"Είναι προφανές ότι επιταχυντής των καταστροφών είναι η αυθαίρετη δόμηση. Δυστυχώς, η αυθαίρετη δόμηση έχει κοινωνική νομιμοποίηση εδώ και χρόνια και αυτό συνιστά έγκλημα κατά της ανθρώπινης ζωής. Σε αυτό το πεδίο πρέπει να κάνουμε τις αλλαγές", σημειώνει η υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης Θεανώ Φωτίου, σε συνέντευξη της στην εφημερίδα Εποχή.
"Πρώτον, πρέπει η κυβέρνηση να θεσμοθετήσει άμεσα μείζονες πολεοδομικές παρεμβάσεις θωράκισης και ασφάλειας των πολιτών σε όλους τους οικισμούς της χώρας. Δεν εννοώ νέα χωροταξικά και πολεοδομικά σχέδια, εννοώ χάρτες με υποχρεωτικές απαλλοτριώσεις, ώστε να γίνουν οι απαραίτητες διανοίξεις για να υπάρξει ασφάλεια εκκένωσης στις περιπτώσεις σεισμού, φωτιάς και πλημμύρας. Μιλάμε, δηλαδή, για διευρύνσεις δρόμων, άνοιγμα οδών διαφυγής, δημιουργία σήμανσης διαφυγής κτλ. Παράλληλα, απαραίτητος είναι ο χάρτης επαναδημιουργίας συγκεκριμένων ρεμάτων και διαμόρφωσης της κοίτης τους. Μόνο έτσι θα αποφύγουμε νέες τραγωδίες", τονίζει η κ. Φωτίου.
*Τη συνέντευξη πήραν οι Τζέλα Αλιπράντη και Παύλος Κλαυδιανός
Πώς αισθάνεται κανείς-καμία όταν έχει συμβεί μια τέτοια τραγωδία; Το ερώτημα βέβαια απευθύνεται και στην κυβέρνηση.
Παραλύει από το μέγεθος της δυστυχίας και ανά-στοχάζεται τις προσωπικές του ευθύνες, τις συλλογικές και διαχρονικές. Αντιλαμβάνομαι την οργή του κόσμου. Σήμερα είναι πολύ δύσκολο να λες τι έφταιξε, αλλά και τι πρέπει να γίνει. Παρόλα αυτά έχουμε δεδομένα και οι ευθύνες αναζητούνται. Την ώρα του μεγάλου πένθους όμως δεν μπορούμε και δεν μας επιτρέπεται να μείνουμε παράλυτοι από την τραγωδία, από την οργή για τα διαχρονικά και συγχρονικά λάθη, από τις τύψεις που έχουμε οι ζωντανοί έναντι των νεκρών.
Πώς φτάσαμε λοιπόν στην καταστροφή;
Πρέπει να αναρωτηθούμε αν άλλαξε κάτι στη χώρα μας από τις προηγούμενες μεγάλες φωτιές και πλημμύρες. Αν υπάρχει κάποια τομή. Πιστεύω ότι όντως υπάρχει μια μεγάλη τομή που επιφέρει η κλιματική αλλαγή, η οποία λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής των ακραίων καιρικών φαινομένων και πλέον απειλεί ευθέως την ατομική και συλλογική μας ασφάλεια. Αυτό μας έδειξαν τα φετινά φαινόμενα των πλημμυρών και των πυρκαγιών. Η μεταβολή έχει χαρακτηριστικά πρωτόγνωρα για τη χώρα μας. Συμβαίνουν ακαριαίες καταστροφές σε ελάχιστο χρόνο. Η βιαιότητα των φαινομένων αφήνει ελάχιστα περιθώρια για οργανωμένη παρέμβαση με βάση όσα ξέραμε έως τώρα. Αποκτούν χαρακτηριστικά σεισμικών καταστροφών.
Τι συνεπάγεται αυτό για την οργάνωση του κράτους, κεντρικού και τοπικής αυτοδιοίκησης;
Απαιτείται αλλαγή σχεδίου σε οργάνωση του κράτους, σε κυβερνητικό και τοπικό επίπεδο, και νέο σχέδιο για την εκπαίδευση των πολιτών. Σε αυτό το νέο σχέδιο οι παράγοντες του κράτους, αλλά και ο πολίτης, που έχει πληγεί ή είναι εθελοντής, πρέπει να γνωρίζουν τους κανόνες. Όπως σήμερα γνωρίζει ο πολίτης τους κανόνες για τον σεισμό (μπαίνω κάτω από το τραπέζι, δεν βγαίνω στο μπαλκόνι, ή δεν μπαίνω στο ασανσέρ κτλ), το ίδιο θα πρέπει να γίνει και για τις περιπτώσεις φωτιάς και πλημμύρας. Να ξέρουν, δηλαδή, οι πολίτες τι πρέπει να κάνουν μέσα στο σπίτι, πώς να φύγουν και προς τα πού κοκ. Προφανώς, βέβαια, το κύριο είναι να υπάρξουν υποδομές και νομοθετικές ρυθμίσεις άμεσα.
Ποια, λοιπόν, είναι τα απαραίτητα, άμεσα μέτρα που πρέπει να ληφθούν;
Είναι προφανές ότι επιταχυντής των καταστροφών είναι επίσης η αυθαίρετη δόμηση. Δυστυχώς, η αυθαίρετη δόμηση έχει κοινωνική νομιμοποίηση εδώ και χρόνια και αυτό συνιστά έγκλημα κατά της ανθρώπινης ζωής. Σε αυτό το πεδίο πρέπει να κάνουμε τις αλλαγές. Πρώτον, πρέπει η κυβέρνηση να θεσμοθετήσει άμεσα μείζονες πολεοδομικές παρεμβάσεις θωράκισης και ασφάλειας των πολιτών σε όλους τους οικισμούς της χώρας. Δεν εννοώ νέα χωροταξικά και πολεοδομικά σχέδια, εννοώ χάρτες με υποχρεωτικές απαλλοτριώσεις, ώστε να γίνουν οι απαραίτητες διανοίξεις για να υπάρξει ασφάλεια εκκένωσης στις περιπτώσεις σεισμού, φωτιάς και πλημμύρας. Μιλάμε, δηλαδή, για διευρύνσεις δρόμων, άνοιγμα οδών διαφυγής, δημιουργία σήμανσης διαφυγής κτλ. Παράλληλα, απαραίτητος είναι ο χάρτης επαναδημιουργίας συγκεκριμένων ρεμάτων και διαμόρφωσης της κοίτης τους. Μόνο έτσι θα αποφύγουμε νέες τραγωδίες. Μόλις προχτές είδαμε να πλημμυρίζει στο Μαρούσι παράνομο δημοτικό πάρκινγκ πάνω σε ρέμα! Δεύτερον, να νομοθετηθεί η καθημερινή επόπτευση των δασικών και αναδασωτέων περιοχών της χώρας από τα εθνικά παρατηρητήρια με τα νέα τεχνικά μέσα που έχουμε, ντρονς, δορυφόρους κτλ, ώστε να μη δημιουργηθούν νέα αυθαίρετα και όποια οικοδομική ενέργεια εντοπίζεται, να κατεδαφίζεται αμέσως. Τρίτον, να γίνει επανασχεδιασμός, όπως είπαμε πριν, της οργάνωσης της προστασίας και εκπαίδευσης του πολίτη στα φαινόμενα καταστροφής από το Δημοτικό σχολείο. Τέταρτον, να υπάρξει νομοθετική παρέμβαση για τους όρους και τις προϋποθέσεις του εθελοντισμού, να ανοίξουν μητρώα εθελοντών ώστε να λάβουν και την απαραίτητη εκπαίδευση για ανάλογες καταστάσεις. Η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση πρέπει τώρα να συναινέσουν σε ένα τέτοιο νομοθετικό πλαίσιο άμεσων παρεμβάσεων. Είναι το μόνο που θα μπορούσε να κάνει η πολιτεία ώστε να έχουμε γρήγορα αποτελέσματα στις ζωές μας και τις ζωές των παιδιών μας. Έτσι, ανοίγει ο δρόμος για μακροπρόθεσμα ολιστικά ρυμοτομικά και πολεοδομικά σχέδια βιώσιμης ανάπτυξης. Αυτό που προέχει σήμερα είναι να φτιάξουμε τη ραχοκοκαλιά πάνω στην οποία θα γίνουν περαιτέρω βελτιώσεις στο μέλλον.
Αντανακλαστικά αλληλεγγύης
Μιας και αναφέρατε το ζήτημα του εθελοντισμού, είδαμε πως υπήρξε πολύ μεγάλη ανταπόκριση από τον κόσμο προς τους πληγέντες.
Οι πολίτες της Ελλάδας είναι αλληλέγγυοι, το έχουν δείξει πολλές φορές, από την προσφυγική κρίση μέχρι και τώρα. Αυτό που θέλουμε είναι να οργανωθεί η κοινωνική αλληλεγγύη , ώστε να έχει ακόμα μεγαλύτερη δυναμική, αλλά και να αναπτυχθεί και η ανάλογη κουλτούρα του εθελοντισμού. Πρόκειται για μια μεγάλη κοινωνική κουλτούρα, ο εθελοντισμός, που βασίζεται στις αρχές της κοινωνικής αλληλεγγύης, και χρειάζεται νομοθετικές πράξεις και αγωγή για να ανθίσει.
Το υπουργείο σας κλήθηκε και σε αυτή την περίπτωση να επουλώσει τις πρώτες πληγές. Πώς έγινε ο σχεδιασμός των μέτρων και ποια ήταν αυτά;
Επικοινωνήσαμε αμέσως με τους πληγέντες δήμους και καταγράψαμε τι έχουν ανάγκη, ώστε να τους στείλουμε βοήθεια. Συγκεκριμένα, ανταποκριθήκαμε αμέσως στο αίτημα του δήμου της Ραφήνας για σίτιση στο κλειστό γυμναστήριο, ανοίξαμε τις κατασκηνώσεις του Αγ. Ανδρέα σε συνεννόηση με τον δήμαρχο του Μαραθώνα για να στεγαστούν οι πληγέντες, μιλήσαμε και με τον δήμαρχο των Μεγαρέων, που όμως μας είπε δεν χρειαζόταν περαιτέρω βοήθεια. Πέραν της στέγασης και της τροφής, αναλάβαμε και την ψυχοκοινωνική στήριξη, των πληγέντων. Όλες οι μονάδες μας, από το Κέντρο Κοινωνικής Προστασίας Αττικής μέχρι το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος, έστειλαν αμέσως ειδικούς κοινωνικής και ψυχολογικής υποστήριξης στους πληγέντες και επωμίστηκαν το πολύ βαρύ έργο να είναι μαζί με τους συγγενείς στο νεκροτομείο. Βέβαια, λήφθηκαν και άλλα πολλά μέτρα, τόσο από το υπουργείο Εργασίας, όσο και από τα υπόλοιπα υπουργεία, καθώς από την πρώτη στιγμή είχε σημάνει συναγερμός στην κυβέρνηση, ώστε ο κάθε τομέας να συνεισφέρει συγκροτημένα. Πρέπει να σημειώσουμε ότι όλα τα μέτρα που ανακοινώθηκαν από την Κυβέρνηση έχουν ήδη θεσμοθετηθεί με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου και εφαρμόζονται.
Να καταλάβουμε για να δράσουμε
Η τραγωδία των τελευταίων ημερών αλλάζει, ασφαλώς, τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης. Πώς προτίθεται τώρα να προχωρήσει;
Η κυβέρνηση δεν μπορεί να σταματήσει. Πρέπει να πάρει τα άμεσα μέτρα που προείπα και να συνεχίσει παράλληλα το έργο που είχε ήδη ετοιμάσει. Η χώρα έχει μεγάλα προβλήματα, βγαίνει από μία μνημονιακή περίοδο και όλα όσα έχουν προγραμματιστεί, πρέπει να γίνουν. Απλά πρέπει επιπλέον -και με τη μορφή του κατεπείγοντος- να γίνουν και τα μέτρα ασφάλειας και θωράκισης πολιτών και περιβάλλοντος. Αλίμονο αν σταματήσουμε τις προσπάθειες. Αντίθετα, εντείνουμε τον σχεδιασμό και την εφαρμογή του κυβερνητικού έργου. Αυτή η είναι και η τιμή που οφείλουμε προς τους νεκρούς.
Η πρόσφατη τραγωδία, βεβαίως, τροφοδότησε και την πολιτική αντιπαράθεση.
Αν η πολιτική αντιπαράθεση γίνεται πάνω στους νεκρούς, με υπερβαίνει και δεν μπορώ να πάρω μέρος. Για το μέλλον της χώρας, για τα μέτρα και τον σχεδιασμό, για την επίρριψη ευθυνών, να αντιπαρατεθούμε πολιτικά δημόσια και να έρθουν όλα στο φως. Αλλά αντιπαράθεση πάνω στους νεκρούς δεν μπορώ να κάνω. Δεν οδηγεί πουθενά να μην θέλεις να καταλάβεις τι φταίει και να δράσεις ώστε να το διορθώσεις, αλλά να αναζητάς ενόχους στους πολιτικούς σου αντιπάλους. Το εννοώ προς όλες τις κατευθύνσεις.
