Για τη σχεδόν εμφυλιοπολεμική ατμόσφαιρα που επικρατεί στη δημόσια σφαίρα σήμερα και την εργαλειοποίηση του ελληνικού #MeToo, η τελευταία που δικαιούται να διαμαρτυρηθεί είναι η Ν.Δ. Διότι η εργαλειοποίηση της τραγωδίας στο Μάτι ξεπέρασε τα όρια πολιτικής αντιπαράθεσης. Η θανατολογία έγινε η βασική στρατηγική κατάκτησης της εξουσίας. Ηταν οι πρώτοι διδάξαντες.
Εγραφα και τότε πως αν θες να μην καταλάβεις τίποτε από φαινόμενα όπως το Μάτι και η Μάνδρα, όπου η κλιματική κρίση κουμπώνει με τον τρόπο που χτίσαμε τις πόλεις μας και την υποβαθμισμένη πολιτική προστασία, ρίξ’ την στον μύλο του κομματικού ανταγωνισμού («Εφ.Συν.» 30/7/18) Είναι βέβαιο ότι τα πληκτρολόγια θα πάρουν φωτιά, είναι βέβαιη η εκτόξευση της τηλεθέασης, αλλά η επόμενη καταστροφή σε περιμένει στη γωνία γιατί δεν θα έχεις μάθει τίποτε και δεν θα έχεις διορθώσει τίποτε. Οπως κι έγινε και θα ξαναγίνει.
Είναι παρόμοια η υπόθεση Λιγνάδη που συγκλονίζει την ελληνική κοινωνία σήμερα; Δυστυχώς ναι. Δεν έχει να κάνει με φυσικά φαινόμενα, αλλά με κοινωνικά, με τον πολιτισμό. Και υπάρχουν τρία φαινόμενα που συναντιούνται εδώ.
Το πρώτο είναι η σεξουαλική εκμετάλλευση γυναικών και ανηλίκων. Το ένοχο μυστικό των κοινωνιών, και της ελληνικής επίσης, καλά κρυμμένο πίσω από την υποκρισία, την ανδρική αλληλεγγύη της ενοχής, τις αδιαφανείς σχέσεις εξουσίας και τις αδιάλλακτες ιδεολογικές σκοπιμότητες.
Το δεύτερο αφορά τον πελατειακό τρόπο που διορίζονται οι διοικήσεις και οι ηγεσίες σε πολιτισμικούς οργανισμούς και μάλιστα σε κεντρικούς θεσμούς όπως το Εθνικό Θέατρο. Αν το θέατρο είναι η ψυχανάλυση της δημοκρατίας και εξ αυτού θέατρο και δημοκρατία εμφανίστηκαν μαζί στην Αρχαιότητα, αν στο θέατρο μπορούν με αποστασιοποίηση να συζητηθούν τα προβλήματα της δημοκρατίας και της κοινωνίας, η κυβέρνηση κατόρθωσε να ξαπλώσει το θέατρο με βαριές ψυχικές κακώσεις στο ντιβάνι. Η προηγούμενη ΥΠΠΟ Μυρσίνη Ζορμπά είχε καθιερώσει το αυτονόητο: να προκηρύσσονται ανοιχτά και με διαφάνεια οι διευθυντικές θέσεις στους πολιτισμικούς οργανισμούς. Η Λίνα Μενδώνη κατάργησε τις προκηρύξεις «για λόγους δημοσίου συμφέροντος». Ποιοι είναι αυτοί;
Εδώ ερχόμαστε στο τρίτο φαινόμενο. Τις ιδεολογικές εμμονές. Γιατί η επιλογή του Λιγνάδη από την κυβέρνηση, με τα ένοχα μυστικά της και το ρίσκο που συνεπαγόταν; Γιατί ήρθαν στη διακυβέρνηση του πολιτισμού με δύο εμμονές: ο πολιτισμός είναι οικονομικό εργαλείο και γιατί ο πολιτισμός είναι κατ’ εξοχήν πεδίο για να πολεμήσουν τη λεγόμενη αριστερή ηγεμονία, για να «απελευθερωθούν από τη Μεταπολίτευση» κατά Χρυσοχοΐδη. Κι εδώ ο εκλεκτός ήταν ένα μείγμα εθνικισμού και ακραίου κέντρου. Η εκλεκτική συγγένεια των εμμονών προβάλλει τις επιθυμητές, αποσιωπά τις ανεπιθύμητες.
Αν δεν συζητήσουμε για αυτά, αν δούμε την υπόθεση του Λιγνάδη μόνο ως ευκαιρία για να τσαλακωθεί ο πρωθυπουργός, όπως αυτός το έκανε στο Μάτι, φοβάμαι ότι στην πραγματικότητα από-πολιτικοποιούμε την υπόθεση αυτή.
Γιατί η υπόθεση αυτή φέρνει στο τραπέζι τρία μεγάλα ζητήματα.
Πρώτο: Το #MeToo ανήκει στα μεγάλα κινήματα εκδημοκρατισμού των κοινωνιών. Οπως και το #black_lives_matter. Αφορούν τον εκδημοκρατισμό ως προς τη φυλή και το φύλο και διαπερνούν τις κοινωνίες σε όλα τα επίπεδα: εξουσίας, πολιτικής, κουλτούρας εκπαίδευσης κ.λπ. Και τα δυο είναι αντίρροπα σε τάσεις περιορισμού της δημοκρατίας που τη βλέπουμε να εξελίσσεται στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες του κόσμου. Γιατί στον βαθμό που οι ανισότητες μεγεθύνονται, ο περιορισμός της δημοκρατίας γίνεται κεντρική στρατηγική στις ελίτ. Και την κυβέρνηση. Είναι καθαρή και ατόφια υποκρισία να υποστηρίζεις και το #MeToo, ταυτόχρονα με την Αστυνομία στα Πανεπιστήμια και τον περιορισμό των διαδηλώσεων.
Δεύτερο, το ζήτημα των πολιτισμικών θεσμών, οι οποίοι είναι κεντρικοί και ζωτικοί για την πορεία της κοινωνίας. Πώς επιλέγεται η ηγεσία τους, η διεύθυνσή τους, οι προσανατολισμοί τους; Με πελατειακά κριτήρια και ιδεολογικές εμμονές ή ανοιχτά, με αξιοκρατία, διαφάνεια και συζήτηση μέσα στην κοινωνία. Ποιος είναι ο ρόλος του εθνικού θεάτρου σήμερα; Δεν θα ακουστεί κάτι επ’ αυτού;
Το τρίτο ζήτημα αφορά τις ιδεολογικές εμμονές. Το στραπάτσο Λιγνάδη είναι στραπάτσο των ιδεολογικών εμμονών της Ν.Δ., αυτής της συμμαχίας απαρχαιωμένου εθνικισμού και ακραίου κέντρου. Οταν ο Σάμιουελ Τζόνσον έγραψε το 1774 ότι «Ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο κάθε παλιανθρώπου» δεν εννοούσε την αγάπη προς την πατρίδα, αλλά την πλειοδοσία και τον φανατισμό σε κάθε ιδέα. Γιατί είναι η ιδεολογική εμμονή που σε οδηγεί να κλείνεις τα μάτια μπροστά στους παλιανθρώπους. Αλλά, προσοχή, οι ιδεολογικές εμμονές δεν είναι μονοπώλιο της Δεξιάς.
Εν κατακλείδι, όχι στη στενή ματιά της σκανδαλοθηρίας, ναι στην ευρεία οπτική που φέρνει τα μεγάλα ζητήματα στο επίκεντρο. Η πολιτική αντιπαράθεση πρέπει να αφορά το μέλλον. Διαφορετικά οι πολίτες θα κουράζονται και αλλάζουν κανάλι.
