Η πανδημία ανέτρεψε την καθημερινότητα της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών. Οι συνέπειες της ανατροπής αυτής γίνονται πιο δύσκολες για εκείνους που διαβιούν σε συνθήκες επισφάλειας. Γιατί, τα καθημερινά προβλήματά τους προϋπήρχαν του ξεσπάσματος της πανδημίας.
Σ’ αυτά σήμερα ήρθε να προστεθεί και η δραματική κατάρρευση του δημόσιου συστήματος υγείας, το οποίο δεν είναι κτίριο που το κούνησε ο σεισμός και έπεσε. Το ΕΣΥ καταρρέει, εξαιτίας της επιλογής της ΝΔ –πριν την πανδημία– να το απαξιώσει, προορίζοντάς το για ιδιωτικοποίηση. Και καταρρέει εξαιτίας της επιλογής της ΝΔ –μετά την πανδημία– να το αφήσει αθωράκιστο και απροστάτευτο, προκρίνοντας τα συμφέροντα των ιδιωτών πελατών της. Όλοι θυμόμαστε τον πρωθυπουργό να μιλά για πόλεμο. Φαντάζεστε εσείς πόλεμο χωρίς στρατηγική, προσωπικό και μέσα; Η κυβέρνηση Μητσοτάκη το φαντάστηκε: σήμερα έχουμε λιγότερο υγειονομικό προσωπικό απ’ ό,τι πριν από δύο χρόνια, σήμερα δεν έχουμε κανένα σοβαρό σχέδιο διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης, σήμερα στο επιτελικό κράτος Μητσοτάκη επαίρονται πως τα έχουν κάνει όλα καλά· και σήμερα μετράμε 8.000 απώλειες συνανθρώπων μας.
Μακριά από τα κέντρα λήψης των αποφάσεων, οι τοπικές κοινωνίες πλήττονται ιδιαίτερα από την παραπάνω συνθήκη επισφάλειας και ανασφάλειας. Αλλά, ταυτόχρονα έχουν τη δυνατότητα να βλέπουν πιο καθαρά. Γιατί, καταλαβαίνουν από πρώτο χέρι τι σημαίνουν οι μεγάλες ελλείψεις σε προσωπικό και μέσα, βιώνουν στο πεδίο την έλλειψη στρατηγικού ενδιαφέροντος της κεντρικής εξουσίας για τις υποθέσεις τους. Οι τοπικές κοινωνίες συναθροίζονταν γύρω από στοιχειώδεις δομές του κοινωνικού κράτους, όπως το κέντρο υγείας και το δημόσιο σχολείο, αλλά και δημόσιες υπηρεσίες. Τα τελευταία δύο χρόνια τις βλέπουν να φυλλορροούν και να χάνονται.
Για περιοχές κι ωραίους τόπους, όπως είναι οι δήμοι Λαγκαδά και Ωραιοκάστρου, δεν υπάρχει περιθώριο ωραιοποίησης καμίας δυσάρεστης και προβληματικής κατάστασης. Η ωραιοποίηση των καταστάσεων ισοδυναμεί με αποποίηση ευθυνών.
Στο Λαγκαδά πρέπει να ισχυροποιηθούν οι θεσμοί της τοπικής αυτοδιοίκησης και να εξοστρακισθούν τα κατεστημένα της. Αυτά τα μικροσυστήματα εξουσίας παρεπιδημούν στα μεγαλύτερα και όλα μαζί συντείνουν στην υποβάθμιση και απαξίωση της τοπικής κοινωνίας. Οι υποδομές δεν εγκαταλείπονται μόνες τους, η υποχρηματοδότηση δεν έρχεται μόνη της, η κακοδιαχείριση δεν συμβαίνει μόνη της. Έχει φυσικούς αυτουργούς και φωλιάζει σε συγκεκριμένες πολιτικές και διοικητικές αντιλήψεις.
Θα μπορούσε κανείς να αναφερθεί σε πλείστα όσα παραδείγματα. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά είναι αυτό των Λουτρών Λαγκαδά, όχι μόνο για τα όσα χάθηκαν στο παρελθόν (κι εξακολουθούν να χάνονται), αλλά και για τα όσα θα μπορούσαν να κερδηθούν στο μέλλον.
Επείγει ο στρατηγικός σχεδιασμός σε τοπικό επίπεδο για όλα τα ζητήματα που αφορούν τις τοπικές κοινωνίες –από την ήπια περιβαλλοντική ανάπτυξη και θαρραλέα πολιτιστική πολιτική μέχρι τον εκσυγχρονισμό του αγροτοδιατροφικού και τουριστικού τομέα. Και επείγει όπως ακριβώς επείγει ο στρατηγικός σχεδιασμός για αναδιάταξη του κοινωνικού κράτους με στήριξη των κρατικών δομών και τον ανθρώπινου δυναμικού τους.
Ένα τέτοιο παράδειγμα εδώ είναι η επαγγελματική σχολή του ΟΑΕΔ στο Ωραιόκαστρο. Πολλοί τη βλέπουν ως σχολή και δίνουν αγώνα ενάντια στην υποβάθμιση των επαγγελματικών πτυχίων. Κάποιοι απλώς τη βλέπουν ως φιλέτο ογδόντα στρεμμάτων προς εκποίηση. Περιοχές όπως το Ωραιόκαστρο προσπαθούν να βρουν βηματισμό στη μεταμνημονιακή εποχή. Δεν έχουν το περιθώριο να απωλέσουν τις δομές και το προσωπικό που αφήνουν ισχυρό κοινωνικό αποτύπωμα. Μέθοδοι, όπως αυτές που μεταχειρίζεται η κυβέρνηση για να πείσει ότι πέτυχε στην πανδημία, δεν έχουν μέλλον στο μέλλον των τοπικών κοινωνιών.
Οι τοπικές κοινωνίες, οι πολίτες, το οφείλουν στην ιστορία του τόπου τους: να δουν και να αποφασίσουν με ποιους θα κάνουν το βήμα πίσω και με ποιους το βήμα μπροστά.
