H Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) υπήρξε ο κατεξοχήν «ευάλωτος» στόχος των πολέμιων του Δημόσιου συστήματος Υγείας. Θυσιάστηκε στο βωμό των νεοσυντηρητικών οικονομικών επιταγών των μνημονίων. Όχι τυχαία, εν μέσω κορωνοϊού η Κυβέρνηση επιλέγει να «αδειάζει» την ΠΦΥ από γιατρούς που κατευθύνονται στα νοσοκομεία. Δεν είναι σημερινή η εξέλιξη. Οι πρώτες ελλείψεις προσωπικού, που η κυβέρνηση της ΝΔ άφησε συνειδητά ακάλυπτες, τελέστηκαν διαχρονικά επί ΝΔ στα Κέντρα Υγείας (ΚΥ) και στα Περιφερειακά Ιατρεία (ΠΙ) της υπαίθρου. Εν μια νυκτί, η κυβέρνηση της ΝΔ και ο κ. Γεωργιάδης «έκλεισαν» τα ιατρεία του ΙΚΑ, απέλυσαν 2.500 γιατρούς, άφησαν τελικά τις πόλεις της Ελλάδας χωρίς δομές ΠΦΥ. Σταδιακά, η καθημερινή υποβάθμιση της ΠΦΥ οδήγησε και σε υποβάθμιση των απαιτήσεων της κοινωνίας. Οι συμπολίτες μας έφτασαν να είναι ικανοποιημένοι από τους «αγροτικούς γιατρούς» - όσο εκείνοι μπορούσαν «να γράφουν τα φάρμακά τους». Και βέβαια, μια χαρά «βολεύτηκαν» με τoυς ανειδίκευτους αγροτικούς γιατρούς –τα «γιατρουδάκια»- οι συντηρητικές κυβερνήσεις που ενδιαφέρονταν απλώς «να μην διαμαρτύρεται ο κόσμος».

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, με ορατό τον κίνδυνο της κατάρρευσης του ΕΣΥ, ανέλαβε κυβερνητικές ευθύνες η Αριστερά. Από την πρώτη στιγμή μπήκε σε εφαρμογή το σχέδιο της καθολικής και εγγυημένης πρόσβασης των πολιτών στο δημόσιο σύστημα υγείας, χωρίς διακρίσεις και παρά τις συνθήκες κρίσης, το μνημόνιο, τους περιορισμούς και τα μέτρα λιτότητας. Η ΠΦΥ τέθηκε εξαρχής σε προτεραιότητα ως ο ζωτικής σημασίας «κρίκος» που ξεκίνησε με τις 127 Τοπικές Μονάδες Υγείας (ΤΟΜΥ). Οι πρώτες δομές σε όλη τη χώρα εγκαινιάστηκαν (όπως και στην Κρήτη) με ένα ρεαλιστικό και χρηματοδοτημένο σχέδιο ενίσχυσης με προσωπικό.

Η σημερινή Κυβέρνηση κινήθηκε αμέσως στον αντίποδα της ανάπτυξης του νέου  μοντέλου  ΠΦΥ που στηρίζεται στη λειτουργία των ΤΟΜΥ και στο θεσμό  του οικογενειακού γιατρού, ακριβώς γιατί έδινε για 1η φορά  έμφαση όχι μόνο στη θεραπεία αλλά κυρίως στην πρόληψη της ασθένειας. Σήμερα, η Δεξιά, κάτω από την πίεση του κορωνοϊού εμφανίζεται να εγκαταλείπει τις ιδεοληψίες της. Ωστόσο, δε λέει λέξη γιατί παρά τις συνεχείς ανάγκες, αδιάκοπα τα Κέντρα Υγείας, τα Περιφερειακά Ιατρεία και οι ΤΟΜΥ «αδειάζουν» από τις χωρίς σχέδιο μετακινήσεις των γενικών γιατρών προς τα νοσοκομεία, αδυνατίζοντας και υποβαθμίζοντας περαιτέρω τις δομές και το ρόλο της ΠΦΥ. Γιατί πολύ απλά αντιμετωπίζει το θέμα της δημόσιας υγείας μακριά από την «πρόληψη», «συγκυριακά» και μόνο για όσο διαρκεί η πανδημία.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΠΦΥ

Στις σημερινές έκτακτες συνθήκες της πανδημίας οι δημόσιες δομές της  ΠΦΥ -και όχι ο ιδιωτικός τομέας- επιβάλλεται να ενσωματωθούν πλήρως στην μάχη κατά της πανδημίας αλλά και να ενεργοποιηθούν στην εξωνοσοκομειακή παρακολούθηση και υποστήριξη των υπόλοιπων ασθενών. Τόσο κατά τη διαδικασία των διαγνωστικών τεστ, όσο και ως το βασικό εργαλείο άσκησης της προληπτικής ιατρικής με άμεσο και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, με αναβάθμιση, εκπαίδευση και ενίσχυση της με το απαραίτητο προσωπικό και εξοπλισμό. Ο ρόλος της θα είναι καθοριστικός στην κατ’ οίκον παρακολούθηση όλων όσων έχουν ήπια συμπτώματα, στην αναγκαία διαδικασία ελέγχου επιπολασμού της νόσου στην κοινότητα και εν γένει στην εξωνοσοκομειακή διαχείριση της πανδημίας, αλλά και στην κατ’ οίκον φροντίδα των χρονίως πασχόντων -ένας μεγάλος αριθμός των οποίων αυτή την περίοδο μένει εκτός παρακολούθησης με άγνωστο το διακύβευμα. 

Αξίζει να δούμε ένα τέτοιο σχέδιο, για την ανάπτυξη της ΠΦΥ στις πόλεις και την ενίσχυση της ΠΦΥ στην ύπαιθρο, όχι μόνο όσο διαρκεί η πανδημία, αλλά με το βλέμμα στο μακροπρόθεσμο μέλλον. Ο σχεδιασμός της Αριστεράς ξεκινά με τις ήδη δρομολογημένες από την προηγούμενη περίοδο ΤΟΜΥ σε όλη τη χώρα για τις πόλεις που πρέπει να αυξηθούν, σε αντιστοιχία με τα Περιφερειακά Ιατρεία (ΠΙ) για την ύπαιθρο. Σύμφωνα με όλο το σχεδιασμό μας, κάθε Μονάδα θα πρέπει να παρέχει:

Αναγκαίο κλινικό έργο,
Προληπτική ιατρική (οργανωμένους εμβολιασμούς),
Αποθεραπεία (μειώνοντας έτσι την ενδονοσοκομειακή νοσηλεία),
Τριτοβάθμια πρόληψη (παρακολούθηση χρονίως πασχόντων)
Όλα όσα παρέχουν σήμερα οι υπάρχουσες δομές Κοινωνικής Πολιτικής των Δήμων.
Δίπλα στα Ιατρεία, συμπληρωματικά, με σαφώς διακριτή λειτουργία και ρόλο πρέπει να είναι ο Οικογενειακός Γιατρός και η λειτουργία των Ιδιωτικών Ιατρείων. Στις βασικές ειδικότητες δίπλα στον Γενικό Γιατρό ή τον Παθολόγο, περιλαμβάνονται Καρδιολόγος, Πνευμονολόγος, Παιδίατρος, Οδοντίατρος, συμβάλλοντας έτσι στην αποσυμφόρηση των νοσοκομείων της περιοχής τα οποία με την σειρά τους θα διευκολυνθούν στην επιτέλεση του δευτεροβάθμιου και τριτοβάθμιου ρόλου τους. Κομβική και η κοινή δράση με την τοπική αυτοδιοίκηση στην οποία θα περιέλθει το τελικό αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας.

Με κύριο προσανατολισμό στην πρόληψη και την δημόσια υγεία, ο σχεδιασμός μας για την ΠΦΥ προσεγγίζει τον άνθρωπο και την υγείαμε μιαν αντίληψηπου ανέκαθεν ήταν ριζικά αντίθετη στην πολιτική επιδίωξη της Δεξιάς για αύξηση του ζωτικού χώρου του ιδιωτικού τομέα στην Υγεία.

Τώρα, λοιπόν, η κυβέρνηση οφείλει να αφήσει στην άκρη τα όποια επικοινωνιακά τεχνάσματα, και να ενισχύσει την Πρωτοβάθμια Φροντίδα. Να αφήσει στην άκρη την κάλυψη των νοσοκομείων με μεταφορά προσωπικού από τις δομές της ΠΦΥ και να προχωρήσει άμεσα σε μόνιμες προσλήψεις του απαραίτητου προσωπικού, στην αναγκαία χρηματοδότηση, στον υλικοτεχνικό εξοπλισμό, στην θεσμική θωράκιση του συστήματος.

Στη σκιά του κορωνοϊού, η στοχευμένη επιδίωξη της ΝΔ για μετακύλιση του κόστους υγείας στους πολίτες προσκρούει πλέον στη κοινωνική ανάγκη και απαίτηση για γενναία κρατική παρέμβαση ώστε να διασφαλιστεί ένα δημόσιο σύστημα υγείας στις υπηρεσίες όλων των πολιτών. Ακριβώς εδώ μπορεί κανείς να αναζητήσει την οικονομική βάση της πολύμορφης επίθεσης που δέχεται ο σχεδιασμός μας για την ΠΦΥ. Αλλά εδώ μπορεί κανείς να βρει και την βάση μιας αισιοδοξίας. Πηγή της, η αδήριτη ανάγκη που «πατάει» στις ευρύτερες κοινωνικές δυνάμεις οι οποίες έχουν κάθε λόγο να στηρίξουν -και θα στηρίξουν- έναν σχεδιασμό με επίκεντρο τον άνθρωπο. Τόσο στην Υγεία όσο και γενικότερα στην Ελλάδα της νέας εποχής!

*Σημειώνεται ότι ο βουλευτής Ηρακλείου του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Ηγουμενίδης έχει καταθέσει επίκαιρη ερώτηση στον Υπουργό Υγείας με θέμα την «Μόνιμη, και όχι ευκαιριακή, αναβάθμιση-αξιοποίηση του ρόλου της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας». Η ερώτηση θα συζητηθεί στην Ολομέλεια της Βουλής την Πέμπτη 30 Απριλίου.