Τελευταίως επιχειρείται ένας απαξιωτικός για τη δημοκρατία -και τις δικαιοκρατικές αρχές της- διασυρμός των καθηγητών και καθηγητριών του πανεπιστημίου, διότι αντιδρούν στην καταφανώς αντισυνταγματική εγκατάσταση της αστυνομίας στα πανεπιστήμια, που κατήγγειλε και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Αστυνομικών Υπαλλήλων, προκρίνοντας τη φύλαξη των χώρων αντί της αστυνόμευσης.
Ο εκφοβισμός είναι η απάντηση στις προτάσεις της ακαδημαϊκής κοινότητας, επειδή αυτές δεν συμπίπτουν με τις κυβερνητικές επιδιώξεις. Καταργούν αυτές το άρθρο 16, παρ. 1 του συντάγματος; Ας ακούσουμε τον Αριστόβουλο Μάνεση, ο οποίος ορίζει την ακαδημαϊκή ελευθερία, αφορμώμενος από ένα περιστατικό: «Το όλο ζήτημα ανέκυψε μάλιστα πριν από λίγο καιρό κατά τρόπο οξύ με αφορμή ένα δημοσίευμα του επιμελητή της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ι. Μαλακάση, που το έφερε στη Βουλή με ερώτησή του ο βουλευτής του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας Ι. Τούμπας.
Και ο υπουργός Παιδείας Γ. Ράλλης είπε τότε και τα εξής: ‘Οι καθηγηταί των πανεπιστημίων είναι ελεύθεροι να κάμουν έρευναν. Είναι ελεύθεροι να διδάσκουν το μάθημά τους καθ’ όν τρόπον το αντιλαμβάνονται και ως ορίζει η παράγρ. 1 του άρθρου 16 του συντάγματος. Δεν είναι δυνατόν όμως να λαμβάνουν θέσιν επί ορισμένου θέματος αντίθετον προς την θέσιν των νομίμων κυβερνήσεων’.
Και συνέχισε: ‘Θα πρέπει να αντιληφθούν και οι ακαδημαϊκοί διδάσκαλοι ότι υπάρχουν ορισμένα όρια, τα οποία δεν μπορούν να υπερβούν..., ορισμένα όρια ιερά, τα οποία καλύτερον θα ήτο, εάν έχει διαφορετικήν γνώμην αυτός από την πλειοψηφίαν του ελληνικού λαού, να μη τα θίγη. Είναι ελεύθερος να κάνη το μάθημά του, αλλά αυτά να μην τα θίγη’». Η εξειδίκευση της σημασίας της ακαδημαϊκής ελευθερίας προκύπτει ως ανασκευή της παραπάνω θέσης.
Έτσι καταλήγει ο Αρ. Μάνεσης ότι «σύμφωνα με παλιά ευρωπαϊκή πανεπιστημιακή παράδοση, η τήρηση της τάξης και της ασφάλειας στο σύνολο των χώρων των προορισμένων για την εξυπηρέτηση της λειτουργίας των ΑΕΙ ανήκει στην αποκλειστική αρμοδιότητα και ευθύνη των αρχών που διοικούν το ίδρυμα» (σ. 702). Αυτό αναγνώρισαν και γνωστοί πολιτικοί της Κεντροδεξιάς. Να, λοιπόν, η έσχατη γραμμή: η υπεράσπιση του συντάγματος. Γι’ αυτό και αναγνωρίζουμε αυτό που διαπιστώνει ο Αρ. Μάνεσης για την αποστολή του ακαδημαϊκού δασκάλου, ότι, δηλαδή, «έχει όχι μόνο δικαίωμα αλλά και υποχρέωση να ενημερώνει και να διαφωτίζει τον λαό» (σ. 710). Νά η ουσία της στάσης των λοιδορούμενων πανεπιστημιακών δασκάλων: δεν υφίσταται ακαδημαϊκή ελευθερία χωρίς αυτοδιοίκητο του πανεπιστημίου.
1. Αρ. Μάνεσης, «Η συνταγματική προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας», Συνταγματική θεωρία και πράξη 1954-1979, I, Εκδοτικός Οίκος Σάκκουλα, Θεσσαλονίκη 1980, σ.675.
* Ο Στέφανος Δημητρίου είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου
