to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

12:55 | 11.04.2019

Πολιτική

Αντ. Λιάκος: Η Ακροδεξιά θα χάσει την έλξη της, μόνο αν αλλάξουν οι κυρίαρχες πολιτικές στην Ευρώπη

Ο γνωστός ιστορικός, που πρωταγωνίστησε και στη συγκρότηση της πρωτοβουλίας πολιτών "Γέφυρα", εξηγεί τα χαρακτηριστικά του ακροδεξιού λαϊκισμού, υποστηρίζει ότι η αντιμετώπισή του πρέπει να αποτελέσει διακύβευμα των ευρωεκλογών και ασκεί κριτική στα κόμματα της αντιπολίτευσης για τη στάση που επέλεξαν στο «Μακεδονικό»


Την άποψη ότι δεν φτάνει να ξορκίζουμε την άνοδο της ακροδεξιάς, αλλά να αναζητήσουμε μέτρα πολιτικής που θα την αφοπλίσουν, εκφράζει με τη συνέντευξη που παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής Αντώνης Λιάκος. Ο γνωστός ιστορικός, που πρωταγωνίστησε και στη συγκρότηση της πρωτοβουλίας πολιτών "Γέφυρα", εξηγεί τα χαρακτηριστικά του ακροδεξιού λαϊκισμού, υποστηρίζει ότι η αντιμετώπισή του πρέπει να αποτελέσει διακύβευμα των ευρωεκλογών και ασκεί κριτική στα κόμματα της αντιπολίτευσης για τη στάση που επέλεξαν στο «Μακεδονικό».

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη του Αντώνη Λιάκου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ

ΕΡ. Η Διεθνής της Άκρας Δεξιάς έκανε πρόσφατα πρεμιέρα στο Μιλάνο, αλλά οι εκτιμήσεις είναι αντικρουόμενες. Ορισμένοι θεωρούν ότι η σύναξη οδηγήθηκε σε φιάσκο, άλλοι όμως επιμένουν ότι ο συγκεκριμένος χώρος αναβαθμίζει την παρουσία του. Ποια είναι η γνώμη σας;

Στο Μιλάνο, τις προηγούμενες μέρες έγιναν δυο γεγονότα που αφορούν την Ακροδεξιά. Αξίζει να σταθούμε και να τα αναλύσουμε. Το πρώτο γεγονός ήταν συγκέντρωση νοσταλγών του Φασισμού, που τώρα εκφράζονται μέσα από την οργάνωση Casa D'Annunzio, για να γιορτάσουν τα εκατό χρόνια από τη γένεση του φασιστικού κινήματος στις 23 Μαρτίου. Ήταν μια συγκέντρωση με μελανοχίτωνες και φασιστικούς χαιρετισμούς, παρόμοιους με εκείνους της Χρυσής Αυγής, μάλλον μικρή. Το δεύτερο γεγονός συνέβη στις 8 Απριλίου. Επρόκειτο για μια συνάντηση του Σαλβίνι, και στελεχών της Λίγκας του Βορρά, με αντιπροσωπείες της Αλτερνατίβας για τη Γερμανία (Afd), των «Πραγματικών Φιλανδών», και του Λαϊκού κόμματος της Δανίας, με στόχο τη συγκρότηση ενός μετώπου, στο οποίο θα συμμετέχουν και άλλα κόμματα, όπως της Λεπεν στη Γαλλία, και με σύνθημα «Προς την Ευρώπη της κοινής λογικής- Για να αλλάξουμε την Ευρώπη». Όσοι συναντήθηκαν στις 8 Απριλίου, παρά το γεγονός ότι η ιστορική τους μήτρα είναι κοινή, έχουν διαφορές με αυτούς που συναντήθηκαν στις 23 Μαρτίου. Όχι μόνο επειδή δεν είναι κουρεμένοι γουλί και δεν έχουν στρατιωτικό στυλ. Τα κόμματα αυτά, μαζί με τον Εθνικό Συναγερμό της Λεπέν, η οποία συναντήθηκε με τον Σαλβίνι στο Παρίσι, πριν από ένα μήνα, και συμφώνησαν για τη δημιουργία ενός κοινού μετώπου, αποτελούν το μπλοκ της άκρας Δεξιάς στη σημερινή Ευρώπη.

ΕΡ. Μπορούμε να μιλάμε για ένα ομογενοποιημένο πολιτικό μπλοκ;

Υπάρχουν διαφορές μεταξύ τους, αλλά υπάρχει και ένας κοινός παρονομαστής. Θα αποτελέσουν την τρίτη μεγάλη πολιτική «οικογένεια» στην Ευρώπη, δίπλα σε εκείνη της κεντροδεξιάς (Λαϊκά κόμματα) και εκείνη των σοσιαλιστικών κομμάτων, με φιλοδοξίες να υπερκεράσουν τη σοσιαλιστική «οικογένεια» και να αποτελέσουν το δεύτερο άξονα στα κεντροδεξιά συστημικά κόμματα. Βέβαια, η διάκριση κατά οικογένειες δεν μας δίνει μια πλήρη αποτύπωση της εικόνας. Η ομάδα των συντηρητικών κεντροδεξιών κομμάτων περιλαμβάνει κόμματα όπως το ουγγρικό και το πολωνικό που κινούνται σε ακροδεξιές και ευρωσκεπτικιστικές ράγες, ή όπως τη Βαυαρική Χριστιανοδημοκρατία, από την οποία προέρχεται ο Βεμπερ, η οποία κινείται πολύ δεξιότερα της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας. Σε πολλές χώρες τα ακραία δεξιά κόμματα συμμετέχουν στις κυβερνήσεις, επομένως ο άξονας της πολιτικής στρέφεται δεξιά. Αν γίνουν η δεύτερη δύναμη της Ευρώπης, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μετατοπιστεί στο κέντρο της δεξιότερα .

ΕΡ. Πρόσφατα, πάντως, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα στράφηκε κατά του Όρμπαν… Δεν φανερώνει αυτή η κίνηση μια επιλογή οριοθέτησης του ευρωπαϊκού συντηρητικού χώρου από τους ακραίους;

Ναι, αλλά αυτό δεν αναιρεί την ιδεολογική ρευστότητα στο χώρο αυτό, τις εκλεκτικές συγγένειες. Νεοφιλελευθερισμός και ακροδεξιά δεν είναι έννοιες ταυτόσημες, χρειάζεται να διακρίνουμε τις διαφορές αλλά και τις συνάφειες, προπαντός τις εξελίξεις των φορέων τους. Η ΝΔ αποτελεί ένα παρόμοιο μείγμα νεοφιλελεύθερων και εθνικιστικών πολιτικών εν εξελίξει και à la carte.

ΕΡ. Ας επανέλθουμε στο μπλοκ της άκρας δεξιάς. Πώς σας φαίνεται που οι εκπρόσωποι του μιλούν στο όνομα του λαού…

Αυτό που ο Σαλβίνι, η Λεπέν και οι άλλοι σύμμαχοί τους υποστηρίζουν είναι ότι οι Ευρωεκλογές είναι μια κρίσιμη στιγμή για να δοθεί η μάχη ανάμεσα σε αυτούς που με την πολιτική τους ευνοούν τη λιτότητα, την παγκοσμιοποίηση και τη μετανάστευση, και σε αυτούς που θέλουν «να δοθεί η εξουσία ξανά στο λαό» όπως είπε η Λεπέν. Για τον Σαλβίνι, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η «άρνηση της Ευρώπης». Απορρίπτουν την κατηγορία ότι είναι φασίστες ή ρατσιστές, και επικαλούνται την «κοινή λογική», την υποστήριξη της πατρίδας, της οικογένειας, της τάξης και της ασφάλειας, όλων εκείνων που πολλοί Ευρωπαίοι, ανασφαλείς, άνεργοι, και με κουτσουρεμένες συντάξεις, δηλαδή οι χαμένοι από την παγκοσμιοποίηση και την πολιτική λιτότητας των τελευταίων δεκαετιών ονειρεύονται. Αυτοί βλέπουν ως εχθρό την ευρωγραφειοκρατία, τις τράπεζες, τους συνδικαλιστές που βάζουν εμπόδια στις επενδύσεις και στην ελαστική απασχόληση, και προπαντός στους μετανάστες, που θεωρούν ότι τους κλέβουν τη δική τους ευημερία. Μια ιδεολογία όμοια με αυτή του Τραμπ, που αντί για την Αμερική, θέλει να κάνει «την Ευρώπη μεγάλη ξανά». Τα ακραία δεξιά κόμματα έχουν ασφαλώς σημαντικές διαφορές μεταξύ τους –αν συναθροίσεις το Κόμμα της Ελευθερίας της Αυστρίας, καθώς επίσης τους Ούγγρους και τους υπόλοιπους ανατολικοευρωπαίους ακροδεξιούς. Ωστόσο τα κοινά, αυτό το πνεύμα παλινόρθωσης μιας παλιάς χαμένης Ευρώπης των συντηρητικών αξιών, είναι κοινό σημείο. Ας μη ξεχνάμε ότι η Ευρώπη δεν είναι μόνο η κοιτίδα του διαφωτισμού, του φιλελευθερισμού και του σοσιαλισμού, αλλά και η κοιτίδα των διάφορων φασισμών που συμβίωσαν μαζί με τη συντηρητική δεξιά και στα μεταπολεμικά χρόνια, παρά την ήττα τους στον πόλεμο. Μια δεξιά Ευρώπη σε ένα κόσμο με Τραμπ, Πούτιν, Μπολσονάρο κλπ όμοιους, είναι πράγματι πηγή ανησυχίας.

ΕΡ. Μπορεί, κατά τη γνώμη σας, να αποτελέσει διακύβευμα των ευρωεκλογών η αντιμετώπιση του ακροδεξιού λαϊκισμού και του εθνικισμού;

Ναι μπορεί να αποτελέσει διακύβευμα και αυτής και των επόμενων αναμετρήσεων. Η μάχη με την πολύμορφη ακραία δεξιά, ή όπως αλλιώς θέλετε πέστε την, δεν θα δοθεί άπαξ. Γιατί δεν ήρθε ως προσωρινότητα, εκφράζει μια στάση μέσα στην κοινωνία, έχει ιστορικές ρίζες. Κατάπιε την λαϊκή αντίδραση στις παγκοσμιοποιημένες ελίτ, απέκτησε μαζικά ερείσματα. Αλλά δεν φτάνει να την εξορκίζουμε με αντιφασιστική ρητορική. Χρειάζεται να διατυπωθούν θετικά μέτρα πολιτικής. Συγκεκριμένα. Προς την κατεύθυνση αυτή που υποδεικνύουν τα επτά σημεία του Πρωθυπουργού στο Γαλάτσι. Διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος να εργαλειοποιηθεί η επίκληση στον κίνδυνο της ακροδεξιάς και να χάσει το επείγον και τη βαρύτητα που πράγματι έχει. Να γίνει σαν τον βοσκό με το λύκο στο γνωστό παραμύθι. Η Ακροδεξιά μπορεί να χάσει την έλξη και την δύναμή της μόνο με αλλαγή κατεύθυνσης των κυρίαρχων πολιτικών στη σημερινή Ευρώπη. Να το πώ πιο απλά: Η Ακροδεξιά εκφράζει και εκμεταλλεύεται το φόβο των λαϊκών στρωμάτων της Ευρώπης, πρέπει να τους δείξεις την ελπίδα για να την αποτρέψεις.

ΕΡ. Η Νέα Δημοκρατία δίνει ήδη δημοψηφισματικό χαρακτήρα στην ευρωκάλπη και επιχειρεί να στρέψει το ενδιαφέρον στην εσωτερική πολιτική αντιπαράθεση.

Ναι, δεν υπάρχει έκπληξη εδώ, σε μεγάλο βαθμό οι ευρωεκλογές στοχεύουν στην εσωτερική πολιτική, άλλωστε στη σημερινή Ευρώπη το μεγαλύτερο μέρος της εθνικής πολιτικής συμμορφώνεται προς τις ευρωπαϊκές επιλογές. Η κοινωνική ανασφάλεια και στο μεταναστευτικό, η τάξη και ασφάλεια που λείπει, σε κάθε χώρα αποτελεί και το στόχο των υπερσυντηρητικών και ακροδεξιών κομμάτων. Και βέβαια υπολογίζει στην κυριαρχία στερεότυπων, με τα οποία επιπροσθέτως βομβαρδίζεται συστηματικά η κοινωνία. Εδώ τη θέση του μεταναστευτικού παίρνει το Μακεδονικό, αλλα πίσω του είναι και τα υπόλοιπα. Εκείνο που είναι διαφορετικό, ως προς τις διαφορές της ΝΔ από τα άλλα εθνικιστικά κόμματα, είναι η αποδοχή των κανόνων της λιτότητας, του κυρίαρχου ρόλου των τραπεζών, πράγματα δηλαδή που καταδικάζουν οι Λεπέν και Σαλβίνι. Ως προς τον δημοψηφισματικό χαρακτήρα των ευροεκλογών, ας υποθέσουμε (αν και απευχόμαστε) ότι αν στη Γαλλία, τον Μάιο, έλθει πρώτη η Λεπέν, τι θα πρέπει να κάνει ο Μακρόν; Να παραιτηθεί, να προκηρύξει εθνικές εκλογές, και να της πει «περάστε»; Η να εργαστεί για την ανατροπή αυτής της δυσμενούς εξέλιξης στο υπόλοιπο της κυβερνητικής θητείας του;

ΕΡ. Ο ΣΥΡΙΖΑ, πάντως, συνδέει τη γενικότερη συντηρητική στροφή με τη στάση της αντιπολίτευσης έναντι της Συμφωνίας των Πρεσπών. Δεν είναι επικίνδυνο να πάει η κυβέρνηση στις ευρωεκλογές με το Μακεδονικό στις πρώτες θέσεις της ατζέντας της; Τα δημοσκοπικά ευρήματα δεν συνηγορούν…

Ως προς τα εθνικά ζητήματα, η ΝΔ, αλλά και το ΚΙΝΑΛΛ, με όσα ισχυρίζονται με την ευκαιρία του Μακεδονικού στέκονται εκεί που και οι ακροδεξιοί. Δεν μπορούν όμως να επικαλεστούν μια χαμένη εποχή εθνικής κυριαρχίας, γιατί αυτοί οι ίδιοι συναίνεσαν στην καταλυσή της στη διάρκεια της κρίσης. Υπερεκτιμούμε την αντίδραση στο Μακεδονικό, χωρίς την υπεροπλία του αντίπαλου στρατόπεδου στα μαζικά μέσα προπαγάνδας.

Το Μακεδονικό εργαλειοποίηθηκε στο μέγιστο βαθμό. Για την έξαρσή του δεν φταίνε οι Πρέσπες. Το Μακεδονικό δημιουργήθηκε μέσα από την αντίδραση στις Πρέπες και στην κυβέρνηση. Αν δεν ήταν το Μακεδονικό θα ήταν οι μετανάστες και η εγκληματικότητα κλπ. Την έχουμε δυστυχώς δει αυτή την κινδυνολογία από το 1990. Θυμάστε τον ηθικό πανικό με την υπόθεση του αλβανού μαθητή Τσενάι σημαιοφόρου, και το αντι-αλβανικό μένος εκείνης της εποχής;

ΕΡ. Πώς εξηγείτε τη στάση του Κινήματος Αλλαγής;

Όταν ο Ζαν Μεϋνώ, σπουδαίος πολιτικός επιστήμονας, το 1964 εξέδωσε το πρωτοποριακό βιβλίο του «Οι Πολιτικές Δυνάμεις στην Ελλάδα», περιέγραφε την απουσία ενός κόμματος το οποίο θα έπρεπε να βρίσκεται ανάμεσα στην Δεξιά και στην (φιλοσοβιετική τότε) Αριστερά. Περιέγραφε μια ιστορική ανάγκη. Αυτή την ανάγκη, δέκα χρόνια αργότερα ήλθε να καλύψει το ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ πράγματι ανταποκρινόταν στις κοινωνικές, ιστορικές και πολιτικές ανάγκες της εποχής του, εποχής της Μεταπολίτευσης και του κοινωνικού ριζοσπαστισμού. Το Κίνημα Αλλαγής, όμως, σε ποιες ιστορικές ανάγκες ανταποκρίνεται; Ο,τι και να πει, δεν μπορεί να διαφοροποιηθεί από τη ΝΔ, και δεν διαφοροποιείται ακόμη και σε ζητήματα που στραπατσάρουν το φιλελεύθερο προφίλ του, όπως στο Μακεδονικό. Αλλά και αριστερό λόγο να θέλει να εκφράσει, που το κάνει μερικές φορές αποσπασματικά και κάπως άγαρμπα, τι διαφορετικό μπορεί να πει από ότι λένε στον Σύριζα. Χωρίς λόγο ύπαρξης πέραν της πολιτικής επιβίωσης κάποιων στελεχών, δεν βλέπω μέλλον. Αλλωστε και οι ίδιοι το γνωρίζουν, γι αυτό και οι ικανότεροι αποφεύγουν να διεκδικήσουν την ηγεσία του. Γι αυτό και οι κεντρόφυγες τάσεις προς τα δεξιά ή τα αριστερά.

ΕΡ. Κύριε Λιάκο συμμετέχετε στην πρωτοβουλία της «Γέφυρας», που τάσσεται υπέρ της σύγκλισης των δυνάμεων της Αριστεράς και της κεντροαριστεράς. Ποια τύχη μπορεί να έχει η πρωτοβουλία σας με τόσα αρνητικά φορτία που έχουν σωρευτεί;

Δεν βλέπω ποια άλλη στάση διανοητικής και πολιτικής εντιμότητας μπορεί να υπάρξει εκτός από τις προσπάθειες σύγκλισης ενός κόσμου που μπορεί έχει μεν διαφορές, και επιφυλάξεις για τα κυβερνητικά πεπραγμένα στον ένα ή στο άλλο ζήτημα, αλλά δεν θέλει να δεί την ελληνική κοινωνία να πέσει, με τον πιο απροκάλυπτο τρόπο αυτή τη φορά, στην κυριαρχία των ολιγαρχών, οι οποίοι, από τη δεκαετία του 1990, υπονομεύουν μεθοδικά το πολιτικό σύστημα, ακόμη και των κυβερνήσεων της ΝΔ. Δεν πρόκειται για σχήμα λόγου. Μετά από μεγάλες κρίσεις, αν δεν ανοίξει ο δρόμος για την ανασύνταξη των δημοκρατικών δυνάμεων, έρχεται η εποχή της ολιγαρχίας. Συσσώρευση πλούτου, μέσων κυριαρχίας και επηρεασμού της κοινής γνώμης με την επίφαση δημοκρατίας. Δημοκρατία ή ολιγαρχία είναι το πραγματικό δίλημμα. Κυριαρχία τεσσάρων-πέντε ολιγαρχών ή οι πολίτες που πιστεύουν στη δημοκρατία, παρά, και με όλες τις διαφορές τους; Η «Γέφυρα» πέτυχε να εκφράσει αυτή την έκδηλη ανάγκη να σπάσει η απομόνωση του Σύριζα, που θεωρούνταν «μίασμα», όπως έλεγε το 1966 για την Αριστερά, ο βασιλιάς Παύλος. Διέσχισε δηλαδή την υγειονομική ζώνη, που φυλάσσονταν από άγρυπνους φρουρούς μέρα-νύχτα. Γι αυτό και το μέγεθος και η ένταση της πολεμικής. Το εγχείρημα έχει στόχο την κινητοποίηση ευρύτερων δυνάμεων για τις Ευρωεκλογές, δεν σταματά όμως εδώ. Συμμετέχει στη πορεία της διαμόρφωσης των πολιτικών δυνάμεων και του πολιτικού πεδίου, και την επόμενη μέρα των εκλογών.

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)