to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Τι είναι ο καπιταλισμός;

Αν μας ρωτούσαν πώς παράγονται και πως φτάνουν στο σούπερ μάρκετ τα προϊόντα που χρειαζόμαστε για να ζήσουμε σήμερα, θα απαντούσαμε ότι ο τρόπος που γίνεται αυτό, ο τρόπος που οργανώνεται η παραγωγή μέχρι την κατανάλωση είναι ο «καπιταλισμός».


Αν μας ρωτούσαν που παράγονται τα προϊόντα που αγοράζουμε στο σούπερ μάρκετ, θα τους απαντούσαμε ότι παράγονται από την γη που με την καλλιέργειά της μας δίνει τις πρώτες ύλες. Οι πρώτες ύλες έπειτα μεταφέρονται στις βιοτεχνίες και κατά κύριο λόγο στα εργοστάσια, όπου υπάρχουν οι μηχανές και τα εργαλεία. Εκεί, με την εργασία των εργατών που λέγονται και προλετάριοι, γίνονται εμπορεύματα, δηλαδή προϊόντα που ικανοποιούν διάφορες ανάγκες των ανθρώπων. Τα εμπορεύματα μεταφέρονται από άλλους εργαζόμενους στην αγορά όπου και διανέμονται.

Αν μας ρωτούσαν γιατί ένα ψαλίδι που κατασκευάζεται στο εργοστάσιο κοστίζει ένα ευρώ κι όχι δύο που κοστίζει ένα μπουκάλι κρασί, τότε θα απαντούσαμε ότι γενικά ένα εμπόρευμα στοιχίζει ανάλογα με το χρόνο που χρειάζεται για να παραχθεί και να φτάσει στο σούπερ μάρκετ. Δηλαδή αν το ψαλίδι χρειάζεται 5 ώρες για να παραχθεί από τις πρώτες ύλες και να φτάσει στο σούπερ μάρκετ, το μπουκάλι με το κρασί χρειάζεται 10 ώρες, γι’ αυτό και η αξία του είναι διπλάσια του ψαλιδιού.


Αν μας ρωτούσαν γιατί χρησιμοποιούμε το χρήμα για να αποκτούμε τα προϊόντα στο σούπερ μάρκετ, θα του απαντούσαμε ότι με δέκα ευρώ μπορείς να αγοράσεις διάφορα προϊόντα στο σούπερ μάρκετ, σε ποσότητες βέβαια ανάλογες με το πόσο κοστίζει κάθε προϊόν που ονομάζουμε εμπόρευμα όπως είπαμε.


Αν μας ρωτούσαν γιατί ένας εργάτης στο εργοστάσιο αμείβεται με 500 ευρώ τον μήνα και όχι με 3000 ευρώ, θα του απαντούσαμε ότι ο εργάτης δεν έχει άλλο τρόπο για να αποκτήσει τα προϊόντα που του χρειάζονται για να ζήσει, παρά μόνο να εργαστεί στο εργοστάσιο. Αυτό το εκμεταλλεύεται ο κεφαλαιοκράτης, που τον παίρνει στη δουλειά και τον ανταμείβει με τόσα χρήματα ώστε να μπορεί να αγοράζει μόνο τα απαραίτητα για να ζει και να μπορεί να είναι σε θέση να δουλεύει γι’ αυτόν.

Αν οι πρώτες ύλες, τα εργοστάσια, όπως και το πολύ χρήμα, δηλαδή το κεφάλαιο, ανήκαν όχι στον κεφαλαιοκράτη, αλλά στους εργάτες, τότε ο κάθε εργάτης δεν θα είχε πρόβλημα να ανταμείβεται με περισσότερα χρήματα, αναλόγως με το τι θα αποφάσιζαν όλοι μαζί οι εργάτες των εργοστασίων. Τα κέρδη του κεφαλαιοκράτη θα ανήκαν τότε στους εργάτες, και το κράτος, δηλαδή οι νόμοι θα αναγνώριζαν αυτό τους το δικαίωμα που τώρα δεν τους ανήκει.

Αν οι εργάτες κάνουν απεργία με αίτημα μεγαλύτερους μισθούς τότε ο κεφαλαιοκράτης θα δει τα εμπορεύματά του να μην πωλούνται στην αγορά· να μην παράγονται καν και να μην φτάνουν στο σούπερ μάρκετ ώστε να αγοραστούν από τους εργάτες. Στον ίδιο χρόνο, οι εργάτες δεν πληρώνονται και αν περάσει ένας μήνας, δεν θα έχουν τα χρήματα για να ζήσουν. Τότε η κατάσταση είναι κρίσιμη, οπότε είτε τα εργοστάσια θα περάσουν στην ιδιοκτησία των εργατών, είτε θα αυξηθούν απλώς οι μισθοί τους. Υπάρχει όμως και το ενδεχόμενο η απεργία να αποτύχει και να νικήσουν οι κεφαλαιοκράτες αν το κράτος με την αστυνομία καταστείλει την απεργία των εργατών με τη βία.

Συνήθως το αποτέλεσμα μιας απεργίας σήμερα είναι είτε να αυξηθούν ελάχιστα οι μισθοί, είτε να λήξει χωρίς να γίνει τίποτα. Άλλωστε οι σημερινές απεργίες κρατάνε μόλις μια ημέρα. Βέβαια το αποτέλεσμα μιας απεργίας εξαρτάται από το ποια μεριά – ο κεφαλαιοκράτης ή το σωματείο των εργατών - μπορεί να «πολεμήσει» καλύτερα την άλλη. Για παράδειγμα, αν κάποιοι εργαζόμενοι δεν συμμετέχουν στην απεργία με τον φόβο μήπως απολυθούν, αυτό είναι ένα γερό πλεονέκτημα για τον καπιταλιστή. Αν όμως η απεργία διαρκέσει αρκετές μέρες, προκαλώντας μεγάλες απώλειες κερδών του καπιταλιστή – αυτό είναι ένα πολύ καλό πλεονέκτημα για τους εργάτες που απεργούν.
Έτσι θα λέγαμε ότι εργάτες και κεφαλαιοκράτες έχουν αντικρουόμενα οικονομικά συμφέροντα. Μάλιστα αν αυτό το δούμε σε όλες τις χώρες, τότε συμπεραίνουμε ότι οι εργάτες μαχόμενοι τους κεφαλαιοκράτες έχουν συμφέρον να συνομιλούν μεταξύ τους και να οργανώνουν μεγάλες απεργίες αφού αυτοί είναι πολύ περισσότεροι από τα αφεντικά τους.

Στις σύγχρονες κοινωνίες όπου υπάρχει η δημοκρατία και που οι κυβερνήσεις εκλέγονται από όλους τους πολίτες, οι εργάτες μπορούν να εκλέγουν τις δικές τους κυβερνήσεις – δηλαδή κυβερνήσεις που τις ελέγχουν, και έτσι με νόμους να αυξάνουν τους μισθούς τους, χωρίς να κάνουν απεργίες.


Σε κοινωνίες όμως που οι εργάτες δεν οργανώνονται ώστε να ψηφίζουν τις δικές τους κυβερνήσεις, την πρωτοβουλία την παίρνουν οι ίδιοι οι κεφαλαιοκράτες.


Μέσα από τις δικές τους τηλεοράσεις, που μόνο αυτοί έχουν τα χρήματα να αποκτήσουν, προωθούν τα δικά τους συμφέροντα. Η σύγκρουση ανάμεσα σε αυτούς και τους εργάτες ουσιαστικά «δεν υπάρχει» στις ειδήσεις, δεν φαίνεται καθόλου. Για παράδειγμα στις ειδήσεις δεν αναφέρονται οι απεργίες, οι διαδηλώσεις, οι άσχημες συνθήκες εργασίας, ή τα εργατικά ατυχήματα. Οι κεφαλαιοκράτες μάλιστα προβάλουν στις τηλεοράσεις τους, τους πολιτικούς που αν ψηφιστούν στις εκλογές θα υπερασπιστούν τα δικά τους συμφέροντα και θα μειώσουν περεταίρω τους μισθούς.


Πώς όμως οι εργάτες δεν βγάζουν τις δικές τους κυβερνήσεις, απλώς ρίχνοντας ένα ψηφοδέλτιο στην κάλπη;


Για να απαντήσουμε σ’ αυτό το δύσκολο ερώτημα, θα παρατηρούσαμε καταρχήν ότι δεν βλέπουν τους εαυτούς τους σαν εργάτες που το μυαλό τους είναι στο να οργανώνουν απεργίες, πολεμώντας τους κεφαλαιοκράτες. Βλέπουν τους εαυτούς τους σαν μεμονωμένους πολίτες έξω από το εργοστάσιο. Σκέφτονται ότι αν από την εργασία τους μπορέσουν να βάλουν στην άκρη ένα μικρό κεφάλαιο, ή να βάλουν υποθήκη το σπίτι τους για ένα μικρό επιχειρηματικό δάνειο, τότε μπορούν να ανοίξουν μία μικρή επιχείρηση και αν είναι ικανοί μπορούν να την μεγαλώσουν σιγά σιγά, κερδίζοντας πολύ περισσότερο χρήμα απ’ ό,τι δουλεύοντας στο εργοστάσιο.

Έτσι καταλαβαίνουμε ότι απαραίτητο στοιχείο για να λειτουργεί ο «καπιταλισμός», δηλαδή να μην μπορέσουν ποτέ οι εργαζόμενοι να πάρουν με την βία στην κατοχή τους τα εργοστάσια όπου δουλεύουν, είναι «να μην το θέλουν», να θέλουν να κάνουν στη ζωή τους «άλλα πράγματα».

Ο «νεοφιλελευθερισμός» είναι μια τέτοια ιδεολογία. Την ιδεολογία αυτή την πιστεύουν και την προωθούν μέσα από τις τηλεοράσεις τους οι κεφαλαιοκράτες.

Σύμφωνα με την ιδέα αυτή κάθε πολίτης μπορεί να πετύχει οικονομικά ως εργαζόμενος μέσα στην κοινωνία, ακόμα κι αν αρχίσει από το μηδέν· αρκεί να είναι εργατικός, να δουλεύει πολλές ώρες και να είναι πολύ πιο έξυπνος και εφευρετικός από τους άλλους. Έτσι στην κοινωνία επιβιώνουν και κερδίζουν τελικά οι ποιο εργατικοί και οι πιο έξυπνοι, όχι οι έχοντες απλώς πολλά χρήματα που δεν έχουν τίποτα άλλο να κάνουν από το να τα επενδύσουν και να κερδίσουν.

Η πίστη αυτή των εργατών στις δικές τους αποκλειστικά ατομικές ικανότητες είναι σήμερα πολύ μεγάλη. Έτσι φυσικά η εκμετάλλευσή τους από τους κεφαλαιοκράτες γίνεται αρκετά ευκολότερη. Όταν δεν υπάρχουν σωματεία εργαζομένων στα εργοστάσια να υπερασπιστούν μισθούς και συνθήκες εργασίας, τότε η ζωή των εργατών υποβαθμίζεται σε σημείο να δουλεύουν κυριολεκτικά για ένα κομμάτι ψωμί.

Εν κατακλείδι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο νεοφιλελευθερισμός είναι όχι απλώς η πολιτική ελευθερία, το πολιτικό δικαίωμα να γίνεις επιχειρηματίας ή εργάτης ανάλογα με τι προτιμάς, αλλά η πίστη μόνο στις δικές σου δυνάμεις, η πίστη ότι αν είσαι εργατικός και εχέμυθος στην δουλειά, μπορείς να γίνεις προϊστάμενος, και αν είσαι πολύ ευφυής από μεγάλος ποδοσφαιριστής μέχρι πασίγνωστος ηθοποιός. Με άλλα λόγια, για όλους έχει ο νεοφιλελευθερισμός…
*Ο Νίκος Μάμαλης είναι μέλος της Ο.Μ. ΣΥΡΙΖΑ Θήβας

tags: άρθρα

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)