Οι χθεσινές κινητοποιήσεις των μαθητών και στη “συντηρητική και φρόνιμη” Χίο όπου εργάζομαι, με ένα εντυπωσιακό σε συμμετοχή και παλμό συλλαλητήριο, χαιρετίστηκαν κι από αρκετούς εκπαιδευτικούς. Πρώτη και καλύτερη, βέβαια, έσπευσε “υπερήφανη” να φωτογραφηθεί, για να μπει στο γενικό κάδρο, η τοπική συνδικαλιστική ηγεσία του κλάδου. Το χαρούμενο “ενσταντανέ” της στιγμής υποκρύπτει όμως τη μεγάλη - και πολύ πιο μόνιμη - εικόνα. Η κλιμάκωση των σχολικών καταλήψεων από την πλευρά των μαθητών δημιουργεί στην πλειοψηφία των εκπαιδευτικών έκδηλη αμηχανία...
Οι αντιδράσεις μας κυμαίνονται από την “κραυγαλέα σιωπή” έως τον εκνευρισμό, που ξεσπά με την πρώτη ευκαιρία εις βάρος των μαθητών. Είναι προφανής η αδημονία των περισσότερων από εμάς να τελειώνει γρήγορα αυτή η “ανωμαλία” και να ξαναγυρίσουμε στη “δουλίτσα μας”, στην ιερή αγελάδα του συστήματος που αποκαλείται “μάθημα”. Αρκετοί μάλιστα εκτρέπονται και σε απεχθέστατες κλιμακώσεις - τις βλέπουμε μπροστά μας και τις διαβάζουμε καθημερινά: απειλές, εκφοβισμοί με το έκτρωμα της τηλεκπαίδευσης που διέλυσε μαθησιακά τα παιδιά ως αντίδοτο “διά πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν”, τιμωρία στους βαθμούς, απουσίες κλπ.
Οι μαθητές μάς βάζουνε μπροστά στον καθρέφτη μας, κι αυτό δε μας αρέσει καθόλου, γιατί το θέαμα είναι οικτρό! Αυτό που θα έπρεπε να κάνουμε εμείς (να μην πατήσουμε το πόδι μας στα σχολεία, όσο πρυτανεύει η πολιτική του “Όποιος ψοφήσει ψόφησε!”) το κάνουν οι ίδιοι, αναδεικνύοντας τη μικρότητά μας απέναντι στις περιστάσεις.
Το σύστημα έχει πετύχει σε μεγάλο βαθμό τον στόχο του, με τη μακρά χείρα βοηθείας της τραγικής συνδικαλιστικής μας ηγεσίας: είμαστε κλάδος ηθικά συρρικνωμένος ως εκεί που δεν πάει, με μόνη του μέριμνα να μη βρεθεί μπροστά σε καμία “νομική συνέπεια”, φοβούμενος τις απειλές των κυβερνώντων πολύ περισσότερο από τους ανήλικους: μη χάσουμε το ημερομίσθιο, μη συνεχίσουμε απεργία-αποχή από το “εξάμβλωμα” της αξιολόγησης επειδή η “ανεξάρτητη” Δικαιοσύνη την κήρυξε παράνομη. Κλάδος που αδιαφορεί για το μείζον – τα πρότυπα και τα παραδείγματα που θα δώσει στα παιδιά ως προς το Ήθος και την Πολιτική Στάση – τη στιγμή που, έντρομος και περιδεής, τρέχει να διεκπεραιώσει οιαδήποτε εντολή της κυβέρνησης. Προπαντός επιβάλλεται “να βγει η ύλη”, να συμβάλουμε σε αυτόν τον αδιαπραγμάτευτο στόχο με κάθε τρόπο, να συνοικοδομήσουμε το προφίλ της “κανονικότητας” ως αφήγημα αυτής της Πολιτείας. Και ξανά, για να μην το ξεχνάμε: Όποιος ψοφήσει ψόφησε…
Είναι “ακραία μέθοδος η κατάληψη” μας φωνάζει εν χορώ η κυβέρνηση, με όλα της τα φερέφωνα στη διαπασών, και τρέχουμε κι εμείς να “παπαγαλίσουμε” το σύνθημα. Είναι “ακραίο” οτιδήποτε μπλοκάρει προς στιγμήν το αφήγημα της κανονικότητας, ενώ δεν είναι βέβαια ακραίο:
- να έχουμε 100 νεκρούς τη μέρα, να μην κουνιέται φύλλο και να πηγαίνουμε κάθε μέρα στις δουλειές μας πριμοδοτώντας την ανοσία αγέλης, με άμεσο κίνδυνο της ίδιας της ζωής μας.
- να δηλώνει ένας πρωθυπουργός ατάραχος πως “είχαμε πέρσι μια πολύ καλή χρονιά, αν εξαιρέσουμε τους νεκρούς”, και να τον ακούει απαθής τύπος που παριστάνει τον δημοσιογράφο.
- να φωτογραφίζονται Υπουργοί περιχαρείς με βιαστές.
-να ρημάζει η Υγεία και η Παιδεία, και να διοργανώνονται φιέστες για πολεμικά αεροπλάνα των οποίων οι δαπάνες καταδικάζουν οποιαδήποτε πολιτική σωτηρίας του κοινωνικού συνόλου σε αφανισμό (ο αναγνώστης ας προσθέσει ό,τι θέλει, ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό)
Επειδή λοιπόν πολύν λόγο κάνουμε καθημερινά για την απαξίωση του σχολείου τα τελευταία χρόνια – και πρόκειται για κάτι που ιδιαιτέρως μας ενοχλεί όλους εμάς που εργαζόμαστε στο χώρο – καιρός είναι να προσέξουμε πως ο σημερινός 15χρονος έφηβος αναμετράται από πολύ νωρίς με την απύθμενη υποκρισία του κόσμου των ενηλίκων. Ενός κόσμου που οι εκπαιδευτικοί με την καθημερινή μας στάση τον πριμοδοτούμε ανενδοίαστα, αντί να ορθώνουμε νησίδες αντίστασης στη γενική χυδαιότητα.
Ως φιλόλογοι π.χ. (για να μιλήσω με παραδείγματα από την ειδικότητά μου), του διδάσκουμε με στόμφο την Αντιγόνη ή τον Δίκαιο Λόγο ως πρότυπα αντίστασης στην αυθαιρεσία της εξουσίας, τη στιγμή που, με την πρώτη στραβή, τον ενθαρρύνουμε να κάτσει στα αυγά του και οι ίδιοι δε σηκώνουμε ανάστημα σε τίποτε. Του διδάσκουμε θεωρίες για το απαράδεκτο του ρατσισμού, ενώ ταυτόχρονα είτε είμαστε ρατσιστές οι ίδιοι είτε, στην καλύτερη, “κάνουμε την πάπια” για θέματα που καίνε, όπως τα εγκλήματα της σημερινής Ελλάδας κι Ευρώπης απέναντι στους πρόσφυγες. Θα μπορούσα να συνεχίσω επί πολύ, το νόημα είναι σαφές...
Αν δε συναισθανθούμε πως, σε μια τέτοια οριακή συγκυρία, πρωτεύει να εμπνεύσουμε υγιή παραδείγματα στοιχειώδους σθένους και αντίστασης στους μαθητές μας, αντί να κάνουμε μονίμως τα “καλά και φρόνιμα παιδιά” μην τυχόν και μας κυνηγήσει η κυβέρνηση, ας μην απαιτούμε σεβασμό ουσιαστικό από τους νεότερους.
Τουλάχιστον, αν μη τι άλλο, ας μην τους βάζουμε τρικλοποδιές κι ας μη στεκόμαστε εμπόδιο στην προσπάθειά τους να κρατήσουν οποιαδήποτε αγνότητα τους έχει απομείνει ακόμα – έστω κι αν οι αγώνες τους διέπονται κι από αντιφάσεις ή ατέλειες (λες και οι ίδιοι συνιστούμε πρότυπα τελειότητας...).
Οι δηλώσεις φρονηματισμού, του τύπου “γυρίστε στην τάξη γρήγορα”, πολύ περισσότερο η έμπρακτη συμπόρευσή μας με το σύστημα και την “κανονικότητά” του μόνο εμάς και τη θλιβερή ανεπάρκειά μας εκθέτουν. Και για να παραφράσω το περίφημο δίστιχο του Αναγνωστάκη: “Φταίμε οι ίδιοι! Τόσοι είμαστε!”
* O Μιχάλης Ανεζίρης είναι φιλόλογος Μέσης Εκπαίδευσης
