Μεγάλο αγκάθι αποτελεί το υψηλό δημόσιο χρέος της Ελλάδας, κάτι το οποίο προκαλεί πολύ μεγάλη ανησυχία για την πορεία της ελληνικής οικονομίας.
Τον 2022 θα ξεκινήσει, και είναι άγνωστο αν θα ολοκληρωθεί έως το τέλος του χρόνου, η συζήτηση για την αλλαγή των δημοσιονομικών κανόνων. Το ζήτημα είναι πως η κυβέρνηση της Ν.Δ. δεν δείχνει να παρουσιάζει μια συγκροτημένη πρόταση, η οποία να εμπεριέχει μειώσεις στόχων -τα επόμενα χρόνια- σε σχέση με τα πρωτογενή πλεονάσματα, την ώρα που το δημόσιο χρέος κινείται στην περιοχή τού 200%.
Μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι κυβερνητικοί κύκλοι διαμηνύουν πως το επόμενο έτος θα αποτελέσει έτος δημοσιονομικής σταθεροποίησης, ώστε το 2023 η οικονομία να έχει μια μετάβαση στην επαναφορά των δημοσιονομικών κανόνων. Το παραπάνω συνεπάγεται πως η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί έναντι των Ευρωπαίων να μην λάβει ενισχυτικά μέτρα για την κοινωνία, την ώρα που τα ταμειακά διαθέσιμα είναι κοντά στα 40 δισ. ευρώ.
Αλλαγή υπολογισμών
Η Τράπεζα της Ελλάδος υπογραμμίζει, στην τελευταία έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική, ότι η πανδημία έχει προκαλέσει μεγάλη αλλαγή στους υπολογισμούς για το δημόσιο χρέος. Πλέον, εκτιμάται ότι το 2030 η σχέση χρέους / ΑΕΠ θα είναι 27 μονάδες υψηλότερη σε σχέση με τις εκτιμήσεις που γίνονταν πριν την πανδημία, δηλαδή πρόκειται για ένα πρόσθετο βάρος της τάξεως των 50 δισ. ευρώ.
Η ΤτΕ σημειώνει ότι το βασικό κριτήριο βιωσιμότητας του χρέους είναι οι ετήσιες χρηματοδοτικές ανάγκες, που δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν το 15% του ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια.
Xρηματοδοτικές ανάγκες
Όπως αναφέρεται, ειδικότερα, στην έκθεση, σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, η μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους παραμένει διασφαλισμένη. Ωστόσο, εξαιτίας της μειωμένης οικονομικής δραστηριότητας στο πλαίσιο της πανδημίας, των έκτακτων δημοσιονομικών μέτρων την περίοδο 2020-2022 (συνολικού ύψους 37,6 δισ. ευρώ) και του πρόσθετου δανεισμού από ευρωπαϊκούς πόρους (RRF, SURE), τόσο το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ όσο και οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες του Δημοσίου έχουν επιβαρυνθεί σημαντικά σε σχέση με το προ της πανδημίας βασικό σενάριο προβλέψεων.
Ειδικότερα, ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται να διαμορφωθεί το 2030 σε 138% του ΑΕΠ (περίπου 27 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερα σε σχέση με τις προ πανδημίας εκτιμήσεις). Παράλληλα, υπό την προϋπόθεση ότι θα διατηρηθούν τα ταμειακά διαθέσιμα σε υψηλό επίπεδο, οι ετήσιες ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες την επόμενη δεκαετία κυμαίνονται πλέον κατά μέσο όρο περίπου 3 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ υψηλότερα σε σχέση με τις προ της πανδημίας προβλέψεις, παραμένοντας όμως χαμηλότερες από το επίπεδο αναφοράς 15% του ΑΕΠ.
Η βιωσιμότητα
Από την ανάλυση ευαισθησίας του βασικού σεναρίου, υπογραμμίζει η ΤτΕ, προκύπτουν τα εξής βασικά συμπεράσματα: Η πτωτική δυναμική του λόγου του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ δεν διαταράσσεται μεσοπρόθεσμα υπό τα δυσμενή μακροοικονομικά και δημοσιονομικά σενάρια, γεγονός που αποτελεί ένδειξη της ανθεκτικότητας του δημόσιου χρέους σε αρνητικές διαταραχές.
Αυτό οφείλεται πρωτίστως στην ευνοϊκή σύνθεση του δημόσιου χρέους, που αποτελείται κατά 99% από χρέος σταθερού επιτοκίου και κατά 77% από υποχρεώσεις προς τον επίσημο τομέα, αλλά και στη μεγάλη διάρκεια αποπληρωμών, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί στο πλαίσιο των μεσοπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους.
Ειδικότερα στην περίπτωση της Ελλάδος, η μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών κρίνεται επιπλέον -τόσο από τις αγορές όσο και από τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής- και με βάση το κριτήριο των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών. Σύμφωνα με αυτό το κριτήριο, οι κίνδυνοι για τη βιωσιμότητα υπό τα διαφορετικά δυσμενή σενάρια είναι σαφώς αυξημένοι, εξαλείφοντας οποιοδήποτε περιθώριο χαλάρωσης των στόχων για πρωτογενή πλεονάσματα.
