200 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την εθνική μας Επανάσταση, που κατέληξε στη δημιουργία του ελληνικού κράτους, και, παρά τους περιορισμούς που επέβαλε η πανδημία παγκοσμίως, όλοι πρέπει να γιορτάσουμε τα γενέθλια και να προβληματιστούμε για το μέλλον της πατρίδας μας.

Το έθνος είναι μια λέξη - φάντασμα για τους επιστήμονες. Παρότι κυριολεκτικά χύνεται αίμα στο όνομά του, κανείς δεν θα μπορούσε να το περιγράψει με σαφήνεια. Η φυλή, η γλώσσα και η θρησκεία, που παλιότερα αποτελούσαν τον συνδετικό ιστό του, έχουν αποσαθρωθεί με τις αθρόες μεταναστεύσεις, ενώ ποτέ δεν ταυτίστηκε με το κράτος. Παραμένει έννοια που ορίζεται από εσωτερικά, κυρίως πολιτιστικά, στοιχεία κι έτσι μεταμορφώνεται ανά τους αιώνες.

Η 25η Μαρτίου διαλέχτηκε πολύ προσεκτικά να είναι η κορυφαία γιορτή της εθνικής μας ανεξαρτησίας. Το λάβαρο του Παλαιών Πατρών Γερμανού δεν αποτελεί πλέον ιστορικά το γνήσιον πιστοποιητικό γέννησης του Αγώνος. Δεν είναι παρά η ημερομηνία που το βρέφος δηλώθηκε στο ληξιαρχείο της Ιστορίας. Αυτό γιατί βόλευε να συμπίπτει με την γιορτή του Ευαγγελισμού, που αποκτά διττό συμβολισμό.

Γιατί όχι δηλαδή: Η Ελλάδα κοιλοπονούσε αυτή την ώρα από τη στιγμή που σκλαβώθηκε. Το αξιοθαύμαστο δεν είναι το 1821, αλλά η αδιάκοπη αλυσίδα των αποτυχημένων εξεγέρσεων που κορυφώθηκε το '21.

Μας χρησιμοποίησαν οι ξένοι

Ζούσαμε επί 400 χρόνια κάτω από τον οθωμανικό ζυγό, συμπτωματικά τα χρόνια που αποδείχθηκαν τα πιο γόνιμα στην ιστορία της Ευρώπης. Για εμάς ήταν 400 χρόνια διαρκούς επανάστασης. Από την πρώτη κιόλας στιγμή.

Και, βέβαια, μας χρησιμοποίησαν οι ξένοι. Όλοι τους. Όπως το συνηθίζουν μέχρι τις μέρες μας. Μοίρα των μικρών να γίνονται πιόνια στη σκακιέρα των ισχυρών. Το σπαθί του Λάμπρου Κατσώνη, σύμβολο. Μέσα στο Αιγαίο. Από έναν μονάχα Έλληνα, που διαφέντευε την ελληνική θάλασσα και δεν άφηνε τουρκικό πλοίο να ξεμυτίσει από τα Δαρδανέλια για κάμποσα χρόνια. Να το θυμόμαστε πάντα το σπαθί του Κατσώνη που στοιχειώνει το Αιγαίο.

Και δεν πρέπει ν’ αφήνουμε κανέναν να μας πει ότι η λευτεριά μάς χαρίστηκε από τους ξένους χάρη στη Ναυμαχία του Ναυαρίνου, ότι έτσι που τρωγόμαστε μεταξύ μας οι Τούρκοι θα 'πνιγαν την Επανάσταση στο αίμα τελικά.

Γενιές Ελλήνων ξεπλήρωναν με πανωτόκια μέχρι πρόσφατα τα χρέη που ορισμένοι «φιλέλληνες» τραπεζίτες φόρτωσαν από το 1823 τον ελληνικό λαό. Μιλάμε για τα 200 χρόνια που τώρα γιορτάζουμε και που χώρεσαν το έπος του 1940, την Αντίσταση, τον Εμφύλιο και τη Χούντα, δύο παγκόσμιους πολέμους, που μας πρόσφεραν εδαφική επέκταση, αλλά και τη Μικρασιατική Καταστροφή, χρεοκοπίες και προόδους συλλογικής ευημερίας.

Ποιοι είμαστε και πού πηγαίνουμε, εμείς οι περήφανοι Ρωμιοί, που στεκόμαστε με τό 'να πόδι στην Ευρώπη και με τ’ άλλο στα Βαλκάνια;

«Του Έλληνα ο τράχηλος ζυγόν δεν υπομένει». Το θυμόμαστε σήμερα, που, έγκλειστοι σε καραντίνα, με μόνο παράθυρο οθόνες ανέπαφης επικοινωνίας, ελπίζουμε μόνο στην επέμβαση του «από μηχανής θεού»;

«Ελευθερία ή θάνατος». Πόσο μετρούν αυτές οι λέξεις σήμερα;

Γιατί θα πεθαίναμε;

Θα πεθαίναμε για να υπερασπιστούμε τούτη την όμορφη γλώσσα; Τούτη την ευαίσθητη ιδέα της εθνικής συνέχειας; Πού είναι το όριο ελευθερίας και ασυδοσίας;

Καμία θυσία δεν πάει χαμένη

Ζούμε την εποχή του εγωκεντρισμού. Όλοι νιώσαμε προδομένοι από την Ιστορία όταν η κατάρρευση της σοβιετικής αυτοκρατορίας συμπαρέσυρε τις ελπίδες για έναν δικαιότερο κόσμο. Όλοι πάψαμε να έχουμε οράματα, να επενδύουμε σε πολιτικούς στόχους. Σλόγκαν της εποχής: «Όλοι ίδιοι είναι, όλοι τα ίδια κάνουν, ας κοιτάξει ο καθένας το συμφέρον του».

Είμαστε στον Μεσαίωνα ξανά; Η Ιστορία, το μάθαμε πια, δεν τραβάει ευθεία την ανηφόρα. Ανελίσσεται, ευτυχώς, αλλά με κύκλους που μας αποθαρρύνουν. Όμως δεν πρέπει. Τούτο το χώμα έγινε γόνιμο από το αίμα που το πότισε. Καμιά θυσία δεν πάει χαμένη στον κόσμο μας.

Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο. Χρειάζεται να πεθάνει κάποιο αστέρι για να γεννηθεί ένας άνθρωπος. Πρέπει να υπάρξει μια μαύρη τρύπα για να γεννηθεί ένα αστέρι. Ο κόσμος μας δεν είναι παρά ένας θαυμαστός κύκλος δημιουργίας και καταστροφής και είναι πάντα τα όνειρα που καρτερούν τη στιγμή που θα εκδικηθούν τη σκληρή πραγματικότητα. Και τίποτε δεν είναι πιο επικίνδυνο για το σκοτάδι από την επανάσταση των ονείρων.

Είμαστε στο τούνελ. Πόσα χρόνια ακούμε το ίδιο ρεφρέν; 200 χρόνια από την εθνική μας παλιγγενεσία, φυλακισμένοι από την πανδημία, ας το γιορτάσουμε τραγουδώντας την «προσευχή» που οι Ελύτης - Θεοδωράκης, με το «Άξιον εστί», ανέδειξαν σε νέο εθνικό μας ύμνο: «Της Δικαιοσύνης ήλιε νοητέ και μυρσίνη εσύ δοξαστική, μη, παρακαλώ σας, μη λησμονάτε τη χώρα μου».

* Η Μαρία Αρβανίτη - Σωτηροπούλου είναι γιατρός, πρόεδρος του ελληνικού κλάδου της IPPNW, αντιπρόσωπος της ICAN στην Ελλάδα

(Το παρόν είναι απόσπασμα από επετειακό κείμενο στο blog της: https://mariasot.blogspot.com/2021/03/200-1821_17.html)