Τα μέτρα της κυβέρνησης στα εργασιακά ήρθαν για να μείνουν, εκτιμάει ο εργατολόγος Διονύσης Τεμπονέρας, από τον οποίο η Εποχή ζήτησε εκτενέστερη ανάλυση αυτού που ο Γιάννης Βρούτσης ονομάζει «νέο εργατικό δίκαιο».
Ο Δ. Τεμπονέρας προβλέπει ότι εξαιτίας των κυβερνητικών παρεμβάσεων θα επικρατήσουν οι ελαστικές μορφές εργασίας «όχι μόνο μέχρι τον Σεπτέμβριο, που ισχύει η δυνατότητα επιβολής εκ περιτροπής εργασίας, αλλά για πολλά χρόνια μετά».
Τονίζει ότι πολλοί εργοδότες δεν θα κάνουν καν χρήση ορισμένων ευνοϊκών διατάξεων (όπως η αναστολή συμβάσεων εργασίας) ώστε, διατηρώντας το δικαίωμα στις απολύσεις, να προχωρήσουν σε ολική αναδιάρθρωση προσωπικού, με νέο και φτηνό εργατικό δυναμικό.
Θεωρεί ότι το περίφημο άρθρο 9 της ΠΝΠ προετοιμάζει το έδαφος για την επόμενη μέρα (με «στρατιές από ευέλικτους και φθηνούς εργαζόμενους») και σημειώνει ότι η κυβέρνηση όφειλε να στηρίξει τους μισθούς και να θέσει ολική ρήτρα απαγόρευσης των απολύσεων.
Αναλυτικά η συνέντευξη στον Τάσο Γιαννόπουλο:
- «Νομοθετούμε από την αρχή ένα νέο εργατικό Δίκαιο», δήλωσε ο Γιάννης Βρούτσης. Τι πρόσημο θα βάζατε στο δίκαιο αυτό;
Μια από τις θεμελιώδεις επιδιώξεις του εργατικού δικαίου είναι η προστασία των εργαζομένων, την οποία επιβάλλουν η κοινωνική και οικονομική διαφοροποίησή τους από τους εργοδότες και η συνακόλουθη εξάρτησή τους από τους τελευταίους. Δεύτερη αρχή, είναι ο ανθρωποκεντρικός του χαρακτήρας. Τρίτη αποστολή του εργατικού δικαίου είναι να επιβάλλει κοινωνική ειρήνη, ισορροπία και τάξη στις σχέσεις εργοδοτών και εργαζομένων, ισορροπία μεταξύ της ανάγκης να προστατεύονται οι εργαζόμενοι και της ανάγκης να λειτουργούν ομαλά η οικονομία για το γενικό συμφέρον.
Από αυτές τις αρχές που ισχύουν 200 χρόνια, πόσες μπορεί να διακρίνει κανείς στις ΠΝΠ και στις παρεμβάσεις του αρμόδιου υπουργού; Άρα, ο κ. Βρουτσης ξαναγράφει το εργατικό δίκαιο, αλλά με τα μελανότερα χρώματα από τη γέννησή του.
- Ένα από τα «έκτακτα» μέτρα είναι η αναστολή της υποχρέωσης των εργοδοτών να δηλώνουν τις υπερωρίες. Θεωρείτε ότι, σε συνδυασμό με την υποβάθμιση του ΣΕΠΕ, θα προκαλέσει κύμα μετατροπής των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε μερικής; Έχετε εικόνα για το τι συμβαίνει;
Αυτό που ξέρουμε με βεβαιότητα, είναι ότι στο ισοζύγιο προσλήψεων-απολύσεων (ΕΡΓΑΝΗ), έχουμε επιπλέον 43.000 απολύσεις μόνο για το πρώτο 20ήμερο του Μαρτίου, εξ αιτίας της ολιγωρίας (;) της κυβέρνησης να απαγορεύσει αναδρομικά τις απολύσεις, όπως έκαναν άλλες χώρες στην Ευρώπη.
Η μετατροπή των συμβάσεων εργασίας και η επικράτηση των ελαστικών μορφών απασχόλησης, είναι βέβαιο ότι θα διαμορφώσουν καθοριστικά την αγορά εργασίας, όχι μόνο μέχρι τον Σεπτέμβριο, που ισχύει η δυνατότητα εισαγωγής της εκ περιτροπής εργασίας μονομερώς από τον εργοδότη (ΠΝΠ 68Ά/2020), αλλά και για πολλά χρόνια μετά.
Σε σχέση με το ΣΕΠΕ η κατάσταση είναι απογοητευτική. Ο κατεξοχήν αρμόδιος ελεγκτικός μηχανισμός έχει διακοσμητικό ρόλο εδώ και μήνες. Η υποβάθμισή του το περασμένο καλοκαίρι έδωσε το αντίστοιχο σήμα στην αγορά, με αποτέλεσμα ακόμα και επιχειρηματίες φιλελεύθερης αντίληψης να... παραπονιούνται για την απουσία ελέγχων, αφού συνάδελφοί τους χρησιμοποιούν αθέμιτες πρακτικές (υποδηλωμένη και ανασφάλιστη εργασία) νοθεύοντας τον ανταγωνισμό.
Μετά και την άρση της υποχρέωσης υποβολής των εντύπων Ε4 (συμπληρωματικό ωράριο), το ΣΕΠΕ δεν έχει ουσιαστικά αντικείμενο, ούτε καν την αδήλωτη εργασία δεν μπορεί να ελέγξει αφού οι ελεγκτές δεν έχουν μέσα προστασίας για να επισκεφτούν τους εργασιακούς χώρους.
- Έτσι όπως διατυπώθηκε στην ΠΝΠ η δυνατότητα αναστολής των συμβάσεων εργασίας, έστω και προσωρινά, ανοίγει παράθυρο για «γρήγορες μαζικές απολύσεις» μετά το πέρας της παρούσας έκτακτης συνθήκης, όπως καταγγέλλει η αντιπολίτευση;
Η κυβέρνηση απαγόρευσε τις απολύσεις για τις επιχειρήσεις που διακόπτουν την δραστηριότητά τους ή πλήττεται ο κύκλος εργασιών τους, για όσο χρονικό διάστημα διαρκούν τα μέτρα αντιμετώπισης του κορωνοϊού.
Αυτό όμως σημαίνει ότι αμέσως μόλις τελειώσουν τα μέτρα κατά του ιού, οι απολύσεις απελευθερώνονται πλήρως. Καταλαβαίνει κανείς, ότι στην κατάσταση που θα είναι οι επιχειρήσεις μόλις ανοίξουν ξανά και λόγω των συσσωρευμένων χρεών, το πρώτο πράγμα που θα κάνουν, θα είναι να απολύσουν προσωπικό.
Οι επιχειρήσεις που δεν κλείνουν, αλλά υπάγονται στις επιχειρήσεις που πλήττονται, μπορούν να βάλουν σε επιδοτούμενη διαθεσιμότητα για ένα μήνα ακόμα και το σύνολο του προσωπικού τους και οι εργαζόμενοι θα λαμβάνουν από το κράτος ως ενίσχυση, το ποσό των 800 ευρώ για 45 ημέρες. Μετά τη λήξη των μέτρων έχουν την υποχρέωση να διατηρήσουν τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας για χρονικό διάστημα ίσο με εκείνο της αναστολής. Δεν έχουν την υποχρέωση όμως να κρατήσουν τα ίδια πρόσωπα, με τις ίδιες εργασιακές σχέσεις, αλλά απλά τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας!
Πρώτης τάξεως ευκαιρία λοιπόν, να απολυθεί το υψηλόμισθο προσωπικό (και κυρίως αυτοί με λίγα χρόνια εργασίας) και να αντικατασταθεί με φτηνά 300άρικα και 400άρικα, με μακροπρόθεσμα τεράστιο όφελος για τον εργοδότη.
Το πιο σημαντικό είναι ότι, οι επιχειρήσεις που περιλαμβάνονται σε εκείνες που πλήττονται και δεν έχει ανασταλεί η λειτουργία τους, έχουν τη δυνατότητα να μην κάνουν χρήση του μέτρου της αναστολής των συμβάσεων (ούτε των προνομίων για μείωση ενοικίου, αναστολή φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων κ.λπ.) και έτσι, παρά την δήθεν απαγόρευση απολύσεων, μπορούν ακόμα και μετά τις 18/3 να κάνουν απολύσεις .
Ο εργοδότης (και κυρίως οι μεγάλοι όμιλοι που διαθέτουν ρευστότητα) θα σταθμίσει τι τον συμφέρει: να γλιτώσει σχεδόν ένα μηνιάτικο από το ενοίκιο επαγγελματικής στέγης και να καθυστερήσει ΦΠΑ και ΕΦΚΑ ή να προχωρήσει σε ολική αναδιάρθρωση προσωπικού, με νέο και φτηνό εργατικό δυναμικό. Η απάντηση είναι αυτονόητη...
Σε τέτοια έκτακτα και απρόβλεπτα φαινόμενα, η λύση είναι μια: Στήριξη των μισθών από το κράτος και ολική ρήτρα απαγόρευσης των απολύσεων. Αυτό άλλωστε έκανε και η γειτονική Ιταλία με μικρές διαφοροποιήσεις.
- Πώς μπορεί να δικαιολογηθεί η δυνατότητα που δίνεται στους εργοδότες, με βάση το άρθρο 9 της ΠΝΠ, να απασχολούν τους εργαζομένους τους κατά το ήμισυ με την αντίστοιχη μείωση αποδοχών;
Η κυβέρνηση μεροληπτεί ξεκάθαρα προς όφελος των επιχειρήσεων και φορτώνει το κόστος της κρίσης στους εργαζόμενους, τους οποίους καλεί να ζήσουν με 533 ευρώ το μήνα.
Αντί να καλύψει το κόστος της μισθοδοσίας εξ ολοκλήρου και να απαγορεύσει στους εργαζόμενους να προσέρχονται στην εργασία τους για να προστατευθούν από την εξάπλωση του ιού, κάνει εμβαλωματικού χαρακτήρα παρεμβάσεις που γεννούν ανασφάλεια στους εργαζόμενους αλλά και στις επιχειρήσεις, που ξέρουν ότι τα χρήματα αυτά δεν θα φτάσουν για να συγκρατήσουν τη ζήτηση.
Επιπλέον, με το άρθρο 9 της η κυβέρνηση, δημιουργεί προηγούμενο και προετοιμάζει το έδαφος για την επόμενη μέρα. Κατά την άποψή μου, η ρύθμιση αυτή έχει έρθει για να μείνει και μετά τις 21/9 και στόχο έχει την περαιτέρω ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις.
Ο νόμος για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας είναι μνημονιακός νόμος που προϋπήρχε. Η διαφορά είναι ότι πριν προέβλεπε ουσιαστική διαβούλευση εργοδότη και σωματείων, που τώρα καταργείται, ενώ δεν μπορούσε να ισχύσει για την μετατροπή σε εκ περιτροπής, των συμβάσεων μερικής απασχόλησης που αν προωθηθεί έτσι, θα οδηγήσει σε μισθούς των 150 ευρώ. Στόχος της προκλητικής ρύθμισης είναι να δημιουργήσει στρατιές από ευέλικτους και φθηνούς εργαζόμενους. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται ακόμα και στις κερδοφόρες επιχειρήσεις.
- Μιας και στην ατζέντα μπαίνει το ζήτημα των ομαδικών απολύσεων, δεν έχει ευθύνη και η προηγούμενη κυβέρνηση η οποία, υπό την πίεση των πιστωτών, κατήργησε το υπουργικό βέτο το 2017;
Το καθεστώς των ομαδικών απολύσεων τροποποιήθηκε κατ' απαίτηση των δανειστών, που διακατέχονταν από νεοφιλελεύθερες εμμονές. Προβλέπει πλέον μία διαδικασία προειδοποίησης έως 3 μηνών και την κατάργηση της προέγκρισης, όχι μόνο για τον εκάστοτε υπουργό Εργασίας (υπουργικό βέτο) αλλά και για το Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας, το οποίο πλέον ελέγχει το «σύννομο» της διαδικασίας. Το όριο των ομαδικών απολύσεων δεν άλλαξε (παρέμεινε στους 6 εργαζομένους για επιχειρήσεις με 20 έως 150 εργαζομένους και στο 5% του προσωπικού μηνιαίως με όρια τους 30 εργαζομένους για επιχειρήσεις με προσωπικό 150 εργαζομένους και άνω). Παρόλα αυτά, είναι μια ρύθμιση που ξεκάθαρα απελευθερώνει τις απολύσεις και χαλαρώνει πολύ την κρατική εποπτεία σε έναν ευαίσθητο τομέα της εργασίας.
- Η κυβέρνηση έθεσε ουσιαστικά εν αμφιβόλω τόσο το δώρο Πάσχα, όσο και το επίδομα αδείας (καλοκαιριού). Τι θα προτείνατε εσείς, αντί για το μέτρο Βρούτση;
Η δήλη ημέρα για την καταβολή του δώρου Πάσχα, με βάση το νόμο, είναι η Μεγάλη Τετάρτη. Η κυβέρνηση αποφάσισε οι πληττόμενες επιχειρήσεις, να έχουν την δυνατότητα να καταβάλλουν το δώρο Πάσχα, μαζί με το επίδομα αδείας. Το 50% όμως, των μισθωτών μιας επιχείρησης, υποχρεωτικά εκ του νόμου, πρέπει να λάβει το επίδομα αδείας στο διάστημα από 1 Μαΐου μέχρι 30 Σεπτεμβρίου, δηλαδή σε διάστημα που η κρίση θα είναι παρούσα και θα έχει κορυφωθεί.
Ποιος εργοδότης θα μπορέσει να πληρώσει ένα ολόκληρο μισθό (δώρο Πάσχα και επίδομα αδείας) εν μέσω θέρους σε μια αγορά υπό κατάρρευση;
Αυτό που θα συμβεί είναι οι εργοδότες να δώσουν από τη μία τσέπη τον ένα μισθό και να τον πάρουν από την άλλη πίσω. Η εργοδοσία ξέρει πού καλά να χρησιμοποιεί μεθόδους και να φαίνεται νομότυπη.
Και στην περίπτωση αυτή, θα έπρεπε το κράτος να παρέμβει και, είτε να επιδοτήσει το δώρο, είτε να επιμεριστεί το κόστος με τους εργοδότες. Οι επιχειρήσεις ανέκαθεν έψαχναν μια δικαιολογία για να απαλλαγούν από τα δώρα και η κυβέρνηση τους έγνεψε θετικά.
- Θεωρείτε ότι και το μέτρο πολιτικής επιστράτευσης κατά των απεργών ήρθε για να μείνει;
Η χώρα σε λίγους μήνες θα έχει γεμίσει κοινωνικά ερείπια αν οι εργαζόμενοι δεν εφεύρουν νέους τρόπους οργάνωσης και αντίδρασης ακόμα και σε καθεστώς απαγόρευσης κυκλοφορίας. Η κυβέρνηση το γνωρίζει πολύ καλά και προετοιμάζεται για τις κοινωνικές συγκρούσεις του μέλλοντος, επαναφέροντας όπλα από το πιο αντιδραστικό οπλοστάσιο. Η προηγούμενη κυβέρνηση απαγόρευσε σε οιαδήποτε περίπτωση, την επιστράτευση απεργών γιατί το δικαίωμα να διαθέτω τη εργατική μου δύναμη, να αναπτύσσω ελεύθερα την προσωπικότητα μου, δεν μπορεί να υποχωρεί ποτέ σε καθεστώς δημοκρατίας.
Η κυβέρνηση είναι βέβαιο ότι μόλις αποκατασταθεί η όποια ομαλότητα, θα εκδώσει μαζικά φύλλα πορείας σε χιλιάδες απεργούς που θα αντιδράσουν, πολύ απλά γιατί θα είναι εργαζόμενοι φτωχοί (working poor) και δεν θα μπορούν να επιβιώσουν.
Τα συνδικάτα πρέπει να μελετήσουν τη συγκυρία, να αφουγκραστούν τι έρχεται και να ανακαλύψουν νέους τρόπους κοινωνικοποίησης, οργάνωσης και δράσης πριν ο αντεργατικός ιός σαρώσει ότι απέμεινε από τη μνημονιακή νόσο.
