Η Ουάσινγκτον μοιάζει να ξαναζεί μέρες του 1973 – όταν το ξέσπασμα του σκανδάλου Ουότεργκεϊτ έθετε υπό αφόρητη πίεση τον τότε ένοικο του Λευκού Οίκου, Ρίτσαρντ Νίξον, οδηγώντας τον την επόμενη χρονιά στην παραίτηση. Ή έστω μέρες του 1999, όταν η υπόθεση Λουίνσκι παραλίγο να εκτροχιάσει πλήρως την προεδρία του Μπιλ Κλίντον. Στην πραγματικότητα, βέβαια, ο Ντόναλντ Τραμπ ανήκει σε διαφορετικό είδος: και μόνο η προειδοποίησή του ότι τυχόν καθαίρεσή του θα οδηγούσε σε κατάρρευση τις αγορές, με αποτέλεσμα "όλοι να γίνουν φτωχότεροι", το αποδεικνύει. Άλλωστε, και τα όπλα που διαθέτουν οι αντίπαλοί του είναι από νομικής απόψεως λιγότερο ισχυρά απ' ό,τι η μιντιακή φρενίτιδα αφήνει να διαφανεί. Όμως, πολιτικά, ένα κρίσιμο κατώφλι έχει ξεπεραστεί, αφότου στις αρχές τις εβδομάδες απαγγέλθηκαν κατηγορίες εναντίον του πρώην δικηγόρου του, Μάικλ Κόεν, και ταυτοχρόνως καταδικάστηκε ο πρώην επικεφαλής της προεκλογικής καμπάνιας Τραμπ, Πολ Μάναφορτ.
Σαν να μην ήταν ήδη αρκούντως χαοτική η κατάσταση στην πρωτεύουσα της "μόνης υπερδύναμης", νέοι κλυδωνισμοί έρχονται να κορυφώσουν σε πρωτοφανή βαθμό την αβεβαιότητα σχετικά με το ποιος πραγματικά έχει το "πάνω χέρι" στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων στις ΗΠΑ. Με αποτέλεσμα, βέβαια, να περιπλέκεται αντιστοίχως και το διεθνές τοπίο, καθώς πολλαπλασιάζονται τα αντιφατικά μηνύματα από αμερικανικής πλευράς, ευνοούνται ακόμα περισσότερο οι τυχοδιωκτισμοί και βυθίζονται στην επιφυλακτικότητα εταίροι και ανταγωνιστές παγκοσμίως.
Μονομαχία μέχρι θανάτου
Ορόσημο, βέβαια, αποτελούν οι "ενδιάμεσες εκλογές" του Νοεμβρίου, που αποκτούν χαρακτήρα μονομαχίας μέχρι θανάτου, καθώς, αν μεν επικρατήσουν οι Ρεπουμπλικανοί, θα τερματιστούν μάλλον άδοξα οι προσπάθειες να εκτοπιστεί ο Τραμπ, εάν πάλι οι Δημοκρατικοί πετύχουν την ανατροπή, ιδίως στη Βουλή των Αντιπροσώπων, θα έχουν αποκτήσει τη δυνατότητα όχι μόνο να μπλοκάρουν, κατά το σύνηθες, το νομοθετικό πρόγραμμα του προέδρου, αλλά θα έχουν θεσμικά τη δυνατότητα ακόμα και να κινήσουν τη διαδικασία καθαίρεσής του.
Είναι προφανές ότι οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών αποβλέπουν στον επηρεασμό των "ενδιάμεσων εκλογών" – και, συνεπώς, η συνέχιση των αποκαλύψεων που θα φέρουν τον Αμερικανό πρόεδρο σε ακόμα πιο δύσκολη θέση κάθε άλλο παρά μπορεί να αποκλειστεί.
Το γεγονός ότι ο Τραμπ δεν έδειξε να "διαπαιδαγωγείται" καταλλήλως μετά την είσοδό του στον Λευκό Οίκο, αλλά, αντιθέτως, έθεσε σε πλήρη εφαρμογή την αμφιλεγόμενη ατζέντα που είχε παρουσιάσει προεκλογικά, δεν άφηνε στους αντιπάλους του, που ουδέποτε είχαν συμφιλιωθεί με το εκλογικό αποτέλεσμα του 2016, άλλα περιθώρια από το οδηγήσουν τη σύγκρουση στα άκρα. Επιπλέον, ο διορισμός του Ρόμπερτ Μιούλερ ως ανεξάρτητου ειδικού ανακριτή για το Russiagate, δηλαδή την καταγγελλόμενη σύμπραξη του Τραμπ με τη Ρωσία προκειμένου να επιτύχει την εκλογή του, προανήγγειλε, και μόνο για λόγους "γραφειοκρατικής διαφάνειας", εξελίξεις στο ποινικό πεδίο, δίκην "αυτοεκπληρούμενης προφητείας".
Η θεαματική μεταστροφή
Η τομή ήρθε με τη μεταστροφή του 51χρονου Μάικλ Κόεν, γνωστού άλλωστε ως το "πίτμπουλ" του Τραμπ, καθώς είναι η πρώτη φορά που κάποιος τόσο κοντά στον πρόεδρο συνεργάζεται με τους κατηγόρους του.
Στο ποινικό επίπεδο, ο Τραμπ είναι "θωρακισμένος", όσο τουλάχιστον παραμένει στην εξουσία, καθώς κατά το Αμερικανικό Σύνταγμα, σύμφωνα με γνωματεύσεις του υπουργείου Δικαιοσύνης, το 1973 και εκ νέου το 2000, ο αρχηγός της εκτελεστικής εξουσίας διαθέτει ασυλία όσο διατηρεί το αξίωμά του.
Η καθαίρεση, πάλι, αποτελεί θεσμικά μια περίπλοκη διαδικασία, η οποία προϋποθέτει τους κατάλληλους συσχετισμούς στο Κογκρέσο: αρχικά στη Βουλή των Αντιπροσώπων, που είναι μόνη αρμόδια να κινήσει τη διαδικασία, και κατόπιν στη Γερουσία, όπου μάλιστα απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων.
Ωστόσο, και πάλι, για τυχόν καθαίρεση του Τραμπ θα χρειαστεί η σύμπραξη και τμήματος των Ρεπουμπλικανών, ενδεχόμενο ελάχιστα πιθανό, ενώ, από την άποψη της ουσίας, θα πρέπει να έχουν στοιχειοθετηθεί κατηγορίες τέτοιες που να δικαιολογούν μια τόσο δραματική κίνηση που συνιστά θεσμική περιπέτεια.
Η υπόθεση έχει μέλλον
Σημειώνεται ότι η περίπτωση του Μάναφορτ, που έχει ήδη κριθεί, δεν αγγίζει τον Αμερικανό πρόεδρο, ενώ οι κατηγορίες που αντιμετωπίζει ο Κόεν αφορούν παράνομη χρηματοδότηση προεκλογικής εκστρατείας (τέτοια, λ.χ., για την οποία επιδικάστηκε στην καμπάνια Ομπάμα 2008 πρωτοφανές πρόστιμο, με το οποίο έκλεισε το θέμα) και τις πληρωμές για να εξασφαλιστεί η σιωπή δύο γυναικών που ανέφεραν εξωσυζυγικές σχέσεις τους με τον νυν πρόεδρο, και πάντως βρίσκονται εκτός της εντολής του ανεξάρτητου ειδικού ανακριτή Ρόμπερτ Μιούλερ να ερευνήσει τυχόν σύμπραξη του υποψηφίου Τραμπ με τη Ρωσία. Εξού και ο Μιούλερ παρέπεμψε τον Κόεν σε δικαστήριο της νότιας περιφέρειας της Νέας Υόρκης.
Το γεγονός, ωστόσο, ότι ο πρώην δικηγόρος του Τραμπ εμφανίζεται πρόθυμος να συνεργαστεί ακριβώς ως προς το Russiagate (αρχής γενομένης από την κατηγορία ότι ο νυν πρόεδρος είχε γνώση επαφών του υιού του με ρωσικές πηγές που θα προσέφεραν δυσφημιστικές πληροφορίες για τη Χίλαρι Κλίντον) σημαίνει ότι η υπόθεση έχει μέλλον – και δεν θα πρέπει να αποκλειστούν εκπλήξεις. Είναι, δε, ενδιαφέρον ότι κατά τον συνήγορο του Κόεν (άλλοτε συνεργάτη των Κλίντον) η στιγμή της μεταστροφής του κατηγορουμένου ήρθε όταν αυτός συγκλονίστηκε από τη συνάντηση Τραμπ-Πούτιν στο Ελσίνκι.
Είχε προηγηθεί το Σαββατοκύριακο η πολύωρη κατάθεση στον Μιούλερ του νομικού συμβούλου του Λευκού Οίκου, σε μια κίνηση που θύμισε τη μοιραία για τον Ρίτσαρντ Νίξον κλήτευση του νομικού του συμβούλου, Τζον Ντιν.
Πιθανότητες καθαίρεσης 45%
Σε κάθε περίπτωση, το πολιτικό κλίμα έχει δυναμιτιστεί και οι πιέσεις προς τον Τραμπ έχουν ενισχυθεί. Ο οίκος PredictIt, που αποκαλείται και "χρηματιστήριο της πολιτικής", ανέβασε τις πιθανότητες καθαίρεσης του Τραμπ κατά την τρέχουσα θητεία του στο 45%, ήτοι στο υψηλότερο σημείο του τελευταίου τριμήνου, αν και η τράπεζα J.P. Morgan σημειώνει από την πλευρά της με σκεπτικισμό ότι τα ποσοστά δημοτικότητας του προέδρου (αν και παγίως αρνητικά ως προς το καθαρό ισοζύγιο αποδοχής) έχουν μείνει σχεδόν απαράλλαχτα.
Με ψυχραιμία αντιδρούν οι αγορές
Οι τελευταίες νομικο-πολιτικές εξελίξεις μικρό αντίκτυπο είχαν στη συμπεριφορά των αγορών, που, αν νοιάζονται για κάτι, αυτό είναι η (πρακτικά ανύπαρκτη) πιθανότητα αντιστροφής των τεράστιων φοροαπαλλαγών που θέσπισε ο Τραμπ. Μάλιστα, η καταδίκη του Μάναφορτ και η απαγγελία κατηγοριών κατά του Κόεν συνέπεσαν με ένα ρεκόρ, καθώς η άνοδος της Wall Street μόλις ξεπέρασε σε διάρκεια τη δεκαετία της bullish market, που έληξε με το σκάσιμο της φούσκας των dot-com το 2000.
Περισσότερο ανησυχητικές για τους παίκτες των αγορών είναι, αντίθετα, οι ρητορικές βολές που εξαπολύει ο Τραμπ εναντίον του Τζέρομ Πάουελ, που ο ίδιος διόρισε στη θέση του προέδρου της Fed. Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν κρύβει τη δυσαρέσκειά του για την επιχειρούμενη περιστολή της νομισματικής πολιτικής και δηλώνει, σε μια πρωτοφανή για τα αμερικανικά ήθη παρέμβαση, ότι η κεντρική τράπεζα δεν τον "διευκολύνει".
Είναι προφανές ότι η ενδυνάμωση του δολαρίου δεν συμβαδίζει με τη λογική των εμπορικών πολέμων. Ωστόσο, η πολιτική της Fed συνιστά ενδεχομένως μεγαλύτερο πλήγμα προς τους διεθνείς ανταγωνιστές των ΗΠΑ (οι οποίοι βρίσκονται αντιμέτωποι με ολοένα και μεγαλύτερες δυσκολίες στην εξυπηρέτηση του χρέους τους σε δολάρια) απ' ό,τι οι δασμοί του Τραμπ, που κυριότερο αποτέλεσμά τους μέχρι τώρα έχουν, λ.χ., τη μεγαλύτερη διείσδυση της της γερμανικής και ιαπωνικής αυτοκινητοβιομηχανίας στην αχανή κινεζική αγορά.
Πού θα κριθούν οι "ενδιάμεσες εκλογές"
Πολλά ρεκόρ πρόκειται να σημειωθούν στις ενδιάμεσες εκλογές που διεξάγονται τον Νοέμβριο στις ΗΠΑ για την ανανέωση του συνόλου της ομοσπονδιακής Βουλής των Αντιπροσώπων, του ενός τρίτου των εδρών της Γερουσίας και για την ανάδειξη ορισμένων κυβερνητών Πολιτειών. Πρόκειται για την πρώτη εκλογική περίσταση στην οποία θέτει υποψηφιότητα τόσο μεγάλος αριθμός γυναικών (13 για τη Γερουσία και 198 για τη Βουλή), στο κλίμα προφανώς των αντιδράσεων που έχει προκαλέσει ο καταγγελλόμενος σεξισμός του Ντόναλντ Τραμπ. Πρόκειται, επίσης, για την πρώτη φορά που δοκιμάζουν την τύχη τους για το Κογκρέσο τόσο πολλοί βετεράνοι των μυστικών υπηρεσιών (κυρίως με το Δημοκρατικό Κόμμα), αλλά και των ενόπλων δυνάμεων. Επιπλέον, είναι πιθανό να προκύψει η πρώτη τρανς κυβερνήτης στο Βερμόντ, η πρώτη Αφροαμερικανίδα κυβερνήτης στην Τζόρτζια, ο πρώτος Αμερινδιάνος κυβερνήτης στο Άινταχο, οι πρώτες μουσουλμάνες βουλευτίνες σε Μίσιγκαν και Μινεσότα, καθώς και η νεότερη στα χρονικά γυναίκα στο Κογκρέσο (και μάλιστα σοσιαλιστικών πεποιθήσεων: η Αλεξάντρια Οκάσιο Κορτές από τη Νέα Υόρκη).
Η λογική του "αντίβαρου"
Όμως η συγκεκριμένη αναμέτρηση δεν αντλεί τη σημασία της από ταυτοτικά ζητήματα, παρά από το ερώτημα κατά πόσον θα ανακόψει ή όχι την ορμή του "Τραμπισμού".
Παραδοσιακά, οι ενδιάμεσες εκλογές δεν αποτελούν ευνοϊκό πεδίο για τον εκάστοτε πρόεδρο των ΗΠΑ. Με την εξαίρεση των αναμετρήσεων του 1998 και του 2002, οι ψηφοφόροι τείνουν να δίνουν την πλειοψηφία τουλάχιστον ενός από τα δύο σώματα του Κογκρέσου στο κόμμα που αντιπολιτεύεται τον ένοικο του Λευκού Οίκου, προκειμένου έτσι να υπάρξει ένα πολιτικό αντίβαρο.
Εν προκειμένω, όμως, κρίνεται κάτι πολύ μεγαλύτερο: η ίδια η δυνατότητα παραμονής του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία.
Δύσκολη η πρόβλεψη
Βρίσκονται οι ΗΠΑ ενώπιον ενός "μπλε κύματος", όπως αυτό αποκαλείται από το χρώμα των Δημοκρατικών; Η πρόβλεψη δεν είναι εύκολη. Αν και, γενικά μιλώντας, οι Δημοκρατικοί εμφανίζονται να έχουν προβάδισμα στη λαϊκή ψήφο, όπως όμως συνέβη και στις προεδρικές εκλογές του 2016.
Ο διάσημος εκλογολόγος Νέι Σίλβερ δίνει στους Δημοκρατικούς τρεις στις τέσσερις πιθανότητες να ανακτήσουν τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων από τους Ρεπουμπλικανούς. Ωστόσο, ο ίδιος με επιφύλαξη προσθέτει ότι συγκριτικά μικρές μετατοπίσεις του εκλογικού σώματος θα μπορούσαν είτε να εξασφαλίσουν τη συνέχιση της κυριαρχίας των Ρεπουμπλικανών είτε να μετατρέψουν το "μπλε κύμα" σε πραγματικό τσουνάμι.
Η απερχόμενη Βουλή περιλαμβάνει 235 Ρεπουμπλικανούς, 193 Δημοκρατικούς και 7 κενές έδρες. Υπολογίζεται ότι 42 έδρες θα μπορούσαν να αλλάξουν χέρια – ή, σε πιο αυστηρό υπολογισμό, 29 έδρες, εκ των οποίων 27 κατέχονται αυτήν τη στιγμή από Ρεπουμπλικανούς.
Περιοδεία 40 ημερών
Το γεγονός ότι ο Ντόναλντ Τραμπ σκοπεύει να πραγματοποιήσει περιοδεία 40 ημερών προκειμένου να ενισχύσει τους Ρεπουμπλικανούς υποψηφίους είναι ενδεικτικό, αλλά ταυτόχρονα διευκολύνει την αύξηση της συμμετοχής των ψηφοφόρων, στην οποία ο ίδιος επενδύει πολλά.
Συμβαίνει, άλλωστε, οι Δημοκρατικοί να εμφανίζουν εσωτερικά προβλήματα, καθώς περίπου 50 νυν ή υποψήφιοι βουλευτές δηλώνουν προκαταβολικά ότι δεν θα ψηφίσουν τη Νάνσι Πελόζι για πρόεδρο του σώματος σε περίπτωση που το κόμμα κατακτήσει την πλειοψηφία, καθώς η επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας θεωρείται εξαιρετικά φθαρμένη.
Το Russiagate (η επικέντρωση στο οποίο μπορεί να θεωρηθεί και ως μια προσπάθεια των Δημοκρατικών να μην ερμηνεύσουν πραγματικά την ήττα του 2016 και να μην προχωρήσουν σε αλλαγή πολιτικής γραμμής) αφήνει εν πολλοίς αδιάφορους τους ψηφοφόρους, που άλλωστε σε δημοσκοπήσεις εμφανίζονται θετικά διακείμενοι στην ιδέα της βελτίωσης των σχέσεων με τη Ρωσία.
Προτεραιότητες των εκλογέων
Η κύρια προτεραιότητα τον Δημοκρατικών ψηφοφόρων είναι η υγεία, ενώ των Ρεπουμπλικανών η μετανάστευση. Ανοιχτό ερώτημα, πάντως, αποτελεί το κατά πόσον η προστατευτική πολιτική του Τραμπ κινδυνεύει να εξελιχθεί σε μπούμερανγκ, καταργώντας, λόγω των διεθνών αντιμέτρων, θέσεις εργασίας σε εκείνες ακριβώς τις Πολιτείες οι οποίες χάρισαν στον ένοικο του Λευκού Οίκου τη νίκη.
Στη Γερουσία, πάλι, η οποία ελέγχεται οριακά από τους Ρεπουμπλικανούς (με 51 έδρες έναντι 49), πρόκειται να κριθούν τον Νοέμβριο 35 έδρες, χωρίς να αποκλείεται η διεύρυνση του προβαδίσματος, με περαιτέρω κέρδη για το κόμμα της πλειοψηφίας.
Στο επίπεδο της ασφάλειας της εκλογικής διαδικασίας λαμβάνονται μέτρα, εν μέσω της διάχυτης φιλολογίας για ρωσική ή κινεζική ή ιρανική παρεμβολή, και από τα ομοσπονδιακά κονδύλια θα διατεθούν 380 εκατομμύρια δολάρια για τη θωράκιση των συστημάτων καταμέτρησης.
