Το συγκρότημα των ΕΠΑΛ της Σταυρούπολης έχει μετατραπεί τις τελευταίες μέρες σε θέατρο ακροδεξιάς βίας. Τι συνέβη και σε δυο σχολεία μιας περιοχής με προοδευτικά εκλογικά αποτελέσματα έχει αναπτυχθεί ένας κρίσιμος φασιστικός πυρήνας, που μάλιστα αποτελείται από παιδιά που επιτίθενται, χτυπούν, καταστρέφουν, χρησιμοποιούν λόγο ανατριχιαστικό;
Η Σταυρούπολη
Τα δυτικά της Θεσσαλονίκης αναπτύχθηκαν ραγδαία όταν πληθυσμοί προσφύγων εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μετά το πέρας των πολέμων και τη μικρασιατική καταστροφή. Οι πληθυσμοί αυτοί, που είχαν ή απέκτησαν ταξική συνείδηση, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της βιομηχανίας στην ευρύτερη περιοχή δημιούργησαν σταδιακά προοδευτικό πολιτικό μείγμα, που έπαιξε κυρίαρχο ρόλο ακόμα και μετά το 1948, όταν ξεδιπλώθηκε η κρατικά συντονισμένη προσπάθεια να αλλάξει μορφή και να συντηρητικοποιηθεί η κρίσιμη Θεσσαλονίκη.
Στη δεκαετία του 1980 προστέθηκαν στην περιοχή οικογένειες παλιννοστούντων από την ΕΣΣΔ. Η «μακεδονική φρενίτιδα» μετά την πτώση της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας, η άγρια αποβιομηχάνιση και ο οικονομικός μαρασμός της περιφέρειας της Θεσσαλονίκης δημιούργησαν το πρόπλασμα για την εμφάνιση ακροδεξιών τάσεων.
Ωστόσο στην πόλη του Βορρά δεν υπήρχε χώρος για την ανάπτυξη φασιστικών ομάδων, που με παραστρατιωτικές τακτικές, σαν της Χρυσής Αυγής, θα επιχειρούσαν να εκφράσουν εξαθλιωμένα τμήματα του πληθυσμού. Τουναντίον, ο υπερσυντηρητικός λόγος έβγαινε από βουλευτές της περιοχής, εκλεγμένους στην τοπική αυτοδιοίκηση, την τοπική Εκκλησία. Ο ακροδεξιός λόγος ήταν επί δεκαετίες θεσμικός στην Θεσσαλονίκη, συγκρατώντας φυγόκεντρες τάσεις μακριά από τη ΝΔ.
Δημιουργεί λοιπόν πρόσθετα ερωτηματικά πώς έκανε την εμφάνισή της στα δυτικά της Θεσσαλονίκης μια βίαιη νεανική φασιστική ομάδα που χρησιμοποιεί ως ορμητήριο ένα σχολικό συγκρότημα.
Θεσσαλονίκη, ακροδεξιό εργαστήρι
Στις 21 Ιανουαρίου του 2018, μετά το πέρας του Συλλαλητηρίου των «μακεδονομάχων» στη Θεσσαλονίκη, έκαναν την εμφάνισή τους φασιστικές ομάδες δρόμου που επιτέθηκαν σε συμβολικούς στόχους. Συγκεκριμένα μία ομάδα επιχείρησε να εισβάλει στον «Ελεύθερο Κοινωνικό Χώρο Σχολείο», ενώ τα μέλη της πυρπόλησαν και κατέστρεψαν ολοσχερώς διώροφο νεοκλασικό στη λεωφόρου Στρατού, όπου στεγαζόταν η κατάληψη «Libertatia». Την ίδια μέρα μέλη της Χρυσής Αυγής βεβήλωσαν το μνημείο του Ολοκαυτώματος, γράφοντας με σπρέι το όνομα της εγκληματικής ναζιστικής οργάνωσης στη βάση του.
Ήταν η πρώτη δυναμική εμφάνιση τέτοιων ομάδων, που άλλοτε ανταγωνιζόμενες κι άλλοτε συντονισμένες, επιχειρούσαν να δώσουν το «παρών» αξιοποιώντας το εθνολαϊκιστικό κρεσέντο που προωθούσε επίσημα η ΝΔ.
Ήδη από τον Δεκέμβριο του 2017 είχε ξεκινήσει, άλλωστε, η εκστρατεία ενάντια στις διαπραγματεύσεις Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας. Η εκστρατεία περιελάμβανε -εκτός των άλλων- αφίσες και διαφημιστικά μηνύματα υψηλού κόστους από άγνωστους χρηματοδότες, ραδιοφωνικά παραληρήματα παραγωγών αθλητικών ραδιοφώνων και οργισμένες ανακοινώσεις συνδέσμων φιλάθλων με ξεκάθαρη ακροδεξιά τοποθέτηση. Οι τελευταίες απολάμβαναν μάλιστα εκτεταμένη δημοσιότητα στον Τύπο και τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης.
Παράλληλα, όμως, βρισκόταν σε εξέλιξη και ένας ενδο-φασιστικός ανταγωνισμός στις τάξεις της πάλαι ποτέ ενιαίας Χρυσής Αυγής. Η διάσπασή της μετά την καταδίκη της ηγετικής ομάδας της τον Οκτώβριο του 2020 δεν ανέκοψε τις προσπάθειες για να επανακάμψουν οι δύο κυρίαρχες φασιστικές ομάδες. Στην Αθήνα ο Κασιδιάρης οδηγεί τις εξελίξεις μέσα από τη φυλακή, απευθύνοντας με πρωτοφανή ευκολία φασιστικά καλέσματα με ηχογραφημένα μηνύματα πίσω από τα σίδερα. Όσον αφορά την Χρυσή Αυγή, η παλιά φρουρά έχει επιφορτίσει την ευθύνη για την εκ νέου ανάπτυξη της οργάνωσης σε μέλη της στενής οικογένειας του φύρερ Μιχαλολιάκου. Πληροφορίες αναφέρουν μάλιστα ότι η κόρη του, Ουρανία, έχει προσωπικά αναλάβει το έργο της Θεσσαλονίκης, με βασικό εργαλείο την συνέχιση της λειτουργίας των γραφείων της εγκληματικής οργάνωσης στην πόλη, που έχει πια μετατραπεί σε ένα ιδιότυπο «στέκι εθνικοφρόνων νέων».
Πώς λειτουργεί ο φασιστικός πυρήνας στο ΕΠΑΛ Σταυρούπολης
Η «μαγιά» υπήρχε εδώ και μερικά χρόνια, λοιπόν. Η πανδημία, η επακόλουθη οικονομική δυσπραγία και η κυβερνητική στοχοποίηση των νεανικών πληθυσμών λειτούργησε προσθετικά, με αποτέλεσμα ορισμένοι νέοι, προερχόμενοι από φτωχά και ευάλωτα στρώματα, να αναζητήσουν διέξοδο κοινωνικοποίησης σε συνδέσμους οπαδών.
Επικεντρώνοντας στα ΕΠΑΛ της Σταυρούπολης πληροφορίες αναφέρουν ότι εδώ και δύο χρόνια έχει στηθεί ένας ιδιότυπος μηχανισμός για να γίνει ακροδεξιό «παιδομάζωμα». Συγκεκριμένα, άτομα ιδιαίτερα δραστήρια σε ακροδεξιούς συνδέσμους οπαδών και που συχνάζουν στο στέκι της Χρυσής Αυγής στη Θεσσαλονίκη, παραμένουν μαθητές στα ΕΠΑΛ, αλλάζοντας κάθε χρόνο πεδίο σπουδών, ώστε να μην αποφοιτούν.
Με αυτό τον τρόπο ο φασιστικός πυρήνας μεγεθύνεται και ισχυροποιείται, ασκώντας τρομοκρατία σε συμμαθητές τους, καθηγητές και γονείς. Με αποτέλεσμα την σιωπή.
Κυβέρνηση εγκληματικά απούσα ή ηθελημένα άπραγη;
Η κατάσταση στη Θεσσαλονίκη, αλλά και στο ΕΠΑΛ Σταυρούπολης, είναι γνωστή στις αστυνομικές αρχές εδώ και χρόνια. Παρ’ όλα αυτά δεν έχει υπάρξει αποφασιστική αντιμετώπιση των επιθέσεων ακροδεξιών, ούτε έχουν ληφθεί μέτρα ενάντια σε ακροδεξιές ομάδες οπαδών.
Το ζήτημα, όμως, δεν είναι εάν κυριαρχεί η ανικανότητα των αρχών – κάτι τέτοιο προφανώς δεν ισχύει καθώς έχουμε δει στο πρόσφατο παρελθόν τις αστυνομικές δυνάμεις να επιτίθενται με αγριότητα σε διαδηλώσεις και οργανώσεις της Αριστεράς. Η κυβέρνηση και οι επικεφαλής του αρμόδιου υπουργείου δεν έχουν δώσει εντολή να διαλυθούν ακροδεξιοί πυρήνες στην Θεσσαλονίκη.
Πολιτικά η στάση αυτή της κυβέρνησης είναι εξηγήσιμη. Πώς θα μπορούσε η ΝΔ να στραφεί εναντίον ομάδων και συμφερόντων με τις οποίες συμβάδισε προεκλογικά, επενδύοντας στην ακροδεξιάς κοπής παραφιλολογία την εποχή της Συμφωνίας των Πρεσπών;
Ωστόσο η ΝΔ δια του Κυριάκου Μητσοτάκη δίνει καθημερινά δείγματα (τουλάχιστον) ανοχής στην ακροδεξιά. Υπάρχουν δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα τις τελευταίες εβδομάδες: Υπουργοποιήθηκαν τρία στελέχη προερχόμενα από το ΛΑΟΣ (Βορίδης, Γεωργιάδης, Πλεύρης) που είχαν εκφράσει στο παρελθόν σκληρές αντισημιτικές, αντιπροσφυγικές και αντικομμουνιστικές θέσεις. Τις ίδιες μέρες η κυβέρνηση απλώς επέπληξε -και δεν απομάκρυνε- τον βουλευτή Κωνσταντίνο Μπογδάνο που αναπαρήγαγε δημοσίευμα με ονόματα παιδιών και δασκάλας από σχολείο στο κέντρο της Αθήνας.
Η ανακοίνωση της απολύτως αρμόδιας υπουργού Νίκης Κεραμέως, που δεν είδε πουθενά ακροδεξιούς και η αποστροφή της υφυπουργού Ζέττας Μακρή περί επεισοδίων «απ’ όπου κι αν προέρχονται» δεν εκπλήσσουν, καθώς ακολουθούν κατά γράμμα την κυβερνητική πρακτική να μην βάλλεται η ακροδεξιά.
Πιθανότατα η ομάδα Μητσοτάκη να νομίζει ότι έπραξε το χρέος της μιλώντας περί «δύο άκρων» την εποχή της καταδίκης της Χρυσής Αυγής. Παράλληλα πιθανότατα να στοχεύει με την alt-right φρασεολογία της να κρατά ανοικτούς διαύλους με το ακροδεξιό ακροατήριο. Ό,τι κι αν συμβαίνει, θα έπρεπε να έχει συνειδητοποιήσει, όμως, πως το φίδι με όση στοργή και αν το θρέφεις, αργά ή γρήγορα θα γυρίσει να σε δαγκώσει.
