Με την ανάληψη της εξουσίας από τη Νέα Δημοκρατία τον Ιούνιο του 2019 οργανώθηκε μέσω του υπουργείου Πολιτισμού και η περίφημη προσπάθεια ιδεολογικής ηγεμονίας της συντηρητικής παράταξης στον χώρο της τέχνης και του πολιτισμού. Ναυαρχίδα του εγχειρήματος αποφασίστηκε να είναι το Εθνικό Θέατρο. Θα έπρεπε λοιπόν να αναλάβει τα ηνία του ένα πρόσωπο επιλογής τής νέας κυβέρνησης.
Η πεπατημένη ήταν να ζητείται η παραίτηση του παλιού διευθυντή από τον/την υπουργό και αμέσως μετά ο/η πολιτικός προϊστάμενος να ανακοινώνει το όνομα του νέου διευθυντή. Στην προκειμένη περίπτωση όμως υπήρχε ένα πρόβλημα. Η προηγούμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, ανταποκρινόμενη στο πάγιο αίτημα των ανθρώπων του πολιτισμού, προκήρυξε δημόσιο ανοιχτό διαγωνισμό για την πλήρωση των θέσεων των καλλιτεχνικών διευθυντών του Εθνικού Θεάτρου, του Ωδείου Θεσσαλονίκης, του Ελληνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και της Λυρικής Σκηνής. Αμέσως η κυρία υπουργός κατήργησε τις προκηρύξεις αυτές «για λόγους δημοσίου συμφέροντος», όπως τόνισε στη Βουλή, και πίσω από τις κλειστές υπουργικές πόρτες διόρισε στη θέση του διευθυντή τού Εθνικού Θεάτρου τον Δ. Λιγνάδη. Είχε προηγηθεί συνέντευξή του ιδίου όπου υποστήριζε πως ο διευθυντής δεν πρέπει να επιλέγεται κατόπιν διαγωνισμού, αλλά να τοποθετείται κατευθείαν από την κυβέρνηση.
Η Ν.Δ. είχε πια τον εκλεκτό της στο Εθνικό Θέατρο, τη ναυαρχίδα του πολιτισμού. Για κακή της τύχη, όμως, ξέσπασε στο πλαίσιο του ελληνικού MeToo το σκάνδαλο με τον άνθρωπό της, όπου ο Δ. Λιγνάδης κατηγορείται για μια σειρά από κακουργηματικές πράξεις. Το θέμα βρίσκεται στην ελληνική Δικαιοσύνη και εμείς σταματάμε εδώ.
Βαριά η ήττα της επιχείρησης επικράτησης του λεγόμενου «δεξιού πολιτισμού» στα καλλιτεχνικά δρώμενα της χώρας. Το σοκ της κοινής γνώμης για όσα δύσοσμα κοινοποιούνται είναι εμφανές. Στην προσπάθεια λοιπόν να διασκεδαστούν οι εντυπώσεις, φέρνει άρον - άρον στη Βουλή και σε νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών τροπολογία όπου νομοθετεί την προκήρυξη της θέσης του διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου μέσω διαγωνισμού. Εδώ και είκοσι μήνες (από τον Αύγουστο του 2019) είχε υποσχεθεί πως θα φέρει μια τέτοια ρύθμιση. Έρχεται λοιπόν τώρα, με φοβερή καθυστέρηση, εισηγούμενη μια πρόχειρη, κακογραμμένη τροπολογία, που μόνο τη διαφάνεια δεν υπηρετεί. Αν δεν είχε προηγηθεί το γνωστό σκάνδαλο, ούτε αυτή την τσαπατσουλιά θα είχε ποτέ φέρει στην Ολομέλεια.
Αυτού του είδους οι προκηρύξεις πρέπει να εξασφαλίζουν διαφάνεια και κοινωνική λογοδοσία. Η προκήρυξη που προτείνει η κυβέρνηση οργανώνει ξανά ένα καθεστώς αδιαφάνειας και υπουργικής παντοδυναμίας που επιβάλλει με τη σειρά της τα κελεύσματα του Μεγάρου Μαξίμου. Μιλά αορίστως για μια Ειδική Επιτροπή που θα γνωμοδοτήσει επί των υποψηφιοτήτων, χωρίς να καθορίζεται η σύνθεσή της. Το αόριστο «προσωπικότητες» δεν διασφαλίζει καμία διαφάνεια. Βεβαίως, από τον σχεδιασμό απουσιάζουν οι αντιπρόσωποι των εργαζομένων (του Εθνικού Θεάτρου ή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος και του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών). Και το αλαλούμ συνεχίζεται. Σύμφωνα με την τροπολογία, ο υποψήφιος διευθυντής θα πρέπει να «διαθέτει τουλάχιστον πενταετή επαγγελματική εμπειρία στην οργάνωση και διεύθυνση θεατρικών παραγωγών ή να διαθέτει εμπειρία στην οργάνωση και λειτουργία δραματικής σχολής». Επιτρέπει δηλαδή σε κάποιον που δεν έχει οργανική σχέση με το θέατρο να γίνει καλλιτεχνικός διευθυντής. Φτάνει να έχει απλώς εμπειρία ως υπάλληλος σε ιδιωτικό γραφείο παραγωγής ή εμπειρία επίσης στην οργάνωση και λειτουργία δραματικής σχολής, την οποία μπορεί να αποκτήσει οποιοσδήποτε ιδιώτης που έχει επενδύσει τα χρήματά του σε μια τέτοια επιχείρηση.
Στον πολιτισμένο κόσμο, σε όλη την Ευρώπη, ο καλλιτεχνικός διευθυντής είναι απαραιτήτως καλλιτέχνης. Άνθρωπος του θεάτρου. Πουθενά δεν υπάρχουν μάνατζερ. Υπάρχουν καλλιτέχνες με διοικητικά προσόντα. Κι αυτό γιατί ο καλλιτεχνικός διευθυντής έχει αρμοδιότητες κατάρτισης δραματολογίου, καλλιτεχνικού σχεδιασμού και ελέγχου τού πολιτιστικού αποτελέσματος στις οποίες δεν μπορεί να ανταποκριθεί ένας απλός μάνατζερ. Μ’ αυτή την τροπολογία λοιπόν ανοίγεται η πόρτα στο να διοικούν δημόσιους καλλιτεχνικούς φορείς τεχνοκράτες, που ασφαλώς θα πλασαριστούν ως «άριστοι», ανεξαρτήτως οράματος, ανεξαρτήτως καλλιτεχνικών προσόντων.
Με αυτήν την τροπολογία απελπισίας, ο Κ. Μητσοτάκης και η Λ. Μενδώνη απλώς επιβεβαιώνουν την πεποίθηση του ελληνικού λαού ότι οι κυβερνώντες τον θεωρούν εύκολο παίκτη και γι’ αυτό καταφεύγουν σ’ αυτού του είδους τις κουτοπονηριές.
* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι βουλευτής Ανατολικής Αττικής και αναπληρωτής τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία
