(φωτογραφία του Άγγελου Καλοδούκα από το συλλαλητήριο της Πρωτομαγιάς του 2018, στο κέντρο της Αθήνας)
«Οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες ανάπαυση, οχτώ ώρες ύπνο»: μπορεί κάποιος εύκολα να ισχυριστεί ότι το βασικό αίτημα των εξεγερμένων εργατών του 1886 είναι ανεπίκαιρο σήμερα;
Μπορεί, όμως, το εργατικό κίνημα του 2019 να αρκείται στην επετειακή περιφορά των λαβάρων για τις νίκες (και τις μάχες) του παρελθόντος;
Ακόμα μία Εργατική Πρωτομαγιά, ακόμα μία καλή αφορμή να επιστρέψει η ατζέντα στα αιτήματα του κόσμου της Εργασίας. Ποια είναι όμως αυτά και πώς διατυπώνονται στη σημερινή συγκυρία;
Ο οργανωμένος συνδικαλισμός δεν μπορεί, επί χρόνια, να εξασφαλίσει καν τον ενιαίο εορτασμό της ημέρας. Και φέτος, η ΓΣΕΕ και η ΑΔΕΔΥ καλούν στις 11 στην πλατεία Κλαυθμώνος, το ΠΑΜΕ στις 10:30 στο Σύνταγμα και άλλα πρωτοβάθμια σωματεία και οργανώσεις στο Μουσείο (ενώ αντίστοιχες είναι οι διαφοροποιήσεις στα συλλαλητήρια της Θεσσαλονίκης και των άλλων πόλεων - αναλυτικά οι λεπτομέρειες για τις διαδηλώσεις ΕΔΩ).
Το κλίμα, άλλωστε, είναι πιο πολωμένο από ποτέ, καθώς μετά από πολλά χρόνια η διαμάχη μεταξύ της ηγεσίας της ΓΣΕΕ και του ΠΑΜΕ έχει φτάσει στις δικαστικές αίθουσες, όπου θα οριστεί και η διοίκηση (προσωρινά έχει διοριστεί η απερχόμενη) η οποία θα αναλάβει την τρίτη απόπειρα διεξαγωγής του 37ου Συνεδρίου. Ο συνδικαλισμός έχει καταστεί εντελώς απαξιωμένος, τουλάχιστον όσον αφορά στην τριτοβάθμια έκφρασή του.
Και οι εργαζόμενοι; Κάποιοι, αρκετοί, θα είναι για “ακόμα μία ημέρα στη δουλειά”, όπως γράφαμε στο περσινό αφιέρωμα. Πρόκειται για τους πρεκάριους του επισιτισμού (και όχι μόνο) που μετά την πρόσκαιρη, ίσως, ανάπαυλα του Πάσχα, θα βιώσουν την ένταση της τουριστικής περιόδου. Μία περίοδος που σημαίνει ακραία εντατικοποίηση και μπόλικη “μαύρη” εργασία για αυτούς τους χιλιάδες που δουλεύουν “σεζόν” και διαμένουν, συνήθως σε άθλιες συνθήκες, στα νησιά.
Για τους υπόλοιπους, ίσως είναι απλά η αργία που παρατείνει κάπως τις διακοπές του Πάσχα. Το σύνθημα όμως επιμένει: Είναι απεργία. Εκφυλισμένη; Μπορεί; Απαξιωμένη; Σίγουρα; Έχει όμως νόημα; Ασφαλώς!
Βήματα μπροστά αλλά και εργοδοτικά εμπόδια
Μπορεί η χώρα να εξήλθε τυπικά από τα Μνημόνια, μπορεί να υπήρξαν, για πρώτη φορά μετά από 10 χρόνια, θετικές παρεμβάσεις, όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού, η κατάργηση του υποκατώτατου, η επαναφορά των βασικών αρχών των συλλογικών διαπραγματεύσεων (αν και τα συνδικάτα ασκούν κριτική διότι αναφέρουν ότι οι εργοδότες έχουν τη δυνατότητα να μην προσκομίζουν τα μητρώα των μελών τους, εφόσον δεν το επιθυμούν), οι επικείμενες σημαντικές ρυθμίσεις για μία σειρά από ζητήματα (όπως ο βάσιμος λόγος απόλυσης)...
Ωστόσο, μόνο ρόδινη δεν είναι η κατάσταση για την εργατική τάξη της Ελλάδας. Η βαθιά απορρύθμιση της εργασίας, εκ των βασικών στόχων της επιβολής της λιτότητας, δεν ανατρέπεται μέσα σε τέσσερα χρόνια.
Ούτε το 8ωρο είναι εξασφαλισμένο (ειρήσθω εν παρόδω, μετά την κίνηση της Vodafone, φαίνεται ότι έχει γίνει “επιδημία” η προσπάθεια παράκαμψης του νόμου για τις υπερωρίες μέσω της καθιέρωσης 9ωρης, επί της ουσίας, εργασίας), ούτε αρκετά ακόμα θεμελιώδη εργατικά δικαιώματα (π.χ. η κυριακάτικη αργία). Η ανεργία παραμένει υψηλή και η μερική απασχόληση αποτελεί καθεστώς για πολύ κόσμο (ανακουφιστικό στοιχείο είναι ότι το 70% των νέων θέσεων είναι πλήρους απασχόλησης). Πολλές από τις εκφάνσεις της εργοδοτικής ασυδοσίας έχουμε προσπαθήσει να αναδείξουμε μέσα από τα δημοσιεύματα του Left.gr. Κάθε εργαζόμενος/η έχει να διηγηθεί μία τέτοια ιστορία, η οποία ίσως δεν θα φτάσει ποτέ στην Επιθεώρησης Εργασίας, το σωματείο (αν υπάρχει) ή τη δημοσιότητα.
Την ίδια ώρα, οι εργοδοτικές οργανώσεις, με πρωτεργάτη τον ΣΕΒ, συνεχίζουν να τραβάνε το σχοινί. Αντέδρασαν στην αύξηση του κατώτατου μισθού. Απαιτούν μεγαλύτερη ευελιξία, ανεξέλεγκτες απολύσεις, καθηλωμένους μισθούς, ατομικές συμβάσεις εργασίας, κατάργηση του ΟΜΕΔ και της Διαιτησίας, μείωση ασφαλιστικών εισφορών. Ξέρουν ότι η ατζέντα τους αποτελεί ταυτόχρονα το πρόγραμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ο Κυρ. Μητσοτάκης και κορυφαία στελέχη της ΝΔ προαναγγέλλουν ανοιχτά την ξεθεμελίωση των εργατικών δικαιωμάτων που είχαν απομείνει ή ανακτήθηκαν επί της σημερινής κυβέρνησης, στο όνομα της “ανταγωνιστικότητας”.
Τα συνδικάτα οφείλουν, με αφορμή την ημέρα – σύμβολο των εργατικών αγώνων να ξεπεράσουν την απωθητική εικόνα και να βάλουν μπροστά τις ανάγκες των εργαζομένων. Πετυχημένα παραδείγματα υπάρχουν και σήμερα, από τα σωματεία που υπογράφουν (επιχειρησιακές ή κλαδικές) συλλογικές συμβάσεις με αυξήσεις, μέχρι τις προσπάθειες να οργανωθούν οι αγώνες σε “δύσκολους” χώρους, όπως οι ντελιβεράδες (και εδώ νομοθετείται ένα πλέγμα μεγαλύτερης προστασίας), οι ενοικιαζόμενοι εργαζόμενοι κ.α.
*ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΧΕΤΙΚΑ τη συνέντευξη του προέδρου του Εργατικού Κέντρου Αθήνας στο Left.gr: Ήρθε η ώρα οι εργαζόμενοι να διεκδικήσουν σημαντικές αυξήσεις
Οι νέες προκλήσεις
Τα ζητούμενα, πλέον, δεν είναι μόνο η εξασφάλιση μίας αξιοπρεπούς εργασίας. Η εποχή θέτει νέες προκλήσεις. Τι θα κάνουν οι εργαζόμενοι και οι συλλογικές τους εκπροσωπήσεις στην εποχή της ψηφιακής επανάστασης και της ρομποτικής; Ενώ η τεχνολογία καθιστά εφικτή την μείωση του εργάσιμου χρόνου, αξιοποιείται σε όλη την Ευρώπη για τη μείωση των θέσεων εργασίας, άρα οδηγεί αναπόφευκτα σε αύξηση της ανεργίας, η οποία με τη σειρά της λειτουργεί ως πίεση για μείωση των μισθών. Το 8ωρο τίθεται ξανά σε αμφισβήτηση (σε πολιτικό, πλέον, επίπεδο) στην καρδιά της Ευρώπης.
Τι πράττουν τα συνδικάτα για την ένταξη των μεταναστών και των προσφύγων την ώρα που η ευρωπαϊκή και εγχώρια ακροδεξιά κερδοσκοπεί πολιτικά σε αυτό το ζήτημα; Όσο υπάρχουν κακοπληρωμένοι, ανασφάλιστοι εργαζόμενοι δίχως τα ελάχιστα κατοχυρωμένα δικαιώματα και δίχως την παραμικρή δυνατότητα να αντισταθούν, ολόκληρο το νομικό και κυρίως το κοινωνικό καθεστώς που διέπει τον κόσμο της εργασίας θα τείνει να επιδεινώνεται περαιτέρω.
*ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ: Από τα ορυχεία του Λαυρίου, στην εποχή της ρομποτικής
Τελευταίο αλλά όχι έσχατο: αλληλέγγυα οικονομία. Τι θέλει, τελικά, η εργατική τάξη αν όχι τον έλεγχο των μέσων παραγωγής, αν όχι ένα αντιπαράδειγμα εδώ και τώρα απέναντι στην οικονομία της Αγοράς και του Κέρδους; Εκτός από τον δίκαιο επιμερισμό του παραγόμενου πλούτου το εργατικό κίνημα πρέπει να θέσει ξανά στο επίκεντρο της συζήτησης όσα αφορούν το είδος του πλούτου, τις κοινωνικές διαστάσεις του παραγόμενου προϊόντος, τις μορφές των εργασιακών σχέσεων, την ανάπτυξη ενός δίκαιου εμπορίου.
Καλή Εργατική Πρωτομαγιά!
