Του Κύρκου Δοξιάδη*
«Ούτως ή άλλως πάντως, πέρα από ονόματα και συνθήματα, οφείλουμε να δούμε την ουσία και να εμβαθύνουμε στο περιεχόμενο της πολιτικής μας ιδεολογίας. Είναι η δική μας Αριστερά μια Αριστερά κοινωνικά γειωμένη και πολιτικά ρεαλιστική ή μια “προοδευτική μετα-Αριστερά”;»
Είναι γνωστό πως τα εισαγωγικά συχνά χρησιμοποιούνται για να υποβαθμίσουν, να αμφισβητήσουν ή να σαρκάσουν τη σημασία του όρου που περικλείουν. Στην προκειμένη περίπτωση του παραπάνω αποσπάσματος από την προτελευταία σελίδα του απολογισμού, η χρήση των εισαγωγικών, μαζί με την έλλειψή τους στο πρώτο σκέλος της διάζευξης, καθιστά κρυστάλλινη την προτίμηση των συγγραφέων: θέλουν μια Αριστερά κοινωνικά γειωμένη και πολιτικά ρεαλιστική και όχι μια «προοδευτική μετα-Αριστερά».
Οχι βέβαια ότι περιμέναμε αυτή τη ρητορική ερώτηση, λίγες αράδες πριν από το τέλος του κειμένου, για να καταλάβουμε τη συγκεκριμένη προτίμηση. Θα λέγαμε ότι το κείμενο διαπερνάται απ’ άκρου εις άκρον από την αντίληψη ότι ιδρυτικό χαρακτηριστικό της Αριστεράς είναι η κοινωνική γείωση και ο πολιτικός ρεαλισμός.
Επιτέλους, μια σοβαρή και έμπρακτη περιφρόνηση της αγοραίας άποψης που δυστυχέστατα κυριαρχεί στις μέρες μας και που τείνει να ταυτίζει την Αριστερά με νεφελοκοκκυγίες και εσωστρέφειες. Μιας άποψης που στοχευμένα αγνοεί ότι η Αριστερά γεννήθηκε μέσα στους κοινωνικούς αγώνες, ότι δεν έχει λόγο ύπαρξης άλλον από τη σύνδεσή της με την κοινωνία και ότι ακόμα και η θεωρητική της σκευή συνίσταται αποκλειστικά στην υλιστική (που σημαίνει πρώτα απ’ όλα ρεαλιστική) ανάλυση του ιστορικού γίγνεσθαι και της πολιτικής συγκυρίας.
Προς τι τότε το ρητορικό δίλημμα του ανωτέρω αποσπάσματος; Εχω το θράσος να διακινδυνεύσω τη δική μου ερμηνεία, χωρίς να έχω συνομιλήσει σχετικά με κανέναν από τους συγγραφείς. Πρόκειται για το κείμενο απολογισμού του ΣΥΡΙΖΑ και όχι για πολιτικές θέσεις ή πρόγραμμα. Κατά συνέπεια υπαινικτικά εδώ ίσως ενυπάρχει η άποψη του κειμένου για την τρέχουσα συζήτηση περί ανασυγκρότησης, ανασύνταξης, διεύρυνσης, μετασχηματισμού και όλων των συναφών.
Ο σκοπίμως ασαφής όρος «προοδευτική μετα-Αριστερά» αντιδιαστέλλεται με την Αριστερά του ρεαλισμού και της κοινωνικής γείωσης. Το πρόθημα «μετα-» δεν παραπέμπει κατ’ ανάγκην στο «μεταμοντέρνο» – θα ήταν κατά μία έννοια και αντιφατικό, δεδομένου ότι η «μεταμοντέρνα» θεωρία αμφισβητεί μεταξύ άλλων και την έννοια της «προόδου».
Ο όρος «προοδευτική μετα-Αριστερά» εκφράζει μια ανησυχία – είναι η διατύπωση του απευκταίου. Είναι αυτό που θα «απομείνει» από την Αριστερά αν ο ΣΥΡΙΖΑ μετατραπεί σε «ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία» και κατόπιν σε «Προοδευτική Συμμαχία» (σκέτα). Και προφανώς εδώ δεν αναφέρομαι μόνο στο ζήτημα του τίτλου.
*Καθηγητής Κοινωνικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
