Στη χώρα μας ο πολιτισμός δεν υπήρξε ποτέ η αιχμή του δόρατος για να δοθούν οι πολιτικές μάχες στο εξωτερικό ή το εσωτερικό. Κάτι που κάνουν με μεγάλη επιτυχία οι Γάλλοι ή κάτι που, σε διαφορετικό επίπεδο, κάνουν οι Αμερικανοί με το «American way of life», που σαφώς περιλαμβάνει και τον πολιτισμό. Ο κάθε λαός προσπαθεί να "εκμεταλλευτεί" τον πολιτισμό του και να τον εξάγει (μαζί με τα υπόλοιπα προϊόντα) αλλά και να κρατήσει τη συνοχή και την υπερηφάνεια του.
Δυστυχώς, στην Ελλάδα ούτε καν το «ένδοξο παρελθόν μας» δεν ήταν ικανό να μας πάει πέρα από τη μύτη μας. Μόνο ως τουριστικό προϊόν συνοδευτικό του ήλιου και της θάλασσας καταφέραμε να το εκμεταλλευτούμε.
Ο πολιτισμός για μας ήταν κάτι που θα έπρεπε να προσκυνούμε ως αρχαίο αλλά να αγνοούμε ως νέο, αφού το πολιτιστικό προϊόν απαιτεί συζήτηση, διαφωνία, διαμάχη. Για τον απλούστατο λόγο ότι ο σύγχρονος πολιτισμός καθορίζει το ποιοι είμαστε, καθορίζει στην ουσία την ταυτότητά μας.
Έτσι η κλασική δεξιά πολιτιστική πολιτική υπήρξε πάντοτε συντηρητική στο σύνολό της. Ταύτισε τον πολιτισμό με το πατρίς - θρησκεία - οικογένεια και έμεινε αμετακίνητη σε αυτές τις θέσεις αποφεύγοντας τον δημιουργικό διάλογο.
Αν θα αναζητούσαμε μια περίοδο όπου οργανώθηκε θεσμικά ο τομέας του πολιτισμού, αυτή είναι εκείνη που είναι ταυτισμένη με τη διακυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου (1910 - 1936). Αναπτύσσονται τότε δημόσιοι πολιτισμικοί φορείς, όπως η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, η Ακαδημία Αθηνών και το Εθνικό Θέατρο, ευθυγραμμιζόμενοι σε ράγες άκρως συντηρητικές ιδεολογικά και αισθητικά - καλλιτεχνικά. Οι συντηρητικές κυβερνητικές πολιτικές δυνάμεις από τότε δεν λογάριαζαν το χρήμα που έπρεπε να ξοδέψουν γι' αυτούς τους σημαντικούς βραχίονες της αναπαραγωγής της συντηρητικής τους εξουσίας. Δημιούργησαν ένα ολόκληρο σύστημα καλλιτεχνών, θεσμών και δράσεων που έφεραν τη συντηρητική σφραγίδα σε πάμπολλους τομείς. Δημιούργησαν νόμους και παγιωμένες καταστάσεις σε διάφορα πεδία. Στον χώρο των κρατικών βραβείων και επιδοτήσεων καλλιτεχνών και φορέων. Στον χώρο όπου το κράτος προσφέρει εργασία σε καλλιτέχνες, όπως ορχήστρες, κρατικά θέατρα κ.λπ.
Ένα παράλληλο σύστημα ανεξάρτητων και προοδευτικών καλλιτεχνών αναπτύσσεται σαν απάντηση στην πλούσια, οικονομικά κρατικοδίαιτη συντηρητική κουλτούρα. Πριν αλλά και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, στη δικτατορία της 4ης Αυγούστου, στην Κατοχή, την Αντίσταση και έως την περίοδο μετά τη χούντα των συνταγματαρχών.
Όμως τον τελευταίο καιρό παρατηρούμε μια στροφή της συντηρητικής παράταξης, που θα μπορούσε χαρακτηριστεί ως θεαματική. Με τον πολιτισμό να έχει μετακινηθεί από το παραδοσιακό του τρίπτυχο και να έχει περάσει σε νέα εποχή.
Μια εποχή που η σημερινή κυβέρνηση εκποιεί την παλιά προίκα της, αποστασιούμενη από τον πολιτισμό που ήξερε και τον οποίο μετατρέπει σε εργαλείο νεοφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής. Οι διαδικασίες - εξπρές στο Ελληνικό, η περιφρόνηση των σημαντικών αρχαιολογικών ανακαλύψεων στο μετρό της Θεσσαλονίκης κ.λπ. δείχνουν ότι η Ν.Δ. είναι έτοιμη να σχεδιάσει ένα νέο πλαίσιο, που δεν υπολογίζει τον πολιτισμό ως πνευματική αξία αλλά ως χρήμα και μόνον, μετακινούμενη από το ένα άκρο στο άλλο! Άκρο εξίσου κακό.
Δαιμονοποιεί τους αρχαιολόγους γιατί υπηρετούν τον όρκο που τους ζητήθηκε να δώσουν, ασφυκτιά με το θέμα του βιβλίου, αγνοεί το ζήτημα του πολιτισμού στην περιφέρεια. Οι τοποθετήσεις του πρωθυπουργού αλλά και της υπουργού Πολιτισμού δείχνουν ότι, γι' αυτούς, νεωτερικότητα, μεταρρύθμιση και οικονομικός νεοφιλελευθερισμός είναι συστατικά ενός τοπίου στο οποίο έχουν αυτοεγκλωβιστεί.
Κάνουν γκάφες τη μία μετά την άλλη. Την ίδια ώρα που απαγορεύουν, λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, Ρώσους καλλιτέχνες διεθνούς φήμης, την ίδια ώρα που απαγορεύουν τη μετάδοση της «Λίμνης των κύκνων» του Τσαϊκόφσκι ως ρωσικού προϊόντος, η Τηλεόραση της Βουλής μεταδίδει ρωσικό σίριαλ με θέμα τη ζωή της Μεγάλης Αικατερίνης. Έλεος!
Από την μια άκρη στην άλλη βρέθηκε η νέα συντηρητική κυβέρνηση λοιπόν. Τα όσια και ιερά του παρελθόντος της τα ξεπουλάει στη λαϊκή αγορά για δύο ουρανοξύστες και κάποια συμφέροντα που δεν αφορούν τον ελληνικό λαό. Ούτε κατ' ελάχιστον.
Δεξιά και ταυτόχρονα αδέξια γαρ...
* Βουλευτής Ανατολικής Αττικής και αναπληρωτής τομεάρχης Πολιτισμού ΣΥΡΙΖΑ
