Συνέντευξη: Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, σκηνοθέτης. | Ερωτήσεις-επεξεργασία βίντεο: Άγγελος Καλοδούκας. | Κάμερα: Βασίλης Γιανούλης.

Στην Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου ένα συγκλονιστικό βιβλίο παρουσιάζεται με θεατρική μορφή. Πρόκειται για το βιβλίο της της Σβετλάνας Αλεξίεβιτς «Τσέρνομπιλ -Ένα χρονικό του μέλλοντος», στο οποίο η συγγραφέας καταγράφει 100 συνολικά μαρτυρίες από ανθρώπους που επέζησαν της πυρηνικής καταστροφής. Τόσο το βιβλίο όσο και το θεατρικό είναι εξαιρετικά επίκαιρα σήμερα που η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα, το μέλλον εξαιρετικά δυσοίωνο. Ανατριχιαστικά, δεκαετίες μετά την καταστροφή, που οι συνέπειές της είναι ακόμα παρούσες, οι ηγέτες αυτού του κόσμου παρουσιάζουν την πυρηνική ενέργεια ως «πράσινη ενέργεια»!

Με τον σκηνοθέτη αυτής της εξαιρετικής παράστασης συζητάμε τα πάντα γύρω από την θεατρική διασκευή, τους συντελεστές της και όχι μόνο.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος

Μετάφραση: Ορέστης Γεωργιάδης

Δραματουργία: Κοραλία Σωτηριάδου

Σκηνικό-Βίντεο: Παντελής Μάκκας Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος

Επιμέλεια κίνησης: Σεσίλ Μικρούτσικου

Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα

Σχεδιασμός φωτισμών: Αλέκος Αναστασίου

Βοηθός σκηνοθέτη: Μαρία Παπαλέξη

Βοηθός σκηνογράφου: Άννα Μπίζα

Βοηθός ενδυματολόγου: Αλέξανδρος Γαρνάβος

Βοηθός σχεδιαστή φωτισμών: Ναυσικά Χριστοδουλάκου

ΠΑΙΖΟΥΝ ΟΙ ΗΘΟΠΟΙΟΙ

Στέλιος Μάινας

Μαρία Κατσιαδάκη

Πηνελόπη Τσιλίκα

Δαυίδ Μαλτέζε

Γιάννης Λεάκος

Συμμετέχει μέσω βίντεο η Αρετή Σεϊνταρίδου

Ακολουθεί ένα απόσπασμα από το βιβλίο ΤΣΕΡΝΟΜΠΙΛ - Ένα χρονικό του μέλλοντος. Μετάφραση Ορέστης Γεωργιάδης, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2015.

«Η συγγραφέας παίρνει συνέντευξη από τον εαυτό της για μια ιστορία που δε γράφτηκε ποτέ.

Το βιβλίο αυτό δε μιλάει για το Τσέρνομπιλ, αλλά για τους ανθρώπους του Τσέρνομπιλ. Για όλους αυτούς για τους οποίους ξέρουμε τόσο λίγα πράγματα - σχεδόν τίποτε. «Μια ιστορία που δε γράφτηκε ποτέ», να πώς θα μπορούσα να ονομάσω το βιβλίο. Δεν ασχολήθηκα με τα γεγονότα αυτά καθ’ εαυτό. Τι συνέβη τη μοιραία νύχτα στον πυρηνικό σταθμό, ποιος είναι υπεύθυνος για την έκρηξη, πώς κι από ποιους λήφθηκαν οι αποφάσεις, πόσοι τόνοι τσιμέντου και άμμου χρειάστηκαν για την κατασκευή της σαρκοφάγου πάνω από την καταραμένη τρύπα. Προσπάθησα να εξερευνήσω τα συναισθήματα, να μάθω τι ένιωσαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι που είχαν αγγίξει το άγνωστο, το μυστήριο. Το Τσέρνομπιλ παραμένει ένα μυστήριο που ζητά να διαλευκανθεί. Ίσως αυτό να γίνει τον 21ο αιώνα. Να μια πρόκληση για τον νέο αιώνα. Τι έμαθε, τι μάντεψε και τι ανακάλυψε ο άνθρωπος για τον ίδιο τον εαυτό του, αλλά και για τη συμπεριφορά του απέναντι στον κόσμο που τον περιβάλλει; Μια καταγραφή συναισθημάτων και όχι γεγονότων. Αυτό θέλησα να κάνω.

Ζω κι εγώ εδώ, στη γη του Τσέρνομπιλ, στη μικρή Λευκορωσία, την οποία αγνοούσε ο κόσμος πριν το ατύχημα. Ζω σε μια χώρα που στη συνείδηση του κόσμου έχει κατοχυρωθεί πια όχι σαν μια κρατική οντότητα, αλλά σαν ένα εργαστήριο πειραμάτων. Οι Λευκορώσοι είναι οι άνθρωποι του Τσέρνομπιλ. Το Τσέρνομπιλ έχει γίνει το σπίτι μας, η εθνική μας μοίρα. Πώς μπορούσα λοιπόν να μην το γράψω αυτό το βιβλίο;

Τι είναι λοιπόν το Τσέρνομπιλ: Ένα σύμβολο; Ή μήπως μια τεράστια τεχνολογική καταστροφή που δε συγκρίνεται με οτιδήποτε έχει συμβεί μέχρι σήμερα;

Είναι κάτι παραπάνω από καταστροφή... Το να προσπαθούμε να εντάξουμε το Τσέρνομπιλ σε μια σειρά μεγάλων καταστροφών μάς αποπροσανατολίζει από το πραγματικό του νόημα. Κινούμαστε σε λάθος κατεύθυνση. Στην περίπτωση του Τσέρνομπιλ, κάθε προηγούμενη εμπειρία είναι απλώς ανεπαρκής. Ζούμε στη «μετά Τσέρνομπιλ» εποχή. Ο κόσμος «πριν το Τσέρνομπιλ» απλά δεν υπάρχει. Όμως δε θέλουμε να το σκεφτόμαστε έτσι, γιατί απλά δεν είχαμε ποτέ σκεφτεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Νομίζω πως «πιαστήκαμε αδιάβαστοι».

Πολλές φορές άκουσα από τους ανθρώπους που δέχονταν να τους πάρω συνέντευξη λόγια όπως αυτά: «Δεν μπορώ να περιγράφω τι είδα και τι ένιωσα. Δεν υπάρχουν λέξεις γι’ αυτό», «Ποτέ δε διάβασα ή δεν είδα κάτι παρόμοιο στον κινηματογράφο», «Ποτέ κανείς δε μου είχε μιλήσει για κάτι τέτοιο». Φράσεις σαν κι αυτές επαναλαμβάνονταν ξανά και ξανά και αποφάσισα να μην τις αφαιρέσω. Τις άφησα λοιπόν. Όχι μόνο για να αποδώσω καλύτερα την «ωμή αλήθεια», αλλά και γιατί ένιωθα ότι καθρέφτιζαν το απροσδόκητο και το ανεξήγητο των γεγονότων. Όλα τα πράγματα αποκτούν ένα όνομα όταν τα ονομάζουμε για πρώτη φορά. Στην περίπτωσή μας, έγινε κάτι για το οποίο δεν είχαμε τρόπο να το παρουσιάσουμε, δεν είχαμε αναλογίες, ούτε προηγούμενη εμπειρία. Έγινε κάτι το οποίο δεν το γνώριζε η όραση, η ακοή και το λεξιλόγιό μας. Το σώμα μας είναι ρυθμισμένο έτσι ώστε να βλέπει, ν’ ακούει, ν' αγγίζει. Τίποτα απ' όλα αυτά δεν μπορούσε να γίνει στην περίπτωση του Τσέρνομπιλ. Για να το καταλάβει ο άνθρωπος, πρέπει να ξεπεράσει τα όριά του. Πρέπει να εφεύρει νέες αισθήσεις... Όμως ο άνθρωπος κι αυτά που του συμβαίνουν δε συμπλέουν πάντα. Συνήθως μάλιστα συμβαίνει το αντίθετο...

Ταξίδεψα περίπου για τρία χρόνια, συζητώντας μ' αυτούς που είχαν δουλέψει στον πυρηνικό σταθμό, με επιστήμονες, με πρώην μέλη του Κόμματος, με γιατρούς, στρατιώτες, πρόσφυγες, ανθρώπους που είχαν επιστρέψει στην απαγορευμένη ζώνη μετά το ατύχημα... Συζήτησα με ανθρώπους διάφορων επαγγελμάτων, γενεών και ιδιοσυγκρασιών -πιστούς και άθεους, χωρικούς και διανοούμενους. Το Τσέρνομπιλ αποτελεί τη θεμελιώδη αναφορά της ζωής τους. Καθετί που τους περιβάλλει, ο ίδιος τους ο εαυτός, έχει μολυνθεί απ' αυτό. Όχι μόνον η γη και το νερό. Η ζωή τους ολόκληρη.

Ένα γεγονός, όταν αναφέρεται από ένα μόνο πρόσωπο, είναι η μοίρα του. Όταν αναφέρεται από πολλούς, τότε πια είναι ιστορία. Αυτή είναι άλλωστε και η πιο δύσκολη αποστολή: να συνδυάσει κανείς τις δύο αλήθειες -την προσωπική και την καθολική. Και η ανθρωπότητα σήμερα ισορροπεί στην αιχμή κοσμογονικών γεγονότων.

Το Τσέρνομπιλ περιλαμβάνει δύο καταστροφές: η μία είναι κοινωνική -μια τεράστια σοσιαλιστική παρακαταθήκη ρημάχτηκε μπροστά στα μάτια μας- και η άλλη κοσμική. Δύο ολοκληρωτικές καταστροφές. Η πρώτη στέκεται πιο κοντά μας,

κατανοείται πιο εύκολα. Οι άνθρωποι είναι απορροφημένοι από τις καθημερινές τους φροντίδες -πώς θα επιβιώσουν, πού θα πάνε, σε τι θα πιστέψουν, πίσω από ποιο λάβαρο θα στοιχηθούν... Όλοι όμως θέλουν να ξεχάσουν το Τσέρνομπιλ. Στην αρχή ήλπιζαν πως θα το καταφέρουν. Όταν όμως αντιλήφθηκαν τη ματαιότητα της προσπάθειας, έμειναν σιωπηλοί. Είναι δύσκολο να προστατεύσει κανείς τον εαυτό του από το άγνωστο. Από κάτι που δεν μπορεί να το αντιληφθεί ούτε η ίδια η ανθρωπότητα. Το Τσέρνομπιλ μας μετέφερε από μια εποχή σε μια άλλη. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα αλήθεια. Ό,τι κι αν συζητάμε όμως, με ό,τι κι αν καταπιανόμαστε, αποκαλύπτουμε πάντοτε ένα μέρος του εαυτού μας.

Η ιστορία μας είναι μια ιστορία οδύνης. Η οδύνη είναι το καταφύγιό μας. Η μυστική μας θρησκεία. Μας υπνωτίζει. Ήθελα όμως να θέσω και άλλα ερωτήματα -για το νόημα της ανθρώπινης ζωής, ίσως ακόμη και για την ύπαρξή μας στη Γη.

Ταξίδεψα, συζήτησα, κατέγραψα. Αυτοί οι άνθρωποι ήταν οι πρώτοι που αντίκρισαν αυτό που όλοι εμείς υποψιαζόμασταν. Αυτό που αποτελεί ακόμη ένα μυστήριο για όλους μας. Πολλές φορές, μαγνητοφωνώντας τους, είχα την αίσθηση ότι ηχογραφώ το μέλλον».

Βρείτε περισσότερες φωτογραφίες εδώ.