Η είδηση «έσκασε» προχθές το απόγευμα και πέρασε... περίπου «στα ψιλά» της ελληνικής ειδησεογραφίας: «Η Μόσχα αναγνώρισε τη Βόρεια Μακεδονία με το νέο συνταγματικό της όνομα, όπως ανακοίνωσε το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών».
Και, μπορεί να πέρασε «στα ψιλά», όμως πρόκειται για μία είδηση ενδεικτική ενός νέου δόγματος εξωτερικής πολιτικής: ενός δόγματος που δεν αντιβαίνει απλώς την καθεστηκυία «ακινησία» που είχαμε συνηθίσει επί δεκαετίες (με εξαίρεση την περίοδο Σημίτη) στο υπουργείο Εξωτερικών, αλλά ταυτόχρονα φέρνει στην επιφάνεια μία διαφορετική πρακτική: την πρακτική που προβλέπει ότι ένα κράτος ασκεί ενεργή εξωτερική πολιτική, με όλους, αλλά όχι εντασσόμενο σε κάποιο «μπλοκ».
Ως τώρα, είχαμε συνηθίσει ότι τα «μικρά» κράτη που θέλουν να προωθήσουν τα συμφέροντά τους, έπρεπε να ενταχθούν σε ένα μπλοκ μεγάλων δυνάμεων –η δε Ελλάδα το έκανε αυτό από την εποχή της απελευθέρωσής της, όταν τα κόμματα αυτοπροσδιορίζονταν ως «ρωσικό», «αγγλικό», «γαλλικό», βάσει της προτίμησής τους μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων. Ακόμη και ο «μάγος» της εξωτερικής πολιτικής, Ελευθέριος Βενιζέλος, είχε εντάξει την Ελλάδα στο μπλοκ των Αγγλογάλλων, με πολλούς να τον κατηγορούν ότι είχε μετατρέψει την χώρα σε «προτεκτοράτο». Και αν σκεφτεί κανείς τον ναυτικό αποκλεισμό του Πειραιά, δύσκολα θα μπορούσε να διαφωνήσει με αυτό...
Τώρα, βλέπουμε να αναδύεται ένα νέο δόγμα εξωτερικής πολιτικής: η Ελλάδα όχι απλώς μιλάει με όλους. Όχι απλώς συνεργάζεται με όλους. Αλλά ταυτόχρονα κάνει όλα αυτά, χωρίς όμως να μπει στο «άρμα» κανενός. Προφανώς παραμένει χώρα της Ε.Ε. –και δη του σκληρού πυρήνα της, της Ευρωζώνης. Προφανώς παραμένει «ΝΑΤΟϊκή» χώρα. Όμως, ως εκεί.
Η κυβέρνηση ξεκίνησε ως έχουσα προνομιακές σχέσεις με τη Μόσχα. Οι σχέσεις χάλασαν κάπου στην πορεία, όταν η Μόσχα φέρεται να ενεπλάκη σε «χτυπήματα κάτω από τη μέση», που αφορούσαν σε υποδαύλιση κοινωνικών αντιδράσεων κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών. Ρώσοι διπλωμάτες απελάθηκαν και σε άλλους απαγορεύθηκε η είσοδος στη χώρα. Πέρασε μία περίοδος «παγετώνων» στις ελληνορωσικές σχέσεις, ενώ θεωρήθηκε από όλους ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν με τις «αυτοκρατορικές» τάσεις δε θα συγχωρούσε ποτέ στον Αλέξη Τσίπρα αυτή την σκληρή στάση. Ωστόσο, τον περασμένο Δεκέμβριο, ο Ρώσος Πρόεδρος καλοδέχθηκε τον Έλληνα πρωθυπουργό στο Κρεμλίνο, οι σχέσεις των δύο χωρών μπήκαν σε τροχιά ξανά και η Ρωσία αναγκάστηκε να παραδεχθεί και να κατανοήσει ότι μία μικρή χώρα όπως η Ελλάδα μπορεί να ασκεί τη δική της εξωτερική πολιτική, είτε της αρέσει είτε όχι. Και έτσι, φτάσαμε προχθές στην αναγνώριση της «Βόρειας Μακεδονίας» με το νέο όνομά της.
Το ίδιο υπόδειγμα αφορά σε όλες τις σχέσεις που καλλιεργεί η Ελλάδα με τους εταίρους της: Σήμερα, στην Ιερουσαλήμ, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός υποδέχεται τον Αλέξη Τσίπρα, τον Νίκο Αναστασιάδη αλλά και τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο για την νέα «τριμερή» Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ. Όμως, μόλις προχθές ο Αλέξης Τσίπρας επανέλαβε την σταθερή θέση της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ για ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος –κάτι που προφανώς δεν αρέσει στον Νετανιάχου. Και, σαν να μην έφταναν αυτά, παρά τις προνομιακές σχέσεις που έχει καλλιεργήσει η Αθήνα με την Ουάσινγκτον, η κυβέρνηση Τσίπρα έχει διαφωνήσει ανοιχτά με την απόφαση Τραμπ να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ. Και αυτό θα το ξέρει ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, που θα παρίσταται σήμερα στην τριμερή.
Αυτά είναι μερικά παραδείγματα για το τι σημαίνει «πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική», αλλά και γιατί πετυχαίνει: γιατί δεν φτάνει να μιλάς με όλους, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει αυτοί οι «όλοι» να ξέρουν ότι δε θα ενταχθείς στο άρμα κανενός.
