Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις πρέπει να είναι στο επίκεντρο της ανάπτυξης την επόμενη ημέρα της πανδημίας, αναφέρει στην «Αυγή» και τον Γιάννη Αγουρίδη ο πρώην υπουργός και συντονιστής της Επιτροπής Προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. Γιώργος Σταθάκης, παρατηρώντας πως η κυβέρνηση της Ν.Δ. προσβλέπει σε μια εκκαθάριση της οικονομίας χάριν μιας ανάπτυξης τύπου δεκαετίας του '90.
Ο ίδιος συμπληρώνει ότι πρέπει να υπάρξουν ισχυρά μέτρα στήριξης επιχειρήσεων και εργαζομένων στους κλάδους που έχουν θιγεί για όσο χρειαστεί, ενώ προβλέπει ότι το επόμενο διάστημα θα υπάρξει μια σύγκρουση στην Ευρώπη σε σχέση με το χρέος που δημιουργήθηκε στην πανδημία και θα αφορά τη διαχείριση του δημόσιου χρέους από την ΕΚΤ και το Σύμφωνο Σταθερότητας. Ακόμη επισημαίνει πως ο ΣΥΡΙΖΑ διατηρεί πολύ ισχυρή βάση, προσθέτοντας πως η μάχη με τη σημερινή κυβέρνηση τείνει να γίνει μάχη ιδεών και πολιτικής, κάτι το οποίο είναι κρίσιμο.
Ποια μέτρα θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέσα στο επόμενο διάστημα ώστε να αντιμετωπιστεί η οικονομική κρίση;
Το βασικότερο είναι ότι η πολιτική στήριξης της οικονομίας, των επιχειρήσεων και των εργαζομένων πρέπει να συνεχιστεί και μετά την πανδημία, μέχρις ότου η οικονομία επανέλθει στα προ κρίσης επίπεδα.
Το δεύτερο είναι η στόχευση. Η κρίση είχε άνισες επιπτώσεις, ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες, για παράδειγμα, έθιξε με μεγαλύτερη ένταση τις οικονομίες που στηρίζονται στον τουρισμό, και, φυσικά, στο εσωτερικό κάθε οικονομίας είχε άνισες επιπτώσεις σε κάθε τομέα, με μεγαλύτερη ζημιά στον τουρισμό, την εστίαση, το εμπόριο και τις μεταφορές. Το ταμείο ανάκαμψης επιχειρεί να θεραπεύσει το πρώτο πρόβλημα, με πιο γενναιόδωρη χρηματοδότηση των οικονομιών του Νότου. Τα εθνικά προγράμματα καλούνται να θεραπεύσουν το δεύτερο.
Όμως και στη μία και την άλλη περίπτωση, εμπλέκονται με την αντιμετώπιση των βαθύτερων προβλημάτων κάθε οικονομίας και με την αναγκαιότητα που επιβάλλει η πράσινη μετάβαση και η κρίση του κοινωνικού κράτους, κυρίως του συστήματος Υγείας.
Συνεπώς τα μέτρα της επόμενης μέρας καλούνται να απαντήσουν ταυτόχρονα σε μία στρατηγική με πολλούς στόχους. Το ταμείο ανάκαμψης δίνει έμφαση στην πράσινη μετάβαση και το κοινωνικό κράτος. Εμείς καλούμαστε να προσθέσουμε την παραγωγική και τεχνολογική ενίσχυση της οικονομίας. Αλλά ταυτόχρονα να αναμετρηθούμε με τα αρνητικά κληροδοτήματα του καχεκτικού τραπεζικού συστήματος και του συσσωρευμένου ιδιωτικού χρέους.
Και ταυτόχρονα έχουμε μια κυβέρνηση που προσβλέπει σε μια εκκαθάριση της οικονομίας χάριν μιας ανάπτυξης τύπου δεκαετίας του '90, με ευέλικτη εργασία, μειωμένο κοινωνικό κράτος, συρρίκνωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, μερική ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης, της υγείας και των συντάξεων.
Άρα η πολιτική είναι τριπλή. Ισχυρά μέτρα στήριξης επιχειρήσεων και εργαζομένων στους κλάδους που έχουν θιγεί για όσο χρειαστεί, διαχείριση των προβλημάτων του χθες που είναι εμπόδια στην ανάκαμψη και αλλαγές που θα ενισχύσουν την στροφή της οικονομίας σε πράσινη, παραγωγική και τεχνολογική κατεύθυνση.
Είναι πασιφανές πως έχει πληγεί βαθιά η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα της χώρας σε μια σειρά από κλάδους. Με ποιο τρόπο μπορεί να αντιστραφεί αυτή η κατάσταση ώστε να μη βιώσουμε και πανδημία λουκέτων;
Οι ΜΜΕ επιχειρήσεις είναι δύο κατηγοριών. Αυτές που θίχτηκαν λιγότερο και είχαν πρόσβαση σε δημόσια προγράμματα και τράπεζες λόγω βιωσιμότητας και με κάποιο τρόπο διαχειρίζονται την κατάσταση. Και οι πιο οριακές, που είναι αποκλεισμένες και από τα δυο. Ο κίνδυνος λουκέτων είναι στη δεύτερη κατηγορία. Σε κάθε κατηγορία ανήκουν περίπου 400.000 επιχειρήσεις. Η αντιμετώπιση είναι να υπάρξει η στήριξη των επιχειρήσεων με βάση τον τζίρο και την αποσχόληση, με πόρους και χρηματοδότηση εκτός του τραπεζικού συστήματος, από την Αναπτυξιακή Τράπεζα ή από νέα χρηματοδοτικά εργαλεία.
Δεύτερον, για μας οι ΜΜΕ έχουν στρατηγική θέση, διότι απέδειξαν ότι επέζησαν μιας δεκάχρονης κρίσης, άρα είναι επιχειρήσεις με δυνατότητες προσαρμογής. Στην επόμενη μέρα της πανδημίας πρέπει να είναι στο επίκεντρο της ανάπτυξης. Και το σύστημα αρωγής τους αφορά όλους τους ανατπυξιακούς θεσμούς, -τον αναπτυξιακό νόμο, τα ΕΣΠΑ, το ταμείο ανάκαμψης, αλλά και τις δημόσιες προμήθειες, τη συμμετοχή τους στην πράσινη μετάβαση και πληθώρα άλλων πεδίων.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει προτείνει εδώ και καιρό να γίνει ρύθμιση των αποκαλούμενων κορωνοχρεών με ταυτόχρονο “κούρεμα”, όμως η ευρωπαϊκή πλευρά δεν φαίνεται θετική για κάτι τέτοιο σε επίπεδο Ε.Ε.. Είναι εφικτό να πραγματοποιηθεί αυτή σας η πρόταση; Μπορείτε να μας δώσετε κάποια πιο συγκεκριμένα στοιχεία για το πώς θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί;
Το δημόσιο χρέος ανέβηκε σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες κατά 20% του ΑΕΠ. Αυτό έγινε κυρίως με τη μεταφορά του χρέους στους “ισολογισμούς της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας”. Αυτό γίνεται για πρώτη φορά. Η ΕΚΤ μέχρι τώρα ασχολιόταν με το επιτόκιο και το να διατηρεί τον πληθωρισμό στο 2%. Το εργαλείο όμως των επιτοκίου ήταν ανίσχυρο, ήταν ήδη σχεδόν μηδενικό. Άρα έπρεπε να βρεθούν νέα εργαλεία για την κρίση, δηλαδή αυτό του “ισολογισμού”. Πρακτικά, άρχισε να τυπώνει χρήμα αγοράζοντας κρατικά και ιδιωτικά ομόλογα, σχεδόν 2 τρισεκατομμύρια δημόσιο χρέος. Η ΕΚΤ έγινε τελικά κανονική κεντρική τράπεζα.
Οπότε το θέμα είναι πλέον στα χέρια της. Τυπικά, μέχρι στιγμής, δεν μπορεί να διαγράψει, αλλά ούτε μπορούσε να αγοράσει δημόσιο χρέος. Μπορεί όμως να επιμηκύνει επ' αόριστον. Μπορεί να αμοιβαιοποιεί χρέος δανειζόμενη έναντι των ομολόγων που έχει από τις αγορές και να βελτιώνει τον ισολογισμό της. Μπορεί επίσης να στοχεύει σε πληθωρισμό οριακά πάνω από το 2%. Η γνώμη μου είναι ότι όλες οι ασυμμετρίες της κρίσης έχουν μεταφερθεί στην ΕΚΤ, αλλά η ίδια έχει περιθώρια πολλαπλών εργαλείων και μεθόδων.
Το θέμα είναι πρωτίστως πολιτικό. Αφορά μια κλιμακούμενη σύγκρουση στην Ευρώπη για την επόμενη μέρα. Και τα θέματα είναι δύο. Η διαχείριση του δημόσιου χρέους από την ΕΚΤ και το Σύμφωνο Σταθερότητας.
Το σίγουρο είναι ότι η επιστροφή στη λιτότητα θα είναι καταστροφική. Όπου και να εφαρμόστηκε την προηγούμενη εικοσαετία, αύξησε το δημόσιο χρέος, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ιταλία και σε πολλές άλλες χώρες, κυρίως λόγω της ασθενικής ανάπτυξης. Σήμερα η αντιμετώπιση του χρέους πρέπει να ακολουθήσει άλλους δρόμους, που είναι ο ήπιος πληθωρισμός, η ενίσχυση της ανάπτυξης και της απασχόλησης και οι ευνοϊκές ρυθμίσεις για το χρέος.
Παράλληλα έχει δημιουργηθεί μια αποπνικτική ατμόσφαιρα για χιλιάδες εργαζομένους σε όλη την επικράτεια και με την αβεβαιότητα για το μέλλον να κυριαρχεί στη ζωή τους. Πώς σκοπεύει να απαντήσει ο ΣΥΡΙΖΑ σε αυτό;
Οι εργασιακές σχέσεις στην Ελλάδα σήμερα χαρακτηρίζονται από υπερβολική ελαστικότητα σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, λόγω της έκτασης της μερικής και της ελαστικής απασχόλησης και των ατομικών συμβάσεων.
Συνεπώς η κατεύθυνση είναι μία. Ενίσχυση του κόσμου της εργασίας με επαναφορά και ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, απεμπλοκή του κράτους από τον προσδιορισμό του κατώτατου μισθού, περιορισμός των ελαστικών σχέσεων εργασίας, πιλοτική εφαρμογή του 35ώρου, ισχυρά προγράμματα απασχόλησης, επιτήρηση παραβάσεων της εργατικής νομοθεσίας, θέματα ισότητας των γυναικών στην εργασία, στοχευμένες πολιτικές ενίσχυσης των μισθών.
Μεγάλο ζήτημα θα αποτελέσει και το μείγμα φόρων και εισφορών για τα επόμενα χρόνια. Ποιες είναι οι σκέψεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης σε αυτό το πεδίο;
Ούτε η ενίσχυση του κοινωνικού κράτους ούτε τα μέτρα κοινωνικής πολιτικής είναι εφικτά χωρίς τη δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών. Η κεντρική ιδέα που αναπτύσσεται στο Σχέδιο Προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία είναι ότι η φορολογική μεταρρύθμιση που χρειάζεται η οικονομία εδράζεται στην απλή αρχή της αποκάλυψης των πραγματικών κερδών των επιχειρήσεων και του πραγματικού εισοδήματος κάθε φυσικού προσώπου. Το οποίο, πέρα από την καταπολέμηση της παραδοσιακής φοροδιαφυγής, συνεπάγεται την εξέλιξη του φορολογικού μηχανισμού ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει τα θέματα της χρήσης των “φορολογικών παραδείσων”, εκτός αλλά, δυστυχώς, και εντός Ευρώπης. Είναι αυτονόητο ότι το φορολογικό σύστημα πρέπει να απλοποιηθεί και να απαλλαγεί από τις έκτακτους μνημονιακούς φόρους.
Παρατηρείται αύξηση στο χάσμα των κοινωνικών ανισοτήτων κατά την περίοδο της πανδημίας. Πώς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το ζήτημα αυτό;
Ενδημική κακοδαιμονία της νεοφιλελεύθερης ανάπτυξης πριν από την κρίση ήταν οι ανισότητες. Και αυτό επιδεινώθηκε με την κρίση. Τα αίτια που αύξησαν τις ανισότητες την περίοδο της ανάπτυξης είναι γνωστά. Παγωμένοι μισθοί, αποδυνάμωση του κοινωνικού κράτους, φοροαπαλλαγές για τους πλούσιους.
Δεν είναι τυχαίο που η αντιμετώπιση των ανισοτήτων ήταν πρωταρχικό πολιτικό θέμα στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, αλλά κυριαρχεί και στην ατζέντα των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών. Και η απάντηση είναι δεδομένη. Ισχυρό ενιαίο και καθολικό κράτος, στην εκπαίδευση, την Υγεία, και την Πρόνοια. Πολιτική στήριξης των μισθών και μέτρων δίκαιης διανομής της ανάπτυξης. Ένα φορολογικό σύστημα δίκαιης κατανομής των βαρών.
Τον προσεχή αναμένεται να αρχίσουν να εκταμιεύονται τα πρώτα κονδύλια από το ευρωπαϊκό ταμείο ανάκαμψης. Ποια θα πρέπει να είναι η κατεύθυνση για την αξιοποίηση των πόρων;
Η κυβέρνηση της Ν.Δ. κατέθεσε ένα πρόγραμμα πολλαπλά προβληματικό. Στην πράσινη μετάβαση προεγγράφει την απόδοσή της αποκλειστικά στην αγορά, σε μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις. Προσβλέπει, αντί για την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, της Υγείας και της εκπαίδευσης, στην ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων, που θα το οδηγήσουν στη μερική ιδιωτικοποίηση. Έβαλε λανθασμένα πολλά δημόσια έργα που κόπηκαν.
Οι επεξεργασίες για το ταμείο στον ΣΥΡΙΖΑ είναι στον αντίποδα αυτών των προτάσεων. Εμείς προκρίνουμε η πράσινη μετάβαση να γίνει με την κοινωνία παρούσα. Θέλουμε, για παράδειγμα, το 50% των νέων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας να αποδοθεί στα νοικοκυριά, τις ενεργειακές κοινότητες και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Θέλουμε ο ψηφιακός μετασχηματισμός του Δημοσίου να συνδυαστεί με τις πραγματικές μεταρρυθμίσεις, όπως ήταν το κτηματολόγιο, οι δασικί χάρτες, η χωροταξία, η κυκλική οικονομία, οι δημόσιες προμήθειες, μεταρρυθμίσεις που έκανε η προηγούμενη κυβέρνηση και πάγωσε η σημερινή. Θέλουμε ισχυροποίηση πρωτίστως του δημόσιου συστήματος Υγείας και σημαντικές επενδύσεις του ταμείου στη δημόσια εκπαίδευση.
Είναι πανθομολογούμενη η αποδοκιμασία μεγάλου τμήματος της κοινωνίας προς τα κυβερνητικά μέτρα. Ωστόσο, η δημοσκοπική εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ δεν αυξάνεται σε μεγάλο βαθμό. Πού οφείλεται αυτό; Θα πρέπει να υπάρξει αλλαγή στρατηγικής;
Ο ΣΥΡΙΖΑ προήλθε από μια εκλογική ήττα και καλείται να δράσει σε νέες συνθήκες. Πολλοί βιάστηκαν να θεωρήσουν ότι θα γυρίσουμε στο παρελθόν λόγω Μνημονίων, κοινωνικής πόλωσης λόγω κοινωνικής κατάρρευσης ή λόγω ανικανότητας της κυβέρνησης. Εντούτοις όλοι συγκλίνουν πλέον στην ιδέα ότι οφείλεις να δώσεις ελπίδα, να ανανεώσεις την ιδέα του θετικού προτάγματος για αλλαγές που θα αντιμετωπίσουν τις πραγματικές προκλήσεις της εποχής, την πράσινη μετάβαση, τις κοινωνικές ανισότητες, τη δημοκρατική προοπτική και τα δικαιώματα. Το θετικό είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ διατηρεί πολύ ισχυρή βάση και αφετηρία και η μάχη με τη σημερινή κυβέρνηση τείνει να γίνει μάχη ιδεών και πολιτικής. Και αυτό είναι το κρίσιμο.
