Παρότι εξωθήθηκε βίαια σε αποχώρηση ο Έβο Μοράλες έχει προλάβει να κάνει πολλά για την εδραίωση της δημοκρατίας στη Λατινική Αμερική και την αποκάλυψη του ρατσισμού στις Άνδεις. Μάλιστα, Σε αντίθεση με τους κυβερνώντες στο γειτονικό Περού, στο Εκουαδόρ, στη Χιλή και την Βενεζουέλα, ο Μοράλες επέλεξε δέχθηκε να αποχωρήσει -εξαναγκαζόμενος, παρά να επικαλεστεί Συνταγματικές διατάξεις. Παρ’ όλα αυτά, οι δυσφημιστές του, οι ίδιοι που συνήθιζαν να τον αποκαλούν «Μουγκάμπε των Άνδεων», [δεν διστάζουν να] τον κατηγορούν τώρα για δήθεν συνωμοτικά σχέδια ώστε να αναδειχθεί σε ισόβιο δικτάτορα.
Ο Μοράλες είναι ο πρώτος ιθαγενής Πρόεδρος σε μία χώρα με 65% πληθυσμό ιθαγενών, και ανήλθε στην εξουσία μέσω εκλογών, σε μια εποχή κατά την οποία η Βολιβία αντιμετώπιζε κίνδυνο πλήρους κατάρρευσης. Σε μία περίοδο, το 2005, που οι νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις αποσυνέθεταν τον κοινωνικό ιστό.
Τα τελευταία 14 χρόνια ηγήθηκε μιας περιόδου πολιτικής σταθερότητας, κοινωνικής γαλήνης και σημαντικής οικονομικής ανάπτυξης. Κέρδισε τρεις εκλογικές αναμετρήσεις που τον καθιστούν τον μακροβιότερο δημοκρατικά εκλεγμένο Πρόεδρο στην ιστορία της Βολιβίας. Οι κυβερνήσεις του κατάφεραν να θεραπεύσουν ουσιαστικά τις μακροχρόνιες και ριζωμένες φυλετικές και εθνοτικές διαφορές μίας χώρας, η οποία εξακολουθεί να φέρει τα σημασία της αρπακτικής αποικιοκρατίας και των καταστροφικών πολέμων.
Εν τούτοις, Σύμφωνα με Εκθέσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας το 2017, τα επιτεύγματα του Μοράλες περιλαμβάνουν σημαντική άνοδο σε σειρά οικονομικών και κοινωνικών δεικτών: αύξηση του ΑΕΠ με ταυτόχρονη μείωση των ελλειμμάτων και του λόγου του χρέους προς το ΑΕΠ· μείωση της ακραίας φτώχειας, η οποία το 2005 έπληττε το 33% του πληθυσμού φθάνοντας στο 15% το 2017· αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος από τα 1.020 δολάρια το 2005 στα 3.300 το 2017· παράλληλα, αύξηση των δαπανών για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και την εκπαίδευση που είχαν ως αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση του προσδόκιμου ζωής, από τα 65,3 στα 70,9 έτη και τη μείωση των ποσοστών αναλφαβητισμού την ίδια περίοδο. Η Βολιβία κατάφερε να επιτύχει τους περισσότερους από αυτούς τους στόχους με την επαναδιαπραγμάτευση των ποσοστών των κερδών από την εξόρυξη των φυσικών πόρων της. Το 2006 η κυβέρνηση Μοράλες προχώρησε σε μερική εθνικοποίηση των πόρων, τροποποιώντας την αναλογία 80-20%, που ήταν υπέρ των ιδιωτικών εταιρειών, σε 50-50%. Τα ταμειακά αποθέματα της Βολιβίας έκτοτε αυξήθηκαν κατά 5% ετησίως, σε επίπεδο-ρεκόρ. Συνολικά, δηλαδή, κατέστησε τη Βολιβία ως ένα οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό περιφερειακό success story, με τον Μοράλες να προκαλεί τον φθόνο φίλων και εχθρών.
Το 2016 ο κ. Μοράλες ενήργησε όπως οι περισσότεροι περιφερειακοί πολιτικοί ηγέτες, καθώς διαμόρφωσε το Σύνταγμα ώστε να μπορέσει να εκλεγεί για μία τρίτη θητεία. Μία πολιτική απόφαση προϊόν λανθασμένης κρίσης, που του κόστισε σημαντικό πολιτικό κεφάλαιο, ιδιαίτερα στους υποστηρικτές του που αισθάνθηκαν προδομένοι από την προσέγγιση του «business as usual», την ώρα που οι αντίπαλοί του αισθάνονταν δικαιωμένοι για αυτά που του καταλόγιζαν. Παρά τα εντυπωσιακά επιτεύγματα, η δημοκρατία βασίζεται σε κανόνες, στην αποδοχή των περιορισμών και στη γνώση του πότε πρέπει κάποιος να αποχωρήσει. Ο κ. Μοράλες μπορεί να είχε κερδίσει τις εκλογές της 20ης Οκτωβρίου, ωστόσο είχε χάσει τη νομιμοποίησή του, αφού η σκιά της αντικανονικότητας εξυπηρετούσε τις υποψίες και τις από καιρό διαμορφωμένες αντιλήψεις των αντιπάλων του, αφήνοντάς τον με περιορισμένες επιλογές, είτε να ακολουθήσει το Γράμμα του συντάγματος είτε το πνεύμα του, επιλέγοντας το τελευταίο.
Η ειρωνεία είναι ότι τη μέρα που η Ισπανία, στις τέταρτες εκλογές μέσα σε μία τετραετία, έβλεπε την άνοδο της ακροδεξιάς και τον κίνδυνο μιας παρατεταμένης πολιτικής κρίσης, ο Έβο Μοράλες ίσως έκανε τόσα περισσότερα για τη δημοκρατία, επιλέγοντας τη χώρα από το αξίωμα. Ακόμη και σε αυτό το στάδιο, σε αντίθεση με τον Πινιέρα στη Χιλή, τον Μαδούρο στη Βενεζουέλα, τον Μορένο στο Εκουαδόρ, τον Βισκάρα στο Περού, ο Μοράλες επέλεξε το πνεύμα του νόμου από το γράμμα του νόμου και αποχώρησε, αποδεχόμενος την υπόδειξη του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών για επαναληπτικές εκλογές. Στο κοντινό μέλλον ο Μοράλες θα αναδειχθεί ως πολιτική φυσιογνωμία βεληνεκούς σε περιφερειακό επίπεδο, αφού επέλεξε ένα μονοπάτι που σπάνια έχουμε δει.
Παρά το γεγονός ότι οι εξελίξεις και οι θάνατοι που σημειώθηκαν την περασμένη εβδομάδα, καταδεικνύοντας ότι ο φυλετικός διαχωρισμός στη Βολιβία είναι βαθύς και βίαιος, οι επιλογές του Μοράλες τα τελευταία 14 χρόνια διέψευσαν όσους τον δυσφήμισαν. Μπορεί να μην είναι σε θέση να σταματήσει την αιματοχυσία στη Βολιβία, ωστόσο δεν είναι εκείνος υπαίτιος, αφού η πολιτική κουλτούρα της Βολιβίας δεν διαμορφώθηκε το 2005, αλλά την περίοδο του πίσω στο 1520. Το 2019, η φυλετική και εθνοτική πολιτική, η πολιτική του ρατσισμού στις Άνδεις συνεχίζουν να είναι ισχυρότεροι από τη βούληση για δημοκρατία.
