Μια τέτοια μέρα που είναι συνυφασμένη τους αγώνες των γυναικών για τη διεκδίκηση καλύτερων εργασιακών συνθηκών στον τομέα την κλωστοϋφαντουργίας το 1857 στη Νέα Υόρκη, οφείλουμε να αντλούμε γνώση και δύναμη όσον αφορά την θέση της γυναίκας. Μετά τις καταιγιστικές εξελίξεις σεξουαλικών παρενοχλήσεων έχουμε χρέος να επανοηματοδοτήσουμε την σημερινή επέτειο ώστε να ανταποκριθούμε στις νέες διεκδικήσεις και στα νέα ερωτήματα της εποχής.
Με αφορμή την 8η του Μάρτη είναι ευκαιρία να θυμηθούμε πάλι τα διαχρονικά αιτήματα και τις ανάγκες του φεμινιστικού κινήματος και να επαναπροσδιορίσουμε την στάση μας απέναντι στις σύγχρονες προκλήσεις. Είναι φανερό ότι κάθε εποχή θέτει νέα ερωτήματα και νέα αιτήματα για το φεμινιστικό κίνημα. Ένα από αυτά τα αιτήματα, φαίνεται να μεταφράζεται σήμερα για την ελληνική πραγματικότητα μέσω του κινήματος “ΜeΤoo”.
Πρόκειται για ένα κοινωνικό κίνημα κατά της σεξουαλικής κακοποίησης και της σεξουαλικής παρενόχλησης, όπου οι άνθρωποι καταγγέλλουν τις σεξουαλικές επιθέσεις που υπέστησαν. Ξεκίνησε με την ομολογία της γνωστής ολυμπιονίκη Σοφίας Μπεκατώρου για σεξουαλική κακοποίηση που υπέστη στο παρελθόν, η οποία έσπασε το φραγμό της σιωπής και με αυτό τον τρόπο έδωσε το έναυσμα σε γυναίκες και άντρες και έτσι βρήκαν το θάρρος να ορθώσουν το ανάστημα τους, να σπάσουν την σιωπή τους και να μοιραστούν τα τραύματα τους.
Αιτία τέτοιων πράξεων που αφορούν την έμφυλη βία, την κακοποίηση και τις γυναικοκτονίες είναι ένα πλέγμα πατριαρχικών αντιλήψεων, στερεοτύπων και συμπεριφορών που υπάρχουν, διαιωνίζονται και είναι βαθιά ριζωμένες στη κοινωνία.
Διαχωρίζουμε τη βία με βάση το φύλο, επειδή σημαίνει ότι η κάθε γυναίκα δεν διετέλεσε τον ρόλο που της υποβάλλει η κοινωνία και δεν ενέδωσε στις επιταγές του κυρίαρχου αντρικού φύλου καθώς και η LGBTQI+ κοινότητα δεν τήρησε τα παραδοσιακά πρότυπα. Και είναι ακριβώς αυτές οι πατριαρχικές αντιλήψεις που δημιουργούν τη «Σοφία», «τον Ζακ» «την Ελένη Τοπαλούδη», τον «Βαγγέλη Γιακουμάκη» αυτού του κόσμου, δηλαδή όλα τα θύματα της αντρικής βίας και πατριαρχικής καταπίεσης.
Το ελληνικό “ΜeΤoo” σηματοδοτεί ένα νέο σταθμό στο φεμινιστικό κίνημα και μας οδηγεί σε ένα διττό αποτέλεσμα. Καταρχάς πήραν το θάρρος πολλοί άνθρωποι που δέχονται ή είχαν δεχτεί στο παρελθόν σεξουαλική βία να μιλήσουν για την δική τους εμπειρία, να πετάξουν αυτό το βάρος από πάνω τους, να καταφέρουν να βοηθηθούν, και ύστερα η μαζικότητα αυτή συμπαρέσυρε και άλλους ανθρώπους που έχουν κακοποιηθεί να μιλήσουν.
Αυτές οι δημόσιες καταγγελίες οδήγησαν σε ένα τεράστιο κύμα συμπαράστασης και αλληλεγγύης και έτσι το όλο ζήτημα αναδύθηκε στη δημόσια σφαίρα. Το γεγονός αυτό δημιουργεί τους όρους ώστε η κοινωνία να πιέσει για την βελτίωση των δομών ή την δημιουργία νέων φορέων της πολιτείας που είναι υπεύθυνοι για τέτοια φαινόμενα. Συμπεραίνουμε πως είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος σωματείων όπως το ΣΕΗ στο χώρο του
θεάτρου που στηρίζει τα θύματα και τα προστατεύει σε αντίθεση με την ανυπαρξία τέτοιων δυναμικών φορέων σε άλλους χώρους, καθώς επίσης και την ανάγκη μηχανισμών
και δομών στην τοπική αυτοδιοίκηση που θα αποδέχονται καταγγελίες και θα παρεμβαίνουν θεσμικά.
Το άλλο θετικό αποτέλεσμα του κινήματος είναι πως δεν είναι απλά ένα θέμα που συζητιέται και θα ξεχαστεί, αλλά αφορμή να αλλάξει κάτι δομικά στη κοινωνία, κάτι που αρχίζουμε ήδη να το βλέπουμε. Δημιουργεί τις συνθήκες για μια δημόσια συζήτηση, η οποία όμως δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να περιοριστεί στη σφαίρα της showbiz, του αθλητισμού, του πολιτισμού κοκ. αλλά είναι κάτι που συμβαίνει και στη διπλανή μας πόρτα και ειδικά μετά την ραγδαία αύξηση ενδοοικογενειακής βίας εν μέσω εγκλεισμού λόγω της πανδημίας. Δεν είναι απλά μεμονωμένα γεγονότα που πέρασαν και ξεχάστηκαν αλλά μία μεγάλη ευκαιρία να αλλάξει η κουλτούρα μας και η παιδεία μας πάνω στα θέματα των έμφυλων ζητημάτων.
Είναι η ευκαιρία μας να βελτιώσουμε την κοινωνία μας, να επαναπροσδιορίσουμε το αξιακό μας σύστημα γιατί οι αξίες μας είναι ο καθρέφτης του πολιτισμού μας και η παρακαταθήκη που θα αφήσουμε στις επόμενες γενιές. Να πάψουμε να είμαστε προσκολλημένοι στα στερεότυπα και τους κοινωνικούς ρόλους που επιτάσσει η πατριαρχία, να μην επιτρέψουμε να γίνονται αδικίες και να μην σιωπούμε ποτέ για τον διπλανό μας γιατί αυτή τη φορά κανείς δεν μπορεί να πει πως δεν ήξερε. Να μην πέσουμε στην παγίδα της διολίσθησης της συζήτησης στην υποτίμηση της σεξουαλικής βίας ως «ποινικοποίηση του φλερτ» ή «έγκλημα πάθους» που ακούγεται συχνά στα ΜΜΕ.
Η ιστορία μας δίνει την ευκαιρία σήμερα και δεν πρέπει να την αφήσουμε να πάει χαμένη ώστε συλλογικά να κερδίσουμε νέες μάχες ως προς την ουσιαστική ισότητα των φύλων. Το χρωστάμε σε όσους πάλεψαν στο παρελθόν για την ισότητα, στους εαυτούς μας και στα παιδιά μας. Δεν πρόκειται μόνο για την διασφάλιση της γυναικείας αξιοπρέπειας αλλά της ζωής της ίδιας. Αυτός ο αγώνας αφορά όλα τα φύλα ακριβώς γιατί το κανονιστικό πλαίσιο και οι εξουσιαστικές νόρμες που παράγει η πατριαρχία με τα αλλεπάλληλα «πρέπει» καταπιέζει και τους άντρες οι οποίοι πρέπει να ανταποκριθούν στο κυρίαρχο πρότυπο.
Ακριβώς γι’ αυτό ορίζοντας του φεμινιστικού κινήματος πρέπει να είναι ο συνολικός κοινωνικός μετασχηματισμός και η ολική χειραφέτηση του ανθρώπου.
Έλενα Φεγκάλι, Πολιτική Επιστήμονας - Mεταπτυχιακή φοιτήτρια στις “Αναπτυξιακές Πολιτικές” στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα
