to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Οράματα για την Αθήνα

Οι πραγματικοί κάτοικοι αυτής της πόλης είναι πολύ πιο ποικίλοι και κοινωνικά άνισοι από όσο υπονοεί «ο άνθρωπος», στο όνομα του οποίου διατυπώνονται οι προτάσεις του Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ).


Μετά το ξέγνοιαστο καλοκαίρι, τα επιδημιολογικά δεδομένα επιδεινώνονται ραγδαία και σχεδόν μονοπωλούν την επικαιρότητα, οι επαναπροωθήσεις στο Αιγαίο καλά κρατούν,  η ακρίβεια έχει αρχίσει να γίνεται αισθητή σε πολλά πορτοφόλια. Όλα μαζί, και πολλά ακόμη, συνθέτουν μια δύσκολη καθημερινότητα, στο πλαίσιο της οποίας, από τα μέσα Οκτωβρίου, είδαν το φως της δημοσιότητας δημοσιεύματα για το μέλλον της Αθήνας: ένα παζλ από γενικότερες και επιμέρους προτάσεις που συνθέτουν και επιταχύνουν έναν νεοφιλελεύθερο μετασχηματισμό, κυρίως, αλλά όχι μόνο, του κεντρικού Δήμου.

Στο σύντομο αυτό σημείωμα θα επικεντρωθώ σε ένα από αυτά: στο Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) που πρόσφατα (9/11/2021) ψήφισε το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων. Όμως κομμάτια του ίδιου παζλ είναι η αρθρογραφία του υπουργού Επικρατείας για την υπεράσπιση του «κυβερνητικού πάρκου» στις εγκαταστάσεις της πάλαι ποτέ ΠΥΡΚΑΛ και η προβολή του οράματός του (;) για το κέντρο της πόλης· η καταστροφή μιας σειράς πλατειών και ελεύθερων χώρων πρασίνου για να κατασκευαστούν τα εργοτάξια και οι σταθμοί της γραμμής 4 του μετρό· η δημοσιότητα που έλαβαν τα εγκαίνια του πρώτου ιαπωνικού κήπου στην Αθήνα, στον χώρο του πρώην πάρκου Νηρηίδων· η αναγγελία αναπλάσεων σε διάφορα σημεία του Δήμου Αθηναίων· οι σχεδιαζόμενες αναπλάσεις από ιδιωτικές εταιρείες στους λόφους (Λυκαβηττός, Στρέφη, Φιλοπάππου - Λουμπαρδιάρης).

Κριτική τριών σημείων

Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων επικύρωσε λοιπόν το ΣΒΑΚ του Δήμου, αλλά και τα σχέδια για την Πανεπιστημίου και τον Μεγάλο Περίπατο1. Όπως ο ίδιος ο δήμαρχος επισήμανε, το ΣΒΑΚ είναι «ένα στρατηγικό όραμα» για την πόλη, το οποίο προβλέπει να γίνει η Αθήνα «…μία πόλη σύγχρονη, πράσινη και ζωντανή, μια πρωτεύουσα πρότυπο, με λιγότερα αυτοκίνητα και με περισσότερο χώρο για ποδήλατο και περπάτημα, που αναδεικνύει την πολιτιστική της κληρονομιά και θέτει στο επίκεντρο του σχεδιασμού της τον άνθρωπο και τις ανάγκες του...»2.

Πολλά θα είχε να πει κανείς για τα οράματα του δημάρχου και της παράταξής του, όμως οι διατυπώσεις και η επιχειρηματολογία για το ΣΒΑΚ, χάρη και στους συμβούλους, μελετητές και λοιπούς παρακοιμώμενους, είναι τέτοιες που ο αντίλογος είναι δύσκολος, καθώς όσα επικαλείται το σχέδιο έχουν αποκτήσει θετικό πρόσημο στην κοινή αντίληψη για την πόλη (πχ το περιβάλλον, το πράσινο, οι πεζόδρομοι, το ποδήλατο). Δεν είναι τυχαίο ότι η Ανοιχτή Πόλη και οι άλλες δημοτικές παρατάξεις της Αριστεράς δίνουν μάχες οπισθοφυλακής και άμυνας. Όμως υπάρχουν τουλάχιστον τρία σημεία που χρειάζονται επιθετική ανάδειξη και εναλλακτικές προτάσεις.

Το πρώτο σημείο έχει να κάνει με τις τεράστιες ανακατατάξεις στη γεωγραφία των αξιών γης και ακινήτων. Είναι ίσως το λιγότερο ορατό αποτέλεσμα κάθε ανάπλασης και συμβάλλει στην ένταση των χωροκοινωνικών ανισοτήτων. Χρειάζονται, λοιπόν, αντισταθμιστικά μέτρα, πχ για τη συγκράτηση των ενοικίων και τον έλεγχο των χρήσεων γης, προκειμένου οι πολυπόθητες και πολυδιαφημισμένες παρεμβάσεις να μη γίνουν ένα ακόμη εργαλείο για τη διοχέτευση προσόδων στους «κατάλληλους» αποδέκτες άμεσα και μακροπρόθεσμα και ένας τρόπος εκδίωξης των πραγματικών κατοίκων και δραστηριοτήτων από την πόλη και τις γειτονιές της3.

Το δεύτερο σημείο αφορά το μεγάλο και αμφιλεγόμενο θέμα του αστικού πρασίνου και του περιβάλλοντος, σε μια πόλη όπου κάθε δέντρο (θα όφειλε να) μετράει. Το θέμα αυτό είναι πολύπλευρο, τόσο στη γενικότητα όσο και στις λεπτομέρειές του και ξεφεύγει από τα όρια αυτού του σύντομου σημειώματος. Όλα πάντως τα «οράματα», που πρόσφατα είδαν το φως της δημοσιότητας, συμπεριλαμβανομένου και του ΣΒΑΚ, το επικαλούνται πριν διατυπώσουν προτάσεις για την καταστροφή του, παρά τις καταμετρήσεις δέντρων και τις υποσχέσεις φυτεύσεων. Αξίζει λοιπόν μια ολομέτωπη επίθεση διάσωσης, σε πείσμα των υποσχέσεων «αποκατάστασης».

Το τρίτο σημείο αναφέρεται στον «άνθρωπο», τον οποίο το ΣΒΑΚ θέτει «στο επίκεντρο» του σχεδιασμού. Η διατύπωση αυτή, αν και διεκδικεί τη γενικότητα, παραπέμπει, μέσα από τις προβλέψεις του Σχεδίου, σε μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων: αμέριμνοι περπατητές ή ποδηλάτες, κατά πάσαν πιθανότητα άνδρες, χωρίς «βαρίδια» φροντίδας στην καθημερινότητα, άνθρωποι που δεν συχνάζουν βορείως της οδού Ασκληπιού ούτε συνωστίζονται στα ΜΜΜ, διασχίζοντας αναγκαστικά την πόλη για να εξασφαλίσουν τον επιούσιο, χωρίς περιθώρια απόλαυσης της «πανίδας» των «αειθαλών» πλατάνων του δημάρχου.

Σε διαφορετική κατεύθυνση

Οι πραγματικοί κάτοικοι αυτής της πόλης είναι πολύ πιο ποικίλοι και κοινωνικά άνισοι από όσο υπονοεί «ο άνθρωπος», στο όνομα του οποίου διατυπώνονται οι προτάσεις του ΣΒΑΚ. Γι’ αυτούς και αυτές τους/τις κατοίκους χρειάζονται σχεδιασμοί προσαρμοσμένοι στις ανάγκες και τις προσδοκίες τους και άρα διαφορετική κατεύθυνση των πόρων και των εργολαβιών, πολιτικές σε άλλα πεδία, εκτός της κυκλοφορίας πεζών και οχημάτων, πολιτικές που περιλαμβάνουν ίσως αλλά δεν εξαντλούνται στις μετακινήσεις και τα έργα βιτρίνας (πχ ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, βελτίωση των ΜΜΜ, πολιτικές για την κατοικία, κ.ά.), που βελτιώνουν τη μικροκλίμακα της καθημερινής διαβίωσης στις γειτονιές όπου δεν περπατάει ούτε ποδηλατεί «ο άνθρωπος» του ΣΒΑΚ.

Είναι αλήθεια πως η Αθήνα έχει αλλάξει πρόσωπο σταδιακά εδώ και πολλά χρόνια, ίσως από την ανάληψη της Ολυμπιάδας 2004 και μετά. Γι' αυτό είναι πιο επείγον από ποτέ τα οράματα και οι ουτοπίες των πολλών να αποτελέσουν, τουλάχιστον για την Αριστερά, οδηγό για τον σχεδιασμό και τον αναπροσανατολισμό των αξιών και των προσόδων.

Σημειώσεις:

1. Για την ώρα τα τελευταία αναιρούν τις προβλέψεις του ΣΒΑΚ, αλλά μπορεί στο μέλλον, όταν κοπάσει κάθε συζήτηση για το θέμα, να επαναπροσαρμοστούν σ' αυτό (με αντιδρόμηση της Ακαδημίας, τραμ σε όλο το μήκος της Πατησίων, επαναφορά της λωρίδας για τα ποδήλατα στην Πανεπιστημίου, άξονας Πειραιώς-Σταδίου, διόδια εισόδου στο κέντρο κ.ά. πολλά).

2. Από την εισήγηση στο Δημοτικό Συμβούλιο.

3. Η εκδίωξη των φτωχών και με διάφορα κριτήρια ανεπιθύμητων κατοίκων, η πανωλεθρία της μικρής επιχειρηματικότητας που ως τώρα συμβάλλει στη ζωντάνια και την πολυσυλλεκτικότητα του κέντρου της πόλης, η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού και των δραστηριοτήτων ελεύθερου χρόνου, είναι οι πιο άμεσα ορατές επιπτώσεις των πεζοδρομήσεων και λοιπών αναπλάσεων χωρίς άλλα μέτρα.

Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής

tags: άρθρα

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)