Παρακολουθώ τον Σάντερς εδώ και περίπου 25 χρόνια. Από τότε που διάβασα μια περίεργη είδηση. Ότι σε κάποιες εκλογές για το Κογκρέσο, είχαν εκλεγεί 51 Ρεπουμπλικάνοι, 48 Δημοκρατικοί και ένας ανεξάρτητος σοσιαλιστής από το Βερμόντ.
Η αναφορά στη λέξη "σοσιαλιστής", μια απαγορευμένη στις ΗΠΑ μετά τον μακαρθισμό, δεν είναι τυχαία. Ο Σάντερς υπήρξε ενεργό μέλος των μικρών σοσιαλιστικών κινήσεων στις ΗΠΑ κατά τις δεκαετίες του 70 και του 80. Μου έκανε εντύπωση μια μικρή λεπτομέρεια για αυτόν. Ότι στο γραφείο του δεν έχει κάποια φωτογραφία πχ του Λίνκολν ή του Ουάσινγκτον ή του Ρούσβελτ, αλλά του Γιουτζίν Ντεμπς, του ηγέτη του Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.
Ο Ντεμπς υπήρξε αρκετές φορές υποψήφιος Πρόεδρος των ΗΠΑ μεταξύ 1906-1920 (την μία φορά μέσα από τη φυλακή) παίρνοντας έως και 6%. Γενικότερα, στις αρχές του αιώνα υπήρχε μια ισχυρή Αριστερά στις ΗΠΑ βασισμένη κυρίως στο πολύ δυνατά, πολυεθνικά συνδικάτα, αλλά και με σοβαρές πολιτικές οργανώσεις, σοσιαλιστικές και κομμουνιστικές. Ο ψυχρός πόλεμος και ο μακαρθισμός, οι διασπάσεις, αλλά και ο προσεταιρισμός της βάσης των εργατικών οργανώσεων από τους Δημοκρατικούς μετά το New Deal, συρρίκνωσαν πολύ την πολιτική Αριστερά. Ωστόσο, κάποια συνδικάτα παραμένουν ακόμα πολύ ισχυρά.
Ο Σάντερς πάτησε πάνω σε αυτή την παράδοση. Ωστόσο, για λόγους που είναι αρκετά προφανείς, κάποια στιγμή επέλεξε να παλέψει τις απόψεις του μέσα από τους κόλπους του Δημοκρατικού κόμματος. Ανεξάρτητα από την αποτυχία του να πάρει το χρίσμα, ο πολιτικός του στόχος, δηλαδή να φέρει το κοινωνικό ζήτημα στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης, έχει σε μεγάλο βαθμό επιτευχθεί. Ο κατώτατος μισθός, το δημόσιο σύστημα υγείας, τα δικαιώματα των μεταναστών θα είναι αναγκαστικά πλέον στοιχεία του προγράμματος του Μπάιντεν, που υποχρεώθηκε - σε όλα αυτά τα ζητήματα - να υιοθετήσει ένα μέρος των θέσεων του Σάντερς.
Υπάρχει μια συζήτηση για πολιτικούς σαν τον Σάντερς και τον Κόρμπιν. Ότι οι θέσεις τους είναι τόσο ριζοσπαστικές και ακραίες, ώστε δεν είναι εκλόγιμοι. Ότι το κέντρο μιας πολιτικής αντιπαράθεσης παίζεται αναγκαστικά στο κέντρο και αυτό απαιτεί προσαρμογή σε μετριοπαθείς θέσεις που δεν φοβίζουν.
Διαφωνώ απολύτως.
Η κινητοποίηση που κατάφερε να δημιουργήσει γύρω από την υποψηφιότητά του ο Σάντερς (και ο Κόρμπιν πιο πριν) δείχνουν ότι το αίτημα για μια ριζοσπαστική πολιτική είναι ενεργό και κοινωνικά επείγον. Αν η συναίνεση στο κέντρο ήταν ένα χαρακτηριστικό της πολιτικής στο Δυτικό κόσμο στις δεκαετίες του 80 και του 90, σήμερα τα δεδομένα έχουν ριζικά αλλάξει.
Σε κοινωνίες όπου οι ανισότητες συνεχώς μεγαλώνουν, η κεντρώα μετριοπαθής διαχείριση των αντιθέσεων, ειλικρινά δεν ξέρω τι είναι σε θέση να καταφέρει. Όπως βλέπουμε εξάλλου, η Δεξιά από την πλευρά της υιοθετεί κι αυτή μια άλλου τύπου ριζοσπαστική στρατηγική.
Θα μου πεις, καλά όλα αυτά, αλλά ο Σάντερς, όπως και ο Κόρμπιν, απέτυχε. Για την ήττα του Κόρμπιν, θα μπορούσε κανείς να πει πολλά. Πολύ συνοπτικά, είναι προφανές ότι οι Εργατικοί δεν μπόρεσαν να λύσουν (ή να κόψουν) τον Γόρδιο δεσμό του Μπρέξιτ. Οι εκλογές του 2017, ωστόσο, έδειξαν ότι η δυναμική υπήρχε και ότι οι Εργατικοί του Κόρμπιν θα μπορούσαν να έχουν νικήσει.
Ο Σάντερς από την πλευρά του έχασε έχοντας απέναντί του όλο το κατεστημένο του Δημοκρατικού κόμματος. Τις παραμονές της Σούπερ Τρίτης, μια σειρά από συνυποψήφιοί του παραιτήθηκαν όλοι και όλες υπέρ του Μπάιντεν.
Ο Σάντερς, ωστόσο κράτησε γύρω στο 40%. Ποιος θα το περίμενε από ένα υποψήφιο που υπερασπίζεται τις σοσιαλιστικές ιδέες και τον σοσιαλισμό (the "S" word, έλεγαν οι αντίπαλοί του);
Ο Σάντερς φεύγει, αλλά μια γενιά νέων ριζοσπαστριών και ριζοσπαστών πολιτικών έρχεται. Είναι η πρώτη φορά που στη Γερουσία και το Κογκρέσο υπάρχουν πολιτικοί με οργανικές σχέσεις με τις σοσιαλιστικές οργανώσεις, όπως η Οκάσιο Κορτές και η Ρασίντα Τλάιμπ.
Δεν είναι δηλαδή μόνος, αλλά η αιχμή μιας κίνησης που έχει πλέον πραγματική βάση. Κυρίως όμως, υπάρχουν όλοι αυτοί οι δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι, οι δωρητές των δέκα δολαρίων, που χρηματοδότησαν μια εκστρατεία που είχε απέναντί της όλο το κατεστημένο, υποψηφίους που βασίστηκαν σε δωρεές εκατομμυρίων από ασφαλιστικές εταιρείες, το λόμπυ των όπλων, την πολεμική βιομηχανία.
Και παραλίγο να τα καταφέρουν!
Η ριζοσπαστική πολιτική δεν είναι σε αποδρομή, είναι αυτό που έρχεται. Αγαπητοί κεντρώοι, δεν έχετε τελειώσει με την ριζοσπαστική Αριστερά.
