Στην Ελλάδα των τελευταίων δύο χρόνων της πανδημίας και των εγκλεισμών, τα φαινόμενα της έμφυλης βίας και καταπίεσης έχουν πάρει τρομακτικές διαστάσεις. Οι καταγεγραμμένες περιπτώσεις βιασμών, σωματικής ή/και λεκτικής βίας και σεξουαλικής παρενόχλησης έχουν αυξηθεί ραγδαία σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές μελέτες, με κορωνίδα αυτών το φαινόμενο των γυναικοκτονιών.

Το 2021 αναμφίβολα θα μείνει ως μια χρονιά ώθησης του κινήματος «Me Too» στην Ελλάδα. Οι μέχρι τώρα 12 γυναικοκτονίες σε λιγότερο από έναν χρόνο, αλλά και τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης που καταγγέλθηκαν έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη για ουσιαστική αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων και για λήψη μέτρων που θα τσακίσουν την πατριαρχία. Ας μην ξεχνάμε όμως, ότι τα παραπάνω δεδομένα δεν είναι παρά μια ακραία έκφανση της πατριαρχίας, μέσα στην οποία μεγαλώνουν τα παιδιά στην κοινωνία μας. Είναι το ίδιο πατριαρχικό σύστημα που επιβάλλει στις γυναίκες να ζουν μέσα στον φόβο και εγκλωβίζει τους άντρες να τον αναπαράγουν.

Φόβο βιώνει μια γυναίκα στον δημόσιο χώρο. Ο σύχρονες μεγαλουπόλεις στις οποίες ζούμε είναι σχεδιασμένες αποκλειστικά για ετερόφυλους, cisgender άντρες. Αυτό, πρακτικά, σημαίνει ότι μόνο εκείνοι μπορούν να κινούνται στους δημόσιους χώρους, χωρίς να αισθάνονται άμεσα και διαρκώς φόβο για τη σωματική και ψυχική τους ακεραιότητα. Οποιοδήποτε άλλο άτομο, είτε γυναίκα είτε ΛΟΑΤΚΙ+ , δεν μπορεί να κυκλοφορήσει εκτός του σπιτιού του δίχως να νιώθει ότι απειλείται. Στα λεωφορεία, στο μετρό, στους κακοφωτισμένους δρόμους, στις υπόγειες διαβάσεις, στις πεζογέφυρες, σε στοές, σε δημόσιες τουαλέτες, ακόμα και σε μεγάλες λεωφόρους, οι γυναίκες είναι εν δυνάμει θύματα για κάθε είδος βίας, από το catcalling μέχρι την απόπειρα βιασμού. Μια απλή αλλά ουσιώδης απόδειξη των παραπάνω, θα μπορούσε να δοθεί μέσω ενός  παραδείγματος. Ένας νέος άντρας, επιστρέφοντας σπίτι του από μια βραδινή έξοδο, μπορεί να απολάυσει τη διαδρομή ακούγοντας μουσική από ακούστικα, και επιλέγοντας να πάει από τα πιο γραφικά και στενά σοκάκια της γειτονίας του. Αντίθετα, μια νέα γυναίκα επιστρέφοντας βράδυ στο σπίτι της –και αυτό ως τελευταία επιλογή, δεδομένου ότι δεν υπάρχει κάποιος άλλος τρόπος να γυρίσει- δεν θα φορέσει ποτέ και τα δύο ακουστικά για να ακούσει μουσική, ενώ συχνά θα κρατάει και τα κλειδιά ανάμεσα στα δάχτυλα, όντας διαρκώς σε ετοιμότητα να αμυνθεί για οτιδήποτε προκύψει.

Φόβο, ωστόσο, βιώνει και στον κυβερνοχώρο. Το διαδίκτυο και πιο συγκεκριμένα τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ) αποτελούν βασικό πεδίο μαζικής επικοινωνίας, ειδικότερα ανάμεσα στους νέους, τα οποία «άνθισαν» στο πλαίσιο των καπιταλιστικών κοινωνικών και παραγωγικών σχέσεων. Πλέον, ως ένα αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνικής ζωής, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν μπορούν παρά να φέρουν τα ίδια – και κατ’ επέκταση να αναπαράγουν – τις πατριαρχικές αγκυλώσεις της ίδιας της κοινωνίας. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι υπό το πρίσμα της μαρξιστικής και ριζοσπαστικής φεμινιστικής θεωρίας ο βαθιά ριζωμένος ρατσισμός και σεξισμός είναι ταυτόχρονα παγιωμένος στην κοινωνική συνείδηση και συνεχίζει με την σειρά του να τροφοδοτεί την διαρκή εκμετάλλευση και καταπίεση, μέσα σε ένα ευρύτερο καταπιεστικό σύστημα, αυτό του καπιταλισμού.

Σχεδόν κάθε νέα γυναίκα έχει πέσει θύμα παρενόχλησης στο πεδίο των social media, είτε με επαναλαμβανόμενα και πιεστικά μηνύματα από αγνώστους, είτε με υβριστικά δημόσια ή/και ιδιωτικά σχόλια, είτε με απειλητικά μηνύματα, είτε με γυμνές φωτογραφίες, είτε ακόμα και με τη μορφή του stalking. Τα στοιχεία της Ε.Ε. αναφέρουν πως μία στις δέκα κοπέλες έχει υποστεί κάποια μορφή βίας ή/και παρενόχλησης στο διαδίκτυο μέχρι την ηλικία των 15 ετών. Χαρακτηριστική είναι η υπόθεση του chatpic.org, μιας διαδικτυακής πλατφόρμας στην οποία άνδρες μπορούσαν να ανεβάσουν πορνογραφικό υλικό γυναικών χωρίς τη συγκατάθεση τους. Το revenge porn, ή αλλιώς η εκδικητική πορνογραφία, αποτελεί ένα φαινόμενο που ταλανίζει εδώ και χρόνια τις θηλυκότητες και γνώρισε μεγάλη «άνθιση» μέσα από την κυριαρχία των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης. Το θέμα αυτό επανήλθε στο προσκήνιο με αφορμή την προαναφερθείσα πλατφόρμα στις αρχές Δεκεμβρίου του 2020, οπότε και πλήθος χρηστών των social media διέδωσαν και απαίτησαν το αίτημα διαγραφής της πλατφόρμας (#cancelchatpicorg).

Φόβο βιώνει μια γυναίκα και στον χώρο εργασίας της. Η δυναμική που αναδείχθηκε μέσα από τις καταγγελίες περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης ή/και κακοποίησης στο ευρύτερο κοινωνικό επίπεδο, ευνόησε ταυτόχρονα και την καταγγελία αντίστοιχων περιστατικών στους χώρους εργασίας. Έρευνες έδειξαν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών κλήθηκε κατά την διάρκεια της εργασίας να αντιμετωπίσει ανεπιθύμητα σεξουαλικά υπονοούμενα, ακόμα και σεξουαλικά σχόλια που σχετίζονται με την εμφάνιση. Αυτό το πλαίσιο στους χώρους εργασίας – και όχι μόνο-, λειτουργεί ως «θηλιά στον λαιμό» των γυναικών, καθώς αν δεν ενδώσουν μπορούν να στιγματιστούν από την μεριά του εργοδότη, ακόμα και να απολυθούν. Αντίστοιχα, και οι φοιτήτριες εντός των πανεπιστημίων έρχονται αντιμέτωπες με την παρενοχλητική ή κακοποιητική συμπεριφορά ορισμένων καθηγητών, που λειτουργεί και με βάση μια εκβιαστική λογική επιτυχίας σε κάποιο μάθημα. Καθίσταται, λοιπόν, σαφές ότι στους χώρους εργασίας και στους χώρους εκπαίδευσης, οφείλει να διαμορφωθεί ένα σαφές πλαίσιο αντιμετώπισης των περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης των θηλυκοτήτων.    

Είναι ακριβώς αυτός ο φόβος που πρέπει να «σπάσει» και η κατεύθυνση στην οποία πρέπει να μάχεται η Αριστερά εντός του φεμινιστικού κινήματος. Γιατί η δόμηση του έμφυλου στερεώματος στιγματίστηκε από τα λεγόμενα «κυνήγια μαγισσών» του 16ου και του 17ου αιώνα, εγκαθιδρύοντας μια λογική άσκησης εξουσίας επί των γυναικείων σωμάτων, μια λογική κυριαρχίας και καταστολής των γυναικών συνολικότερα, που αντιμετωπίζουμε μέχρι και τις μέρες μας. Το δικαίωμα στην άμβλωση, στην αυτοδιάθεση του σώματος, στην αντισύλληψη, στην προσωπική επιλογή της ενδυμασίας μακριά από στερεότυπα δείχνουν καθαρά τον δρόμο για την κατάλυση του πατριαρχικού συστήματος.

Οι μάχες της Αριστεράς σε αυτό το πεδίο αφορούν τις μικρές και πιο κοντινές σε εμάς νίκες που σχετίζονται με την ίδια την οργάνωση της νεολαίας και το πώς εξαλείφονται οι έμφυλες διακρίσεις στο εσωτερικό της, μέχρι τις μεγάλες όπως η νομική κατοχύρωση του όρου «γυναικοκτονία».

Μάχες που θα μας βρουν σε κινήματα και ρεύματα πολυσυλλεκτικά όλες, όλα και όλους κατανοώντας τη σημασία του να έρθουν σε επαφή με τις ιδέες των φεμινιστικών ρευμάτων και οι ετερόφυλοι, cisgender άντρες ώστε να γίνουν μέρος της λύσης. Στο δρόμο χτίζουμε μια κοινωνία χωρίς διακρίσεις και μέχρι να φτάσουμε εκεί διαμηνύουμε: Kαμία Ανοχή. Καμία Μόνη. Καμία Λιγότερη.

*Ο Αλέξανδρος Γερολυμάτος είναι γραμματέας της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ Δυτικής Αθήνας
**Η Μαρία Γεωργακοπούλου είναι μέλος της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ Ζωγράφου
***Η Μαρίζα Γιαννούλη είναι μέλος της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ Αιγάλεω – Χαϊδαρίου – Αγ. Βαρβάρας