Εκατοντάδες χιλιάδες νέοι σε ολόκληρο τον κόσμο διαδηλώνουν μαζικά στους δρόμους για την κλιματική κρίση. Απαιτούν από τους πολιτικούς των χωρών τους να εισακούσουν τις βροντερές προειδοποιήσεις της επιστημονικής κοινότητας και να λάβουν άμεσα μέτρα. Πρέπει να καταλάβουμε πως η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, που, όπως συναινούν όλοι οι επιστήμονες, σχετίζεται με τη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, δεν αφορά τόσο τον ίδιο τον πλανήτη όσο τη δυνατότητα του ανθρώπινου είδους να μπορεί να ζει πάνω σε αυτόν. Εν ολίγοις, ο πλανήτης θα συνεχίσει να υπάρχει -εμείς πάλι και κυρίως οι αμέσως επόμενες γενιές θα είμαστε οι μεγάλοι χαμένοι.
Οι επιστήμονες μας λένε ότι για να έχουμε μια ελπίδα θα πρέπει μέχρι το 2030 να εκπέμπουμε το μισό διοξείδιο του άνθρακα από αυτό που εκπέμπουμε σήμερα και μέχρι το 2050 να έχουμε μηδενίσει τις εκπομπές, πετυχαίνοντας την κλιματική ουδετερότητα. Ασφαλώς, υπάρχουν αντιδράσεις σε όλα αυτά, πρωτίστως από τις alt-right κυβερνήσεις που βασίζονται στο πετρέλαιο, όπως οι ΗΠΑ, η Βραζιλία, η Αυστραλία, αλλά και από αυταρχικά καθεστώτα, όπως η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία.
Βεβαίως, ένας τέτοιου τύπου ριζοσπαστικός και αναγκαίος μετασχηματισμός, μέσα σε μια δεκαετία, δεν είναι αιτούμενο της οικολογίας πια, αλλά ένα ζήτημα που εκκινεί από τις παρυφές της οικονομίας και εξαπλώνεται σε κάθε πεδίο ανθρώπινης δραστηριότητας, οδηγώντας σε μια συνολική μεταμόρφωση της κοινωνίας. Οδικό χάρτη, προς αυτό το πράσινο μέλλον, αποτελεί η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία που ψηφίστηκε πρόσφατα, μαζικά, από το Ευρωκοινοβούλιο, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας αναπτυξιακής στρατηγικής που θα μας καθοδηγήσει με ασφάλεια στο μέλλον σε ζητήματα κλιματικής ισορροπίας.
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι το πρώτο υπερεθνικό κείμενο που αντιμετωπίζει στο σύνολό του τα ζητήματα της κλιματικής κρίσης και προσπαθεί να χαρτογραφήσει την κοινωνία του μέλλοντος. Περιγράφει ολιστικά, για πρώτη φορά, ζητήματα νομικής κατοχύρωσης, θέματα ασφαλούς και καθαρής ενέργειας, θέματα που αφορούν τη βιομηχανία και την κυκλική οικονομία, ζητήματα που αφορούν την κινητικότητα (αεροπλάνα, πλοία, αυτοκίνητα) αλλά και θέματα που σχετίζονται με τη βιώσιμη αγροτική παραγωγή και την ασφάλεια των τροφίμων.
Αυτός ο σαρωτικός μετασχηματισμός δεν μπορεί και δεν πρέπει, όμως, να γίνει ερήμην των πολιτών. Οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες είναι μέρος της κλιματικής κρίσης και ως τέτοιες πρέπει να τις λαμβάνουμε υπόψη μας. Οι επιπτώσεις της, ως είθισται, πλήττουν τις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού. Ο χώρος της δίκαιης πράσινης μετάβασης αποτελεί πεδίο δράσης για την Αριστερά του 21ου αιώνα και, γιατί όχι, ένα σημαντικό βήμα για την κατάργηση της ηγεμονίας του νεοφιλελεύθερου δόγματος, που δημιουργεί τείχη για να κρατήσει τους ανθρώπους απ’ έξω.
Ολα τα παραπάνω δεν θα είναι μια εύκολη αποστολή. Για κάποιους το όραμα ενός περιβάλλοντος χωρίς χημικά και αέρια ρύπανση (374.000 άνθρωποι τον χρόνο πεθαίνουν από την αέρια ρύπανση στην Ευρώπη, εφτά εκατομμύρια τον χρόνο σε όλο τον κόσμο) είναι κάτι που αρνούνται καν να συζητήσουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος συνεπικουρούμενος από άλλους ηγέτες δρα και λειτουργεί ως κλιματικός «τρομοκράτης», αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Οι επιστήμονες, στην αντίπερα όχθη, επισημαίνουν με κάθε τρόπο τις δυσοίωνες προβλέψεις τους. Αρκεί να αναφέρουμε πως το 2080 θα έχουμε στη Μέση Ανατολή περίπου 200 ημέρες με 50 βαθμούς Κελσίου μέση θερμοκρασία. Πενήντα βαθμοί είναι μια συνθήκη θερμοπληξίας για τον άνθρωπο και τα περίπου 120 εκατομμύρια που κατοικούν στη συγκεκριμένη γεωγραφική ζώνη θα κάνουν ό,τι έκανε πάντα ο άνθρωπος σε περιόδους κλιματικής κρίσης. Θα μεταναστεύσουν. Η ευθύνη γι’ αυτό ποιους θα βαραίνει;
Το άρθρο αποτελεί μέρος της ομιλίας του Πέτρου Κόκκαλη στην εκδήλωση «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία: προς ένα νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο»
