to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

15:16 | 04.12.2020

Πολιτισμός

Μάρθα Φυρίγου: Από τη σκακιστική πειθαρχία στην απόλυτη ελευθερία έκφρασης της ζωγραφικής

Η πρώτη πρωταθλήτρια νεανίδων Ελλάδας στο σκάκι, που έγινε διεθνώς γνωστή ως ζωγράφος, μιλάει για τις δύο μεγάλες και τόσο διαφορετικές αγάπες της!


Επιμέλεια: Κοσμάς Κέφαλος

Στα τέλη της δεκαετίας του ΄70 ξεπήδησε στο ελληνικό σκάκι ένα μεγάλο ταλέντο. Κατέκτησε το πρώτο πανελλήνιο πρωτάθλημα νεανίδων, επιτυχία που επανέλαβε άλλες δύο φορές, αγωνίστηκε με την εθνική ομάδα σε Ολυμπιακούς και Βαλκανικούς αγώνες, σημείωσε αξιόλογες επιτυχίες και φάνηκε να ανοίγεται μπροστά της ένα λαμπρό σκακιστικό μέλλον.

Η Μάρθα Φυρίγου (με τα μαύρα κομμάτια), επαναλαμβάνει την επιτυχία της προηγούμενης χρονιάς και κατακτά το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Νεανίδων 1979
·

 

Ξαφνικά το πνευματικό άθλημα πέρασε σε δεύτερη μοίρα. Το 1986 επισκέπτεται τη Σχολή Καλών Τεχνών Rietveld Αcademie του Άμστερνταμ, η οποία  παρουσιάζει κάθε χρόνο τις δουλειές των αποφοίτων, σε μια μεγάλη έκθεση, πολύ γνωστή, εφόσον είναι το ξεκίνημα για πολλούς  νέους  και ανερχόμενους καλλιτέχνες.

Η Μάρθα Φυρίγου σήμερα στο ατελιέ της: Ο καλλιτέχνης «σπάει» τους κανόνες και τους «ξαναχτίζει»
·

 

«Η έκθεση αυτή ήταν ένα δυνατό σοκ, για μένα, που μου άλλαξε τη ζωή», λέει σήμερα. «Σε αντίθεση με την ακαδημαϊκή αντίληψη που κυριαρχούσε στην Αθήνα, εδώ, σημασία είχε ο πειραματισμός με νέους και πρωτότυπους τρόπους απεικόνισης, προβάλλοντας συχνά το αντικείμενο αφαιρετικά. Μια νέα οπτική αισθητική. Το μόνο που μπόρεσα να σκεφτώ ήταν ότι αυτός είναι ο χώρος μου!».

Έκθεση έργων της Μάρθας Φυρίγου στο ατελιέ της, το 2018
·

 

Διδάσκει και διδάσκεται από παιδιά!

Το 1994 αποφοιτά από την Ακαδημία και δύο χρόνια αργότερα λαμβάνει μια υποτροφία δύο χρόνων από το ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών (Mondriaan Fund). 

Το 1996 επιστρέφει στην Αθήνα, όπου και έμεινε 4 χρόνια, εργαζόμενη. Παρουσίασε τη δουλειά της σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, όπως το 1998 σε μια μεγάλη ατομική έκθεση στη Γκαλερί - Αίθουσα Τέχνης Αέναον.

Από το 2000 μέχρι σήμερα ζει στο Άμστερνταμ, λαμβάνοντας μέρος σε εκθέσεις σε διάφορες πόλεις της Ολλανδίας.

Τα έργα της βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές στην Ευρώπη (Ολλανδία, Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία, Ελβετία και Τσεχία) στην Αμερική (Ουάσινγκτον) και σε πολιτιστικά ιδρύματα της Ολλανδίας όπως το SBK, CBK και το Schouwburg Het Park.

«Into the green» 2019, λάδι σε καμβά,  90x85cm
·

 

Σε μια συζήτηση μαζί της γεννιούνται όλο και περισσότερες απορίες:

- Τί σου προσφέρει η ζωγραφική, από πού αντλείς συνήθως έμπνευση και ποια θέματα σε απασχολούν;

Η φύση, το χρώμα και το έντονο φως αποτελούν την πηγή της έμπνευσης μου.

Μου αρέσει να κοιτάω από πολύ κοντά το αντικείμενο, να ζουμάρω τόσο ώστε να ανακαλύπτω νέες συνθέσεις που προσκαλούν τον θεατή να επικοινωνήσει με αυτήν την άποψη.

- Ένα μεγάλο μέρος του χρόνου σου και της ενεργητικότητας σου το έχεις αφιερώσει στη διδασκαλία σε παιδιά. Τι σε έκανε να ασχοληθείς μαζί τους; Είναι αλήθεια ότι εκτός από το να διδάσκει, όποιο ασχολείται με παιδιά, μαθαίνει και ο ίδιος;

Το 2010 ίδρυσα το καλλιτεχνικό ίδρυμα Art4elkaar και διοργανώνω καλλιτεχνικά εκπαιδευτικά προγράμματα σε δημοτικά σχολεία.

Θεωρώ σημαντικό να δίνεται η δυνατότητα στα παιδιά να αναπτύσσουν αφ’ ενός τις δεξιότητές τους και αφ’ ετέρου να καλλιεργούν τη δημιουργική φαντασία  ώστε να αναβαθμίζουν την αισθητική τους. Τα τελευταία 10 χρόνια συνεργάζομαι με διάφορα δημοτικά σχολεία και διοργανώνω εκπαιδευτικά καλλιτεχνικά προγράμματα για παιδιά.

Ο αυθορμητισμός, ο πλούσιος, αθώος κόσμος των παιδιών και η ελευθερία έκφρασης τους  έχουν την δύναμη να διδάξουν και ταυτόχρονα να μαγέψουν.

Όπως είπε ο Πικάσο: «Μου πήρε τέσσερα χρόνια να μάθω να ζωγραφίζω σαν τον Raphael και μια ολόκληρη ζωή να μάθω να ζωγραφίζω σαν παιδί».

«Athens» 2000, λάδι σε καμβά, 110x120cm – from studio in Athens  από στούντιο στην Αθήνα
·

 

- Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου ζωγράφοι και ποιοι σε έχουν επηρεάσει;

Πολλοί είναι οι ζωγράφοι που θαυμάζω. Διαφορετικές εποχές.  Από τον Λεονάρντο ντα Βίντσι και τον Ρέμπραντ στον Κλοντ Μονέ, τον Πάμπλο Πικάσο, τον Μαρκ Ρόθκο, την Τζόρτζια Ο'Κιφ  και τον Λούσιαν Φρόιντ.

Το σκάκι σου μαθαίνει να σκέφτεσαι

- Έγινες γνωστή πρώτα από το σκάκι. Το 1978 κατακτάς το πρώτο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Νεανίδων, το πρώτο στην ιστορία του θεσμού, επιτυχία που επαναλαμβάνεις άλλες δύο φορές. Το 1982, νεότατη, συμμετέχεις με την Εθνική Γυναικών Ελλάδας στη Σκακιστική Ολυμπιάδα της Λουκέρνης. Και ενώ φαίνεται να ανοίγεται μπροστά σου μια λαμπρή σκακιστική πορεία, εσύ περιορίζεις τις αγωνιστικές σου δραστηριότητες μέχρι που, κάποια στιγμή εγκαταλείπεις, το αγωνιστικό σκάκι. Για πιο λόγο; 
 
Το σκάκι είναι πολύ σημαντικό γιατί σου μαθαίνει να σκέφτεσαι. Γι αυτόν το λόγο πιστεύω ότι θα έπρεπε να διδάσκεται από το δημοτικό. Σε εκπαιδεύει ώστε να σκέφτεσαι με διάφορους τρόπους, σε βοηθάει να μαθαίνεις να αναλύεις και οξύνει την κριτική σκέψη.

Η μαγεία και μοναδική ομορφιά του σκακιού χάνονται με τον πρωταθλητισμό που αποτελεί έναν ξεχωριστό χώρο. Ο στόχος του πρωταθλητή είναι η νίκη και η καριέρα.

Ο πρωταθλητισμός στο σκάκι απαιτεί πολύωρη μελέτη και προετοιμασία. Είναι απαιτητικός και αγχώδης,  κάτι πολύ δύσκολο να διαχειριστεί ένας μαθητής/α,  με ένα ήδη επιβαρυμένο πρόγραμμα (τότε Πανελλήνιες εξετάσεις Β και Γ Λυκείου), εάν δεν έχει την κατάλληλη στήριξη.

Η Ελληνική Σκακιστική Ομοσπονδία δεν είχε καμιά υποδομή για να στηρίξει τους νέους/νέες που έπαιζαν στην εθνική ομάδα (4 νέοι και 1 νεάνιδα) και οι αποδοχές που παρείχε ήταν ανύπαρκτες.

Εύχομαι μετά από τόσα χρόνια οι συνθήκες  να έχουν αλλάξει κατά πολύ για τους νέους/ες  που επιθυμούν να ασχοληθούν με το σκάκι ώστε να τους δίνεται η δυνατότητα πλέον να ασχοληθούν σοβαρά με αυτό.

- Σήμερα παίζεις, έστω και λίγο, σκάκι; Παρακολουθείς σκακιστική επικαιρότητα;

Η αγάπη για το σκάκι δε χάνεται. Ναι, ακόμα παίζω, φιλικές παρτίδες, μου αρέσει πολύ να λύνω σκακιστικά προβλήματα (καλλιτεχνικό σκάκι) και να παρακολουθώ τη σκακιστική επικαιρότητα.

- Τρεις  τουλάχιστον σκακίστριες, η Γεωργιανή Νόνα Γκαπριντασβίλι, η Ουγγαρέζα Τζούντιθ Πόλγκαρ και η Κινέζα Χόου Γιφάν, έχουν αμφισβητήσει την κυριαρχία των ανδρών στο σκάκι, έχουν νικήσει σπουδαίους παίκτες, αλλά δεν κατάφεραν να τους ξεπεράσουν. Σε κάθε χρονική περίοδο υπάρχουν τουλάχιστον δέκα σκακιστές πιο ισχυροί  από την καλύτερη σκακίστρια. Πού οφείλεται η υπεροχή των ανδρών στο σκάκι;

Με το σκάκι ασχολούνται ακόμα περισσότεροι άντρες από ότι γυναίκες. 

Στην Ελλάδα το γυναικείο σκάκι πρωτοξεκίνησε το 1977. Συγκέντρωσαν τότε γυναίκες κάθε ηλικίας και σκακιστικού επιπέδου και διοργάνωσαν ένα μεγάλο τουρνουά στα τότε κτίρια της ΕΣΟ.

Το 1978 ήταν η πρώτη φορά που η Ελλάδα έλαβε μέρος με γυναικεία ομάδα (2 άτομα, μια νεάνιδα και μια γυναίκα) στους Βαλκανικούς αγώνες, στην Ρουμανία. Απίστευτο! Αν λάβουμε υπόψη ότι η ΕΣΟ ιδρύθηκε το 1948.

«Landscape IV» 2013, λάδι σε καμβά, 100x100cm
·

 

- Σε τρομάζει η σαφέστατη υπεροχή σκακιστικών ηλεκτρονικών υπολογιστών και προγραμμάτων έναντι των ανθρώπων; Νομίζεις ότι το σκάκι χάνει την αίγλη του;

Έχω ζήσει το σκάκι τις εποχές που μια παρτίδα διακόπτονταν, όταν δεν είχε τελειώσει στο συγκεκριμένο χρόνο (στις 40 κινήσεις και εφόσον είχε συμπληρωθεί το πεντάωρο - αν θυμάμαι καλά) και συνεχίζονταν την επόμενη μέρα.

Σε διεθνείς αγώνες, θυμάμαι, όταν είχα διακοπή παρτίδας, μια ομάδα σκακιστών προπονητών ανέλυαν όλο το βράδυ τη συγκεκριμένη θέση.

Εγώ, είχα το χρόνο να ξεκουραστώ και το πρωί να μάθω απέξω τις κινήσεις για να συνεχίσω την παρτίδα.

Τώρα όλα αυτά είναι ιστορία. Η διάρκεια της παρτίδας έχει αλλάξει, διακοπή παρτίδας δε γίνεται γιατί ο καλύτερος ηλεκτρονικός υπολογιστής κερδίζει.

Είναι μια νέα εποχή και είμαι περίεργη να δω την περαιτέρω εξέλιξή της.

Σκακιστική γεύση από το 1978

Ας θυμηθούμε πώς έπαιζε η Μάρθα, από την αρχή ακόμα της σύντομης σκακιστικής της καριέρας. Στις 6 Οκτωβρίου 1978 αντιμετωπίζει στους Βαλκανικούς αγώνες την ήδη φτασμένη σκακίστρια και μετέπειτα πρωταθλήτρια Γιουγκοσλαβίας Νικολίν  Ζόριτσα. Η δεκατετράχρονη Ελληνίδα εκμεταλλεύεται τα λάθη της αντιπάλου και πετυχαίνει νίκη με τρόπο θεαματικό, προσφέροντας στην εθνική μας ισοπαλία με την ισχυρότατη Γιουγκοσλαβία. Πρώτη στις γυναίκες είχε αναδειχθεί η Ρουμανία με την Ελισαμπέτα Πολυχρονιάντε και την μετέπειτα πολυπρωταθλήτρια Ελλάδας Μαρίνα Μακροπούλου.

Νικολίν Ζόριτσα – Μάρθα Φυρίγου [A07]
1.η3 ε5 2.Αη2 Ιζ6 3.δ3 δ5 4.Ιζ3 Ιγ6 5.0–0 Αε7 6.γ3 θ6 7.Ιβδ2 Αζ5 8.Βα4 Βδ7 9.β4 ε4 10.β5 Ιδ8 11.δxε4 δxε4 12.Ιθ4 Αθ3 13.Ιxε4 0–0 14.Πδ1 Βε6 15.Ιxζ6+ Αxζ6 16.Αxθ3 Βxθ3 17.Βγ4 γ6 18.α4 γxβ5 19.αxβ5 Ιε6 20.Αβ2 Παγ8 21.Ββ4 Πζε8 22.Πxα7 Ιγ5 23.Ιη2 Βθ5 24.Ιζ4 Βη4 25.ζ3 Βζ5 26.ε4 Βε5 27.Πδ5 Βγ7 28.β6 Βγ6 29.Ιδ3 Ιxδ3 30.Πxδ3 Αε7 31.Ββ3 Αγ5+ 32.Ρη2 Αxβ6 33.Πα1 Πεδ8 34.Παδ1 Πxδ3 35.Πxδ3 Αδ8 36.Βδ5 Βγ7 37.Βδ7 Ββ6 38.Αα1 Πα8 39.Βε8+ Ρθ7 40.Πδ1? [40.Ρθ3]

40...Πxα1! 41.Βxδ8?? [41.Πxδ8 Βη1+ 42.Ρθ3 Βζ1+ 43.Ρη4 θ5+ 44.Ρθ4 Βxζ3 45.Βη8+ Ρη6 46.Πδ6+ ζ6 47.Βε8+ Ρθ6 48.Βθ8+] 41...Πα2+ 42.Ρθ3 Βε6+ 43.η4 Βε5 44.Πδ2 Βζ4! [44...Βζ4! 45.Πxα2 Βxζ3+ 46.Ρθ4 η5+ 47.Ρθ5 Βθ3 ματ!]  0–1.

- Οι διαφορές ανάμεσα στις δύο αγάπες σου;

Η ζωγραφική είναι έκφραση. Ο καλλιτέχνης «σπάει» τους κανόνες και τους «ξαναχτίζει». Δεν υπάρχουν σωστές ή λάθος κινήσεις.

Η ζωγραφική είναι η απόλυτη ελευθερία και αυτό έρχεται σε αντίθεση με το σκάκι που βασίζεται στην πειθαρχία και την δύναμη της λογικής.

Για μένα και τα δύο είναι μαγικά, το καθένα με το δικό του μοναδικό τρόπο. 


Σχετικοί σύνδεσμοι:

https://www.marthafyrigos.com/,
https://www.saatchiart.com/marthafyrigos,
https://www.singulart.com/en/artist/martha-fyrigos-6391
Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: [email protected]

tags: σκάκι

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)