«Εορτή της Παιδείας» σήμερα, σύμφωνα με το εθνικό «συναξάρι», και σκέφτηκα να ακολουθήσω την εικονοκλαστική προτροπή του «Εγκώμιου στη μάθηση» του Μπ. Μπρέχτ: «μην αφεθείς να πείθεσαι, μάθε να βλέπεις συ ο ίδιος!».
Καθώς στη χώρα μας έχει εθνικοποιηθεί η εκκλησιαστική παράδοση και θρησκειοποιηθεί η εθνική, η τριανδρία «των Μεγίστων Φωστήρων της Τρισηλίου Θεότητος» αποτελεί βασική συνιστώσα του μεταφυσικού «ελληνοχριστιανικού πολιτισμού». Το ιδεολογικό αυτό αμάλγαμα, που συνταγματοποιήθηκε μάλιστα το 1952, επιχειρεί, με την επιλεκτική, «κεκαθαρμένη από ξένα προς την Ορθοδοξίαν στοιχεία» ανάγνωση της ελληνικής Ιστορίας, την «αρμονικήν συζυγίαν των “ιερών γραμμάτων” με την “θύραθεν”-κλασσική-Παιδείαν». Της τελευταίας, θεματοφύλακας και «κιβωτός» αναγορεύεται η Ορθόδοξη Εκκλησία – εξοβελίζοντας κάθε ευρωπαϊκή διαμεσολάβηση και τον «επάρατον», φυσικά, Νεοελληνικό Διαφωτισμό.
Δεν είναι τυχαία, λοιπόν, η ιδεολογική χρήση της «Γιορτής των Γραμμάτων» από το 1843, οπότε καθιερώθηκε επίσημα. Οι Τρεις Ιεράρχες δεν είναι απλώς «Πατέρες της Εκκλησίας» αλλά «προστάτες της ελληνοπρεπούς άμα και χριστιανοπρεπούς αγωγής έναντι αντεθνικών και εγκληματικών ενεργειών», σύμφωνα με εμφυλιοπολεμικό πανηγυρικό που εκφωνήθηκε το 1948 στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αν στο Μεσοπόλεμο οι εθνικοί κινδυνολόγοι είχαν επιστρατεύσει τους Τρεις Ιεράρχες κατά της «εθνικής παρακμής», στον Εμφύλιο και την περίοδο της εθνικοφροσύνης αξιοποιήθηκαν στην ιδεολογική «καταπολέμηση του κομμουνισμού και των συνοδοιπόρων αυτού». Οι «Ηρακλείς της Πίστεως» έφτασαν μάλιστα στο σημείο να ισχυρίζονται πως οι τρεις Ιεράρχες είχαν ήδη βρει τη λύση του «κοινωνικού ζητήματος» μέσω της χριστιανικής φιλανθρωπίας και, επομένως, οποιοσδήποτε συσχετισμός των προβληματισμών τους για το ζήτημα της φτώχειας και του πλούτου με τις σοσιαλιστικές ιδέες συνιστούσε «ιεροσυλίαν»!
«Δώσε μου ένα αγόρι στην ηλικία των επτά ετών και θα είναι δικός μου για πάντα», έλεγε ο Λογιόλα, ο ιδρυτής του Τάγματος των Ιησουιτών. Το αξίωμα αυτό διέπει την εκπαιδευτική στρατηγική όλων των Εκκλησιών, ακόμα και όσων προήλθαν από τη Μεταρρύθμιση. Έτσι, ο «κατηχητισμός» του Λούθηρου αποτέλεσε το κυρίαρχο εκπαιδευτικό δόγμα στα θρησκευτικά σχολεία της Δύσης ή στα «ομολογιακά» κράτη, όπως το δικό μας.
Αποτελούμε την πιο ακραία περίπτωση χώρας-μέλους της Ε.Ε. όπου είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη η «συστηματική νοθεία της πνευματικής αναπτύξεως των νέων και ο διαποτισμός τους με θρησκευτικοπολιτικά δόγματα», έγραψε το 1979 ο καθηγητής Α.Χ. Καζεπίδης στο θεωρητικό περιοδικό της ΟΛΜΕ ‘ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ’, της οποίας σύρθηκε το Δ.Σ. στα δικαστήρια από το εκκλησιαστικό-παρεκκλησιαστικό κατεστημένο της χώρας!
Η κρατική Εκπαίδευση και η προνομιούχος «νόμω κρατούσα Εκκλησία» στη χώρα μας αποτέλεσαν βασικούς «πυλώνες» της συγκρότησης του έθνους-κράτους. Με το ανιστόρητο ιδεολόγημα της ρομαντικής ιστοριογραφίας περί «ταύτισης ελληνισμού και ορθοδοξίας» επιβλήθηκε ο κατηχητισμός και η θρησκευτική μονοφωνία στο σχολείο.
Η θεσμικά κατοχυρωμένη – θωρακισμένη «θεία» ασυλία της Εκκλησίας ανάγεται στις καταβολές του ελληνικού κράτους. Η «κρατικοποίηση» των Εκκλησιών αποτελεί ιδρυτικό στοιχείο των εθνικών κρατών στα Βαλκάνια. Ο Ορθόδοξος κλήρος της Ανατολής, αντίθετα με τον αντίστοιχο της Δύσης, εναγκαλίστηκε την κρατική εξουσία, γιατί του αναγνωρίστηκε κεντρικός ρόλος τόσο στην καθαγίαση των αποφάσεών της όσο και στη διαμόρφωση της «κοινωνίας των πολιτών».
Έτσι, αρχίζοντας από το «Υπουργείον Λατρείας» του επαναστατικού συντάγματος της Επιδαύρου και φτάνοντας στη συνταγματοποίηση της διαπλοκής Κράτους-Εκκλησίας την περίοδο της Μεταπολίτευσης, η έννοια «πολίτης» συρρικνώθηκε στο «πιστός ορθόδοξος χριστιανός».
Ξέρω πως όλα αυτά τα «αιρετικά» θίγουν όχι μόνο τα ιερά και τα όσια του ελληνικού εθνικισμού αλλά και τη διαπλοκή Εκκλησίας – Κράτους – Εκπαίδευσης. Όσοι, λοιπόν, αντί του πλήρους χωρισμού τους ζητούν απλώς τη «διευκρίνιση των σχέσεών τους», καλύπτουν και συντηρούν τον καθεστωτικό λόγο-ρόλο των εκκλησιαστικών και παρ-εκκλησιαστικών μηχανισμών στην κοινωνία.
*Ο Tριαντάφυλλος Μηταφίδης είναι φιλόλογος και πρ. βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Α΄Θεσσαλονίκης
