(Ο Φρανθίσκο Σιέρρα Καμπαγιέρο (αριστερά), η Μαρία Χαϊδοπούλου Βρυχέα (μέση) και ο Χαβιέρ Μορένο Γκάλβεθ (δεξιά), στην ημερίδα του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς)
«Οι προκλήσεις τις Αριστεράς και του πολιτικού υποκειμένου της στην ψηφιακή και εικονική εποχή δεν θα απαντηθούν από τα κοινωνικά δίκτυα και την πολιτική επικοινωνία, αλλά από τις σχέσεις που θα δημιουργήσουν η Αριστερά και οι κοινωνικές οργανώσεις συνδυάζοντας τις νέες τεχνολογίες με τη φυσική συμμετοχή, τη φυσική παρουσία και τη διοργάνωση ισχυρών συμμετοχικών δικτύων σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, για να αντιστρέψουμε το κυρίαρχο νεοφιλελεύθερο μοντέλο», τόνισαν στην «Αυγή» ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Σεβίλλης και του Ιδρύματος Μαρξιστικών Ερευνών (FIM) Φρανθίσκο Σιέρρα Καμπαγιέρο και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κάρλος Γ’ της Μαδρίτης και του Ιδρύματος για την Ευρώπη των Πολιτών (FEC) Χαβιέρ Μορένο Γκάλβεθ.
Οι δύο Ισπανοί διανοούμενοι της Αριστεράς φιλοξενήθηκαν στην ημερίδα του Ιδρύματος Νίκος Πουλαντζάς με θέμα «Δημοκρατία και συμμετοχή στην ψηφιακή εποχή», που διοργάνωσε την Τρίτη 17 Δεκεμβρίου 2019 στον Πολυχώρο Σπούτνικ, στο πλαίσιο του προγράμματος «Τεχνολογία, κοινωνία και Αριστερά» που διοργανώνει σε συνεργασία με το Transform. Tον συντονισμό της συζήτησης είχε αναλάβει η ερευνήτρια του Ιδρύματος Νίκος Πουλαντζάς Μαρία Χαϊδοπούλου Βρυχέα. Η ιστοσελίδα της «Αυγής» (www. avgi.gr) θα δημοσιεύσει την πλήρη συνέντευξη των δύο Ισπανών διανοούμενων που αφορούν σε μεγάλο βαθμό τη δημιουργία ενός σύγχρονου κόμματος στην ψηφιακή εποχή.
* Πώς θα μπορούσε να διαμορφωθεί ένα κόμμα συλλογικός διανοούμενος τη σημερινή ψηφιακή εποχή της επιτάχυνσης της επικοινωνίας;
Χ. Μορένο: Σήμερα έχουμε μεγάλη πρόσβαση σε κάθε πληροφορία και μπορούμε να την αναπτύξουμε, όπως τα “Gundrisse” του Μαρξ, τα “Quaderni”, του Γκράμσι και άλλα έργα που μπορούν όχι μόνο να μας προσφέρουν μια τεχνική θεώρηση, αλλά και έργα που μπορούν να μας προσφέρουν νέες οπτικές, όπως η συνεργατική και κοινωνική οικονομία, οι νέες μορφές των ψηφιακών δικτύων. Σήμερα δεν έχουμε τον εργαζόμενο στην αλυσίδα συναρμολόγησης, αλλά έναν πρόσκαιρο εργαζόμενο με πολύ μεγάλη κατάρτιση, με δημιουργικές ικανότητες, που τις προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες. Αυτό που δεν άλλαξε μέσα στον χρόνο της επαναστατικής και ριζοσπαστικές Αριστεράς, με την έννοια των αλλαγών, είναι ο τύπος του κόμματος που θα πρέπει να έχει ένας εργαζόμενος που δεν εργάζεται στην αλυσίδα συναρμολόγησης και είναι εξαιρετικά καταρτισμένος, με εργαλεία που του επιτρέπουν την πρόσβαση στην ενημέρωση και τη γνώση. Τι απάντηση μπορεί να δώσει η Αριστερά μέσα από πλατφόρμες, χώρους, για να ανασυνθέσει μια εναλλακτική δημοκρατική πρόταση που να βασίζεται στην κοινωνικοποίηση των δεξιοτήτων και της ικανότητάς μας να σκεφτόμαστε, να οικοδομούμε μια κοινή γνώση;
Η ανάλυση που κάνει η Αριστερά στον λαϊκισμό είναι πολύ συντηρητική, γιατί οι υπερ-ηγετικές φυσιογνωμίες και καταστάσεις αποτελούν έναν προσωποποιημένο συγκεντρωτισμό στη φιγούρα ενός ηγέτη και όχι, όπως θα έπρεπε, στην αποκέντρωση και τη θεσμοθέτηση μιας ικανότητας παρέμβασης και της πολιτικής οικοδόμησης του συνόλου της κοινωνίας των πολιτών.
Αυτό το θέτει ο Γκράμσι με το θέμα του χρόνου, της συμμετοχής, την ενημέρωση, την γνώση, την παιδεία. Κάτι που σημαίνει πολλή δουλειά, πολύ χρόνο για να συζητήσουμε, να πάρουμε αποφάσεις, να τις υλοποιήσουμε. Η πολιτική δεν επιτρέπει όμως αυτούς τους χρόνους. Αυτή είναι μια μεγάλη αντίφαση που έχουμε στην Αριστερά προσπαθώντας να απαντήσουμε σε αυτά τα θέματα. Θα πρέπει να θέσουμε τις εναλλακτικές μεταρρυθμιστικές μας πολιτικές στο μακροπρόθεσμο διάστημα. Η πολιτική αφορά πάντα το παρόν, τι θα κάνουμε εδώ και τώρα, πώς θα παρέμβουμε στη μεταμοντέρνα εποχή με τα κλικ του πληκτρολογίου, του Twitter, την άμεσή μας παρέμβαση. Με τα κλικ στο Twitter και Facebook δεν οικοδομείς τον συλλογικό διανοούμενο. Κάνεις κάτι άλλο και θα πρέπει να κάνουμε μια κριτική και αυτοκριτική για τη μορφή του κόμματος που έχουμε και αυτού που θα θέλαμε να έχουμε.
* Στην Ισπανία φαίνεται ότι τελευταία τα δίκτυα και τις πλατφόρμες τις χρησιμοποιούν καλύτερα οι ακροδεξιοί του Vox...
Φ. Σιέρρα: Στην Ισπανία εξετάζουμε την άνοδο και την πτώση της Χρυσής Αυγής για να δούμε πώς θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την Ακροδεξιά. Η Άκρα Δεξιά παίρνει τα εργαλεία που εμείς θεωρούσαμε δικά μας ή αυτά που θα μπορούσαμε να σπάσουμε την πολιορκία των μέσων ενημέρωσης και τα χρησιμοποιεί με πολύ πιο κατάλληλο και πιο έξυπνο τρόπο από εμάς. Πρέπει να το καταλάβουμε, να βγούμε από τον ύπνο και τη νάρκη μας. Στην Ισπανία η Ακροδεξιά κάνει μια τεράστια χρήση του Whatsapp και το χρησιμοποιεί για φυσικές και ζωντανές εκδηλώσεις, όχι για να στέλνει απλώς μηνύματα, το χρησιμοποιεί στο φυσικό πεδίο της μάχης, στα σχολεία, τα πανεπιστήμια και τις πλατείες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα ψηφιακά μέσα δεν έχουν έννοια ή δεν μετατρέπονται σε αποτέλεσμα εάν δεν υπάρχει μια στρατηγική επαφής με τα σώματα, της άμεσης επαφής με τους ανθρώπους και της κινητοποίησής τους.
* Πως βλέπετε την ενεργή και φυσική συμμετοχή του κόσμου στη κοινωνική και πολιτική ζωή;
Φ. Σιέρρα: Πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η ψηφιακή εποχή δεν εισάγει τη φυσική αποκέντρωση της επικοινωνίας. Είναι πάρα πολύ φανερό με το Ίντερνετ. Αντίθετα, προσφέρει μια μεγαλύτερη κοινωνική αυτονομία. Μια δυνατότητα να αυτο-συγκαλεστούν πρωτοβουλίες και κινητοποιήσεις, της αυτοδιαχείρισής τους, της χρήσης των πόρων της επικοινωνίας και τις εκφράσεις της και μάλιστα σε πρωτοφανή μέχρι σήμερα βαθμό.
Πρέπει να ξεπεράσουμε όμως μερικές διχοτομίες. Η πρώτη και βασικότερη είναι ο διαχωρισμός ανάμεσα στον εικονικό -τον ψηφιακό και τον φυσικό- πραγματικό κόσμο. Φαίνεται ότι υπάρχει ένας ψηφιακός - εικονικός και ένας πραγματικός κόσμος, όπως μας έδειξε το ίδιο το εργατικό κίνημα από τις αρχές του. Υπήρχε ο εργατικός τύπος, σοσιαλιστικής ή κομμουνιστικής καταβολής, και οι εργαζόμενοι συμμετείχαν σε ένα εικονικό πολιτικό σχέδιο, διαβάζοντας τις εφημερίδες των συνδικάτων ή του κόμματος, ενώ την ίδια στιγμή συμμετείχαν φυσικά στις συνελεύσεις στους εργασιακούς και κομματικούς χώρους, στη γειτονιά τους. Αυτό πρέπει να συνεχιστεί και πρέπει να το μελετήσουμε για να έχουμε την καθολική φυσική συμμετοχή στην κοινωνία και την πολιτική.
Δεν μπορούμε και δεν πρέπει να αντικαταστήσουμε ποτέ τη φυσική παρουσία με το on line, αλλά μπορούμε να τη συνδυάσουμε, γιατί διαφορετικά πολύς κόσμος θα αποκλειστεί από όλες τις διαδικασίες, γιατί δεν έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο, δεν το χρησιμοποιεί, δεν ανήκει γενεαλογικά στην ψηφιακή εποχή. Πρέπει να διαρθρώσουμε και τις δύο μορφές συμμετοχής, στις συνοικίες, στις συνελεύσεις, με άμεσο τρόπο, να αναζητήσουμε νέες μεθόδους συμμετοχής, που είναι ήδη πάρα πολλές, αλλά δυστυχώς δεν εφαρμόζονται στην πολιτική ούτε και, ακόμη χειρότερα, στα πανεπιστήμια, γιατί δεν διδάσκονται ποτέ μέθοδοι συμμετοχής. Με τις νέες τεχνολογίες μπορούμε να διευρύνουμε το εικονικό με το πραγματικό - ουσιαστικό. Τον συγχρονισμένο χρόνο και τον ασύγχρονο χρόνο.
* Σε λίγες ημέρες περιμένουμε να δούμε στην Ισπανία για πρώτη φορά από τον Εμφύλιο Πόλεμο την Αριστερά στην κυβέρνηση...
Χ. Μορένο: Το μοντέλο της δημοκρατίας που δημιουργήθηκε στην Ισπανία στα τέλη της δεκαετίας του ’70 στηρίχτηκε στον αποκλεισμό οποιασδήποτε υπόθεσης να φτάσει στην εξουσία η Αριστερά μας. Δεν είναι η πρώτη φορά που θα έχουμε μια συμφωνία ανάμεσα στο Σοσιαλιστικό Κόμμα και την Αριστερά, γιατί αυτό γίνεται στο επίπεδο των αυτοδιοικητικών οργανισμών, αλλά σε εθνικό επίπεδο οι Σοσιαλιστές το είχαν αποφύγει, έχοντας βάλει μια διαχωριστική γραμμή στο τι ήταν αποδεκτό και τι όχι. Γι’ αυτό είναι σημαντικό αυτό που γίνεται στην Ισπανία και όχι τόσο για το επίπεδο των χειρισμών που θα έχει η νέα κυβέρνηση σε μια χώρα όπως η Ισπανία που ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συμμαχία των Σοσιαλιστών και της Αριστεράς αλλάζει το πολιτικό σκηνικό και το πλαίσιο της χώρας όπως την είχαμε γνωρίσει.
Φ. Σιέρρα: Προσοχή όμως, η εκλογή 35 βουλευτών από το Unidas Podemos αποτελεί μια μεγάλη επιτυχία μπροστά στις εξωτερικές απειλές που αντιμετώπισε. Οι Πολίτες που είχαν 40 βουλευτές τον Απρίλιο έπεσαν στους 10 βουλευτές και πρακτικά εξαφανίστηκαν σε λίγους μήνες. Είχαμε μια μεγάλη αντίσταση της Αριστεράς, που κατάφερε να παγιώσει τον χώρο της. Ίσως τα 6 εκατομμύρια ψήφοι του 2015 και του 2016 να ήταν ένα όνειρο, αλλά και τα 3 εκατομμύρια ψήφοι που πήρε η Αριστερά αποτελούν μια ισχυρή βάση. Το στοίχημα του Podemos και της Ενωμένης Αριστεράς είναι η οικοδόμηση δικτύων και δομών για τη λήψη συλλογικών και συμμετοχικών αποφάσεων και ο συντονισμός των διαφορετικών παραγόντων και πρωταγωνιστών του χώρου αυτού με μεγαλύτερη δημοκρατία, διαφάνεια και συμμετοχή. Αυτή είναι μεγάλη πρόκληση αυτή τη στιγμή. Η συμμετοχή στην επόμενη κυβέρνηση θέτει ασφαλώς και κάποια προβλήματα για την ανάπτυξη της Αριστεράς, γιατί θα υπάρξουν εντάσεις, αντιφάσεις, προβλήματα. Η συμμετοχή στην κυβέρνηση πρέπει να εξυπηρετήσει δύο στόχους, πρώτον για να θέσει στην καθημερινή ατζέντα τα κοινωνικά μέτρα που θα μπορέσουν να βελτιώσουν τη ζωή των ανθρώπων της χώρας μας και δεύτερον για να συσσωρευτούν κοινωνικές, συνδικαλιστικές, κινηματικές δυνάμεις, που μαζί με το πολιτικό κόμμα, θα ισχυροποιηθούν ακόμη περισσότερο μέσα σε ένα με ενάμιση χρόνο για να πετύχουν καλύτερα τους στόχους τους. Αλλιώς δεν θα έχει έννοια η είσοδος σε αυτή την κυβέρνηση.
