Όπως σημειώνεται στην εισαγωγή, «η ιδέα και οι ερωτήσεις για αυτή τη συνέντευξη γεννήθηκαν στον άμεσο απόηχο των γεγονότων στη Λατινική Αμερική τους τελευταίους μήνες του 2019. Ο κόσμος σήμερα μοιάζει να άλλαξε καταλυτικά κάτω από το βάρος της πανδημίας και οι συγκλονιστικές εξελίξεις στην ταραγμένη ήπειρο έφυγαν προσωρινά από το προσκήνιο της επικαιρότητας. Ταυτόχρονα, όμως, η πανδημία αποκάλυψε, σε πλανητικό επίπεδο, τα σαθρά θεμέλια της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και την τραγική διάσταση της διεύρυνσης των ανισοτήτων σε όλο τον κόσμο».
Και όπως προστίθεται: «Οι ευάλωτες κοινωνίες και οικονομίες των κρατών της Λατινικής Αμερικής με τα ανοιχτά τραύματα και τις τρομακτικές ανισότητες έχουν δεχθεί βαρύτατο πλήγμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ακόμα και σε συμβολικό επίπεδο, η Βραζιλία, στην οποία μέλη του Κογκρέσου ζήτησαν να επιστρέψουν οι Κουβανοί γιατροί, που είχε εκδιώξει ο Μπολσονάρο μόλις ανέλαβε την εξουσία κατηγορώντας τους ως τρομοκράτες, για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Συνήθως αντιμετωπίζουμε τη Λατινική Αμερική σαν μια ασυνεχή σειρά από μακρινά στιγμιότυπα, πραξικοπημάτων, δικτατοριών, κοινωνικών εκρήξεων, σαν ένα ταμπλό βιβάν που δεν μας αφορά πραγματικά επειδή στην ουσία αγνοούμε τις βαθιές κοινωνικές διεργασίες στη μακρά διάρκεια της ιστορίας της. Ο Ναβάρρο καταρρίπτει αυτό το στερεότυπο γιατί μας προσφέρει μια διεισδυτική, ψύχραιμη, ριζοσπαστική ανάλυση, ιστορική, κοινωνική και πολιτική, των εξελίξεων, χωρίς εξωραϊσμούς. Μας βοηθάει να παρακολουθούμε τα γεγονότα κατανοώντας τις βαθύτερες αιτίες τους και τις δομικές τους αντιφάσεις. Χαρτογραφεί χωροχρονικά τα διανοιγόμενα πεδία δυνατοτήτων για μια πραγματική αριστερή πολιτική και τα τρομακτικά εμπόδια στη χάραξή της. Για αυτόν ακριβώς το λόγο αξίζει τον κόπο αυτή η συνέντευξη να διαβαστεί με προσοχή παρά τη μεγάλη της έκταση".
Τον Λουίς Ερνάντες Ναβάρρο συνάντησε και συζήτησε μαζί του, κατά την τελευταία επίσκεψή του στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 2019, η ερευνήτρια του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς, δρ. Πολιτισμικής Γεωγραφίας, Μαρία Χαϊδοπούλου-Βρυχέα. Τη συνέντευξη προετοίμασαν και επιμελήθηκαν η Μαρία Χαϊδοπούλου-Βρυχέα και ο Ανδρέας Μαράτος, επιστημονικός συνεργάτης του ΙΝΠ και υποψ. δρ. Φιλοσοφίας. Μετάφραση από τα ισπανικά : Έφη Γιαννοπούλου.
Ακολουθούν μερικά ενδιαφέροντα αποσπάσματα της συνέντευξης:
Για τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι προοδευτικές κυβερνήσεις :
- "Υπάρχει ένα σημείο καμπής με αφετηρία την κρίση του 2008 και την πτώση της τιμής των πρώτων υλών που πλήττει όλες αυτές τις χώρες, οι οποίες κυρίως εξάγουν πρώτες ύλες. Οι προσπάθειες να μετασχηματίσουν αυτή την παραγωγική βάση, αυτό το μοντέλο, είχαν πενιχρά αποτελέσματα, ίσως η μόνη χώρα που προχώρησε σ’ αυτόν το δρόμο να είναι τελικά η Βολιβία. [...] Η κρίση του 2008 λοιπόν αφαιρεί από αυτές τις προοδευτικές κυβερνήσεις την υλική βάση για να μπορέσουν να εξελιχθούν".
- "Τα προγράμματα καταπολέμησης της φτώχειας στη Βραζιλία, στη Βολιβία και αλλού, που βγάζουν από την ακραία φτώχεια εκατομμύρια ανθρώπους και τους μετατρέπουν εν μέρει σε μια νέα μεσαία τάξη, δεν συνοδεύονται από την ανάπτυξη ενός νέου κοινού αισθήματος, δεν συνοδεύονται από διαδικασίες πολιτικοποίησης ή συνειδητοποίησης αλλά τους αφήνουν πρακτικά στην τύχη τους. Αναπαράγονται έτσι, σε πολλές περιπτώσεις, πελατειακές πολιτικές, με την προσδοκία ότι θα προκύψει κάποιου είδους ευγνωμοσύνη από εκείνους που ωφελούνται από αυτά τα προγράμματα και κάποιου τύπου προσχώρηση στη λογική αυτού του ευρύτερου προοδευτικού πολιτικού σχεδίου".
- "Όλες οι προοδευτικές κυβερνήσεις βρίσκονται κατηγορούμενες από τη Δεξιά για διαφθορά, ενίοτε δικαιολογημένα, άλλοτε αδικαιολόγητα, κι αυτό χρησιμεύει για να στηθεί μια στρατηγική lawfare, μια στρατηγική δικαστικού πολέμου που οδηγεί στην πολιτική δίωξη της Ντίλμα Ρούσεφ, στη φυλάκιση του Λούλα, στις διώξεις εναντίον της Κριστίνα Κίρτσνερ. Το τελευταίο επεισόδιο ήταν το πραξικόπημα ενάντια στον Έβο Μοράλες, ένα πραξικόπημα που συνδυάζει την κινητοποίηση των πολιτών, κυρίως των μεσαίων τάξεων, με την ανυπακοή της αστυνομίας και τη στρατιωτική δράση. Φυσικά σε όλες αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει η συμμετοχή της ΟΕΑ (Οργάνωση των Αμερικανικών Κρατών). Με άλλα λόγια, η Δεξιά έκανε τον αγώνα ενάντια στη διαφθορά και στην ανασφάλεια ένα από τα εργαλεία της για να χτυπήσει όλους αυτούς τους προοδευτικούς μετασχηματισμούς".
Για την ιατρική διπλωματία της Κούβας:
- "Η παρουσία των γιατρών της παίζει τελικά πολύ σημαντικό ρόλο στις διαδικασίες εμπορικής ολοκλήρωσης. Οι κουβανοί γιατροί πάνε εκεί που δεν θέλουν να πάνε οι πλούσιοι γιατροί, επομένως μπορούν να λύνουν προβλήματα δημόσιας υγείας στις κοινότητες, στις πιο απομακρυσμένες μάλιστα, τις πιο απρόσιτες, κάτι που είναι πολύ σημαντικό. Ένα από τα πρώτα μέτρα κάθε δεξιάς κυβέρνησης που έρχεται στη Λατινική Αμερική είναι να διώξει τους κουβανούς γιατρούς, τώρα το κάνουν στη Βολιβία, εννοείται στη Βραζιλία, είναι ένα φάντασμα για αυτούς. Αλλά στην Αφρική όχι, στην Αφρική παραμένουν και επιπλέον πολλοί από τους γιατρούς ή τους κρατικούς αξιωματούχους στον τομέα της υγείας των αφρικανικών χωρών έχουν εκπαιδευτεί στην Κούβα και συνεχίζουν να διατηρούν σχέσεις με την Κούβα. Η κουβανέζικη ιατρική διπλωματία είναι εντυπωσιακή".
Για τις κινητοποιήσεις των τελευταίων μηνών:
- "Τι εμφανίζεται με σαφήνεια; Εμφανίζεται η ανάδυση ενός νέου υποκειμένου σε όλη τη Λατινική Αμερική. Μιλάω για τις γυναίκες οι οποίες έχουν παίξει κρίσιμο ρόλο. Πριν από τις διαμαρτυρίες στη Χιλή, ήταν ξεκάθαρο ότι το κέντρο των κινητοποιήσεων και της δυσαρέσκειας ήταν το φεμινιστικό κίνημα. Υπήρχε το κίνημα για τις συντάξεις, το κίνημα για την ιδιωτικοποίηση της υγείας, προφανώς, αλλά η καρδιά, αυτό που εισέβαλε και ταρακούνησε τα πάντα ήταν οι φεμινίστριες. Το ίδιο συνέβη και στη Βραζιλία, κι ήταν ολοφάνερα πολύ κρίσιμο, το ίδιο βλέπουμε και στο Μεξικό, το ίδιο συνέβη και στην Κολομβία".
- "Πλάι στα κινήματα των γυναικών, βλέπουμε να αναδύεται επίσης ένας νέος πολύ ισχυρός κύκλος αγώνων από το κίνημα των ιθαγενών. Στη Χιλή δεν είναι τυχαίο ότι σε όλες τις διαμαρτυρίες υπάρχουν σημαίες των Μαπούτσε, με άλλα λόγια οι Μαπούτσε έχουν μετατραπεί σε σημείο αναφοράς και σε χώρο νομιμοποίησης για αυτό το αναδυόμενο λαϊκό κίνημα".
Για την κρίση στα ΜΜΕ:
- "Πρέπει να ξεκινήσουμε από την ιδέα ότι «η αγελάδα εξαντλήθηκε». Δηλαδή το μοντέλο της επιχείρησης που επέτρεπε την ύπαρξη ενός έντυπου Τύπου, ανεξάρτητου ή μη, ενός έντυπου Τύπου ως επιχείρηση, περνάει κρίση".
- "Τι θα έπρεπε να κάνει, κατά τη γνώμη μου, ο έντυπος Τύπος; Θα πω κάτι που είναι εύκολο να το λες, πιο δύσκολο να το κάνεις. Ερευνητικά ρεπορτάζ, χρονικά, συνεντεύξεις, αυτού του είδους το υλικό που δεν έχει σχέση με την αμεσότητα της πληροφορίας αλλά με την κατανόηση, το πλαίσιο και το νόημα της αφήγησης. Όπως ανέφερα, είναι εύκολο να το λες, αλλά κοστίζει να το κάνεις, κοστίζει πάρα πολύ και πώς θα ανταγωνιστείς, ε; Οπότε πιστεύω πως θα συνεχίσουμε σε μια εποχή με τεράστιες αβεβαιότητες, με διαρκείς μετασχηματισμούς και αλλαγές προθέσεων".
Μπορείτε να βρείτε ολόκληρη τη συνέντευξη εδώ ή αμέσως παρακάτω:
