Δεν ευθύνονται όλες οι χώρες το ίδιο για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Ορισμένων οι ευθύνες σωρεύονται και χρονολογούνται ήδη από το 1850, από τη Βιομηχανική Επανάσταση. Πρόσφατο δημοσίευμα βρετανικού ιστότοπου σχετικά με το σύνολο των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα των χωρών από το 1850 και μετά αποκαλύπτει τα κράτη που έχουν τη μεγαλύτερη ιστορική ευθύνη της κλιματικής κρίσης.

“Υφίσταται άμεση σύνδεση μεταξύ των 2.500 δισεκατομμυρίων τόνων διοξειδίου που έχουν εκπεμφθεί στην ατμόσφαιρα από το 1850 και της υπερθέρμανσης κατά 1,2 βαθμό Κελσίου που βιώνουμε ήδη” εξηγεί ο Σίμον  Έβανς, υπεύθυνος της ειδησεογραφικής ιστοσελίδας Carbon Brief, που εξειδικεύεται στην κάλυψη των τελευταίων εξελίξεων στα ζητήματα κλιματικής επιστήμης, κλιματικής πολιτικής και ενεργειακής πολιτικής.

“Η νέα μας ανάλυση αναδεικνύει τα πρόσωπα και τις χώρες που ευθύνονται περισσότερο για την υπερθέρμανση του πλανήτη μας”.

Ειδικότερα, σύμφωνα με την Carbon Brief, οι ΗΠΑ είναι η χώρα που ρυπαίνει συνολικά περισσότερο από το 1850 έως σήμερα. Η Ρωσία ήταν η δεύτερη χώρα έως το 2007, όταν οι εκπομπές της ξεπεράστηκαν από εκείνες της Κίνας, που άρχισαν να αυξάνονται ραγδαία από τη δεκαετία του 1970. Η Μεγάλη Βρετανία βρισκόταν στην τρίτη θέση για έναν περίπου αιώνα, από το 1870 έως το 1970, όταν την πέρασε η Βραζιλία.

Η ανάλυση της ιστοσελίδας δείχνει ότι περίπου το 85% των σωρευμένων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα των ΗΠΑ και της Κίνας προέρχονται από την καύση ορυκτών καυσίμων και 15% από την αποψίλωση των δασών, ενώ το αντίστροφο ισχύει για τη Βραζιλία και την Ινδονησία. Η τελευταία έχει κάνει κάποιες προόδους, ωστόσο η καταστροφή των δασών στη Βραζιλία έχει ενταθεί τελευταία, κατά την Προεδρία Μπολσονάρου...

Τα δεδομένα δείχνουν ότι ο πλανήτης έχει πλέον χρησιμοποιήσει το 85% του προϋπολογισμού άνθρακα (το ανώτατο όριο εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για να συγκρατηθεί η θερμοκρασία κάτω από τους 2 °C), κάτι που σημαίνει πιθανότητα 50-50 να περιοριστεί η υπερθέρμανση στον 1,5 βαθμό, που είναι το όριο της Συμφωνίας του Παρισιού του 2015. “Μπορεί οι ιστορικές εκπομπές να είναι πολύ σημαντικές, όμως περίπου τα 2/3 των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα λόγω ορυκτών καυσίμων εμφανίστηκαν από το 1980 και μετά περίπου, και περίπου το 40% από το 2000, και μπορούμε να δράσουμε σε αυτό που συμβαίνει τώρα” παρατηρεί ο Ρόμπι  Άντριου του Νορβηγικού Κέντρου για την  Έρευνα για το Κλίμα “Κικέρωνας”.

Η συγκεκριμένη συζήτηση περί ιστορικών ευθυνών δεν είναι πάντως θεωρητικού περιεχομένου. Στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων των Ηνωμένων Εθνών, η ιστορική ευθύνη για την κλιματική κρίση βρίσκεται στη βάση των διεκδικήσεων για κλιματική δικαιοσύνη, των αναπτυσσόμενων χωρών, μαζί με την ανισότητα πλούτου μεταξύ των κρατών.

Οι χώρες που πλούτισαν χάρη στα ορυκτά καύσιμα έχουν, σύμφωνα με τις αναπτυσσόμενες χώρες, τη μεγαλύτερη ευθύνη να δράσουν και να προσφέρουν τους πόρους για ανάπτυξη με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και με μέτρα προστασίας κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

“Στοιχειώδης δικαιοσύνη απαιτεί εκείνοι που συνέβαλαν περισσότερο στην κλιματική κρίση να αναλάβουν πρωτοβουλία για την αντιμετώπισή της” παρατηρεί ο Μοχάμεντ Νασίντ, πρέσβης του Climate Vulnerable Forum, μιας ομάδας 48 κρατών και πρόεδρος της Βουλής της νησιωτικής Δημοκρατίας των Μαλδιβών, μιας από τις πιο ευάλωτες χώρες στην κλιματική κρίση: “Αυτή η νέα ανάλυση δείχνει ξεκάθαρα ποιον βαραίνει η ευθύνη: κυρίως τις ΗΠΑ, αλλά πρόσφατα την Κίνα και τη Ρωσία”.  Όσο πλησιάζει η Cop26 “διαπιστώσαμε αύξηση των υποσχέσεων χρηματοδότησης, αλλά είναι ακόμη κατώτερες των 100 δισ. δολαρίων που διεκδικεί το Φόρουμ”...

* Η Ρένα Δούρου είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία, εκπρόσωπος για θέματα Κλιματικής Αλλαγής