to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Φιλελευθερισμός και καταστολή

Πώς έφτασε μια θεωρητικά «φιλελεύθερη» κυβέρνηση να υιοθετεί σκληρά μέτρα για να καλύψει την αποτυχία της στην καταπολέμηση της πανδημίας;


Πως μπορεί ένας πρωθυπουργός που διαλαλεί την πίστη του στην ελευθερία του ατόμου να επιβάλλει αποκλεισμούς, πρόστιμα ακόμη και απολύσεις σε όσους δεν συμμορφώνονται με τις εντολές του; Μια κατ’ αρχάς αντιφατική πολιτική εξηγείται πλήρως αν κοιτάξουμε πίσω από τις ρητορικές δηλώσεις των φιλελευθέρων στις αξίες της ιδεολογίας τους.

Ο καπιταλισμός και η αγορά στηρίζονται στην καλλιέργεια και την ικανοποίηση του ατομικού συμφέροντος. Ο καπιταλιστής λειτουργεί από ένα μείγμα φόβου και απληστίας, δεν ενδιαφέρεται για τον άλλο άνθρωπο. Ο άλλος αντιμετωπίζεται είτε ως εμπόδιο είτε ως εργαλείο στα σχέδια του. Ο τέλειος Χομπσιανός φιλελεύθερος μεταφέρει τον «πόλεμο όλων εναντίον όλων» από την πλασματική «φυσική κατάσταση» στις αγορές, τα δικαστήρια και την καθημερινή ζωή.

Ο ατομισμός, ο ανταγωνισμός και η συνεχής συσσώρευση πλούτου και δόξας αποτελούν κύρια χαρακτηριστικά της ανθρώπινης  συμπεριφοράς που ο μεγάλος Καναδός πολιτικός φιλόσοφος C. B. Macpherson ονόμασε «κτητικό ατομισμό». Ο ατομισμός αποτελεί την ιδεολογία της καπιταλιστικής οικονομίας και την εκφράζει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο ο οικονομικός φιλελευθερισμός.

Ο δεκάλογος του φιλελεύθερου ατομιστή

1. Ερχόμαστε στον κόσμο και πεθαίνουμε μόνοι, χωρίς εξαρτήσεις από τους άλλους ούτε ευθύνη για την ευημερία τους.

2. Το άτομο δεν έχει εγγενείς αξίες, αρχές και δεν ενδιαφέρεται για τους άλλους πέρα από την οικογένεια του.

3. Το άτομο αποτελεί μια μονάδα που ενδιαφέρεται μόνο για τον πλουτισμό και την επιτυχία του. Ευτυχία είναι η ήρεμη απόλαυση του πλούτου.

4. Οι μόνες σχέσεις που αποκτώ με τους άλλους είναι επιφανειακές και εκούσιες, αποτέλεσμα της βούλησης και της απόφασης μου.

5. Είμαστε ιδιοκτήτες του εαυτού μας.

6. Δικαιούμαστε να πουλάμε τις ικανότητες μας, κυρίως την ικανότητα να δουλεύουμε.

7. Η κοινωνία αποτελεί μια συμβατική σχέση για την προστασία της ιδιοκτησίας, των συμβάσεων, του νόμου και της τάξης.

8. Όλες οι ανθρώπινες σχέσεις είναι εμπορευματικές, αποτέλεσμα προσφοράς ζήτησης και ανταγωνισμού.

9.  Η ηθική, η ιδεολογία, η πίστη στο «κοινό καλό» αποτελούν γνωσιακό σφάλμα και κίνδυνο για την κοινωνική ηρεμία.

10.  Εφ’ όσον δεν υπάρχει κοινωνία, κοινότητα ή κοινή ηθική να περιορίζει την ατομική απληστία, η κοινωνική ειρήνη αποτελεί αρμοδιότητα της αστυνομίας, της καταστολής και της παρακολούθησης.

Αυτοί είναι ιδεοτυπικά οι ισχυρισμοί των φιλελευθέρων που έφτασαν με τον νεοφιλελευθερισμό στην ακραία τους εκδοχή. Αλλά οι σκληρές αυτές αρχές απορρίπτονται καθημερινά στη ζωή. Κανένας δεν έρχεται στον κόσμο μόνος, έξω από την οικογένεια, την κοινότητα, τις αξίες, τις συμβάσεις και παραδόσεις που μαθαίνουμε στην οικογένεια, το σχολείο τη γειτονιά και μας ακολουθούν σε όλη τη ζωή. Αποτελούν το ήθος, τον τρόπο με τον οποίο ζούμε, αλλά και το σύνολο των ηθικών αξιών.

Η αγάπη, η ευθύνη, η έγνοια για τον άλλο, όχι η αδιαφορία και η σκληρότητα, αποτελούν τις βάσεις της ανθρώπινης ζωής. Η μέριμνα και η στοργή για αυτούς που υποφέρουν εμφανίζονται στις καθημερινές μας πρακτικές. Στην πανδημία η αλληλεγγύη και η προστασία εαυτών και αλλήλων κρατάει τις κοινωνίες πληγωμένες όρθιες παρά τις συνεχείς αποτυχίες των κυβερνήσεων.

Η κοινότητα και η συλλογικότητα αποτελεί την ολοκλήρωση της ανθρώπινης οντολογίας: πριν και μπροστά από καθένα μας έρχεται ο άλλος, πριν από μένα η μάνα, το «εγώ» δεν υπάρχει χωρίς το «εσύ».  Κοινότητα δεν είναι παρά η σχέση αμοιβαίας μέριμνας με τους άλλους και η έγνοια που έχουμε για αυτή τη μέριμνα. Δεν δίνω γιατί περιμένω να μου δώσεις, δεν υπάρχει ανταλλαγή και προσδοκία ανταμοιβής. Προσφέρω και νοιάζομαι γιατί ανήκουμε στην ίδια συλλογικότητα. Η μη ανταλλακτική  αμοιβαιότητα ενδιαφέροντος για τον άλλο, όχι συμφέροντος, μας κάνει αυτό που είμαστε.

Οι αξιακές διαφορές μεταξύ του κτητικού ατομιστή και του ανθρώπου που βρίσκει την αναγνώριση και την ουσία του στις σχέσεις με τους άλλους εξηγούν την οργανική σχέση φιλελευθερισμού και καταστολής. Συμμορφωνόμαστε με κοινωνικά αναγκαίους περιορισμούς και επιταγές αν αποδεχόμαστε συνειδησιακά αξίες και αρχές που βάζουν το δημόσιο συμφέρον και το κοινό καλό στο κέντρο της  ατομικής συμπεριφοράς.  Αλλά η εξασθένιση της κοινωνικής ηθικής από τον καπιταλισμό και η εξάλειψη της από τον νεοφιλελευθερισμό βάζει το ατομικό συμφέρον στο κέντρο της ηθικής.

Εδώ βρίσκεται η αξιακή βάση των μέτρων που παίρνει η κυβέρνηση Μητσοτάκη για να περιορίσει την εξάπλωση της πανδημίας. Ο  μόνος τρόπος συμμόρφωσης του κτητικού ατομιστή είναι η καταστολή, η απαγόρευση κίνησης, τα πρόστιμα και οι απολύσεις. Όταν δεν υπάρχει κοινωνική ηθική, το κράτος βλέπει παντού ποινικά αδικήματα. Κάθε «φιλελεύθερος» πολιτικός είναι εγκλωβισμένος ανάμεσα στην υποτιθέμενη προτίμηση στην ελευθερία και στη φυσική και αναγκαία τάση προς την καταστολή.

Ένα ηθικό και νομικό σύστημα που βασίζεται στην νομιμοποίηση της επιθυμίας γίνεται έτσι μηδενιστικό, επίφοβο, βίαιο. Καθιστώντας τον εγωκεντρισμό κυρίαρχη κοινωνική ηθική, αυξάνει τις ανισότητες και δημιουργεί πραγματικούς και φανταστικούς φόβους. Η παντοδυναμία του προσωπικού συμφέροντος και η αποκλειστικά οικονομική αξιολόγηση της ανθρώπινης δράσης δημιουργεί το πρότυπο του «παραβατικού πολίτη».

Ο παραβατικός κτητικός ατομιστής υπολογίζει τη δράση του σταθμίζοντας αυτό που θέλει να κάνει με την πιθανότητα να υποστεί κυρώσεις. Αν θεωρεί ότι δεν θα αποκαλυφθεί η αντικοινωνική συμπεριφορά του και δεν θα τιμωρηθεί είναι διατεθειμένος να παραβιάσει κάθε ηθικό κανόνα. Οι φιλελεύθεροι υπέσκαψαν τα θεμέλια της κοινωνικής ηθικής και του κοινού καλού και ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης της παραβατικότητας είναι με τιμωρίες, καταστολή, αστυνόμευση.

Το κράτος πρόνοιας εγγυήθηκε ένα μίνιμουμ αξιοπρεπούς διαβίωσης και κοινωνικής ασφάλισης· το νεοφιλελεύθερο κράτος εγγυάται αποκλειστικά την αστυνομοκρατούμενη ασφάλεια. Χτίζει τείχη και φράχτες για να κρατήσει τους ανεπιθύμητους έξω και τους πλούσιους «πολιορκημένους» μέσα. Η διαφημιζόμενη ισορροπία ασφάλειας και ελευθερίας των φιλελεύθερων είναι απατηλή. Η εγωκεντρική ελευθερία οδηγεί στον ολοένα εντεινόμενο καταναγκασμό.

Το δόγμα «νόμος και τάξη» επεκτείνεται, η αστυνόμευση γενικεύεται, η «κατάσταση εξαίρεσης» μονιμοποιείται. Η «κατάσταση εξαίρεσης» επιβλήθηκε πρώτα στους πρόσφυγες μετά «προσωρινά» σε όλο τον πληθυσμό. Τώρα γίνεται σταδιακά η νέα κανονικότητα. Ταιριάζει απόλυτα με τις νεοφιλελεύθερες και νέο-συντηρητικές πίστεις διαχωρίζοντας τον οικονομικό από τον πολιτικό φιλελευθερισμό. Ο καλύτερος συνοδός και προστάτης του καπιταλισμού ήταν και παραμένει ο αστυνόμος.

tags: άρθρα

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)