Κινέζικο λέμε ή ίσως λέγαμε, ένα προϊόν, ιδίως συσκευή, χαμηλής τιμής αλλά και ευτελούς ποιότητας, που γρήγορα χαλάει και την πετάμε. Ο όρος έχει καταγραφεί εδώ και 9-10 χρόνια στο slang.gr και σε περσινό άρθρο είχα παρατηρήσει ότι έχει αρχίσει να παλιώνει αφού μέσα σε δυο δεκαετίες η ποιότητα των κινέζικων προϊόντων αυξήθηκε κατακόρυφα. Οι εκφράσεις της αργκό έτσι κι αλλιώς ανανεώνονται με μεγάλη ταχύτητα και αυτή τη στιγμή για την ευτελή ποιότητα πολύ περισσότερο ακούγεται η έκφραση «από τα Λιντλ», αν και αυτή λέγεται συνήθως μεταφορικά, π.χ. «καθηγητής από τα Λιντλ».
Στις 5 Μαΐου, που συμπληρώθηκαν τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Καρλ Μαρξ, έγιναν στη γενέτειρά του, την πόλη Τριρ (Trier) της δυτικής Γερμανίας, τα αποκαλυπτήρια του αγάλματός του.
Το χάλκινο άγαλμα, με ύψος 4 μ και 40 (πεντέμισι με τη βάση), είναι έργο του γλύπτη Wu Weishan και προσφέρθηκε δώρο στον δήμο του Τριρ από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας.
Τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος ήταν μία μόνο από τις πολλές εκδηλώσεις που έγιναν στην πόλη για τα 200 χρόνια του Μαρξ. Στην εναρκτήρια εκδήλωση παρευρέθηκε και ο πρόεδρος της Κομισιον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, γείτονας άλλωστε αφού το Τριρ απέχει σαράντα λεπτά από την πολη του Λουξεμβούργου. Στην ομιλία του θέλησε να απαλλάξει τον Μαρξ από όσα γίνανε στο όνομά του, αφού, τάχα, «πολλα από αυτά που έγραψε αναδιατυπώθηκαν στο αντίθετό τους».
Να πούμε εδώ ότι το επώνυμο Μαρξ είναι συχνό σε όλη την περιοχή. Μάλιστα, στο Λουξεμβούργο υπάρχει οδός, και μάλιστα βουλεβάρτο, Σαρλ Μαρξ, που όμως δεν ονομαστηκε έτσι προς τιμήν του Γερμανού φιλόσοφου αλλά από έναν ομοϊδεάτη του, τον κομμουνιστή γιατρό Σαρλ Μαρξ που πολεμησε με τους μακί στη Γαλλία, εγινε υπουργός στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας μετά τον πόλεμο αλλά σκοτώθηκε λίγο αργότερα σε τροχαίο.
Το άγαλμα του Καρλ Μαρξ έχει τοποθετηθεί πολύ κοντά στον εμπορικό πεζόδρομο της πόλης και στο σημαντικότερο αξιοθέατό της, τη ρωμαϊκή Πόρτα Νίγκρα (μαύρη). Τη φωτογραφία πιο πάνω την έβγαλα το περασμενο Σάββατο που πήγα να δω το άγαλμα. Είχε λαμπρό ήλιο, αρκετό κόσμο, ανάμεσά τους και Κινέζους τουρίστες που έβγαζαν σέλφες με καμάρι.
Διότι φυσικά ο δήμος του Τριρ καλοδέχτηκε το άγαλμα ελπίζοντας ότι θα αποτελέσει σημαντικό τουριστικό αξιοθέατο. Έγιναν άλλωστε -και γίνονται ακόμα- πολλές εκδηλώσεις για τον Μαρξ και τη ζωή του, κάποιες αξιόλογες και κάποιες πιο πανηγυριώτικες.
Στα φανάρια σε δυο σημεία της πόλης (κοντά στο άγαλμα και κοντά στο σπίτι του Μαρξ) οι φιγούρες του Σταμάτη και του Γρηγόρη αντικαταστάθηκαν από μορφές του Μαρξ (Εμπρός, Μαρξ! θα μπορούσαμε να πούμε), ενώ στο μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο της πόλης μπορούσες να βγάλεις φωτογραφία πλάι σε έναν ηθοποιό μεταμφιεσμένο σε Μαρξ, όπως γινεται τα Χριστούγεννα με τον Αγιοβασίλη.
Διάβασα επίσης ότι θα κυκλοφορήσουν και επετειακά χαρτονομίσματα με το πρόσωπο του Μαρξ, αξίας 0 ευρώ, που θα πουλιούνται προς 3 ευρώ το κομμάτι. Είναι αυτό που λέμε, οτι ο καπιταλισμός θα μας πουλήσει και…. λάθος, αλλού πήγαινε αυτό. Πάντως, όπως βλέπω, τα χαρτονομίσματα θα κυκλοφορήσουν μεν τον Ιούλιο αλλά μπορείτε να τα παραγγείλετε απο τώρα.
Στο Τριρ υπάρχει και το Σπίτι του Μαρξ, δηλαδή το σπίτι στο οποίο γεννήθηκε ο Κάρολος, που έχει αγοραστεί απο το Ίδρυμα Φρίντριχ Έμπερτ, που ανήκει στο γερμανικό SPD, και έχει γίνει μουσείο, εδώ και πολλά χρόνια. Απέχει περίπου 1100 μέτρα από το άγαλμα, είναι δηλαδή στην άλλη άκρη του πεζοδρομημενου κεντρου της πόλης, η οποία, με το να είναι η πιο αρχαια πόλη της Γερμανίας έχει πολλά αξιοθέατα στο κέντρο της, ανάμεσά τους και τη βασιλική του Κωνσταντίνου (του Μεγάλου) -μάλιστα σε αυτό το κτίριο μέσα μιλάει ο Γιούνκερ στο βιντεάκι πιο πάνω.
Ωστόσο, έναν χρονο μετά τη γέννηση του Καρλ, οι γονείς του μετακόμισαν, κι έτσι το «Σπίτι του Μαρξ» τυπικά μόνο ανταποκρίνεται στον τίτλο αυτό. Το επόμενο σπίτι τους, στο οποίο πέρασε τα παιδικά και τα εφηβικά του χρόνια ο Κάρολος, βρίσκεται πολύ πιο κοντά στην Πόρτα Νίγκρα και στο άγαλμα, στη Σιμεόνστράσε, που ειναι o κεντρικός εμπορικός (πεζό)δρομος της πόλης, από την Πόρτα Νίγκρα ως την αγορά -μάλιστα ειναι ο εμπορικότερος δρόμος της Γερμανίας για μια πόλη μεγέθους κάτω των 250000 κατοίκων. Κι αυτό το σπίτι σωζεται.
Η οικογένεια του Μαρξ ήταν μια εύπορη μεσοαστική εβραϊκή οικογένεια. Ο παππούς του ήταν ο ραβίνος του Τριρ, θέση που είχαν και αρκετοί παλιότεροι πρόγονοί του. Ωστόσο, περί το 1824 αλλαξοπίστησαν οικογενειακώς και εγιναν ευαγγελικοί. Ο πατέρας του άλλαξε το όνομά του, από Χέρσελ στο γερμανοπρεπές Χάινριχ. Η μητέρα του, η Εριέτα, είχε γεννηθεί στην Ολλανδία -η αδελφή της επρόκειτο να γεννήσει τον ιδρυτή της εταιρείας Φίλιπς. Ο Κάρολος έφυγε από τη γενέθλια πόλη σε ηλικία 17 χρονών για σπουδές, αρχικά στη Βόννη και μετά στο Βερολίνο, και δεν ξαναγύρισε ποτέ στο Τριρ παρά μόνο για σύντομες περιόδους, ολοένα και πιο σπάνιες οσο περνούσαν τα χρόνια. Έμεινε ορφανός από πατέρα στα 20 του χρόνια και οι σχέσεις του με τη σφιχτοχέρα μητέρα του δεν ήταν πολυ καλές.
Στα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μαρξ είχε μόλις εγκαθιδρυθεί ένα καθεστώς και ένα κράτος που στηρίζονταν (και) στη θεωρία του Μαρξ -η Σοβιετική Ένωση μετά την Οκτωβριανή επανάσταση. Στα 150 χρόνια, μαρξιστικά-λενινιστικά κόμματα κυβερνούσαν στη μισή Ευρώπη και στο ένα τέταρτο του πλανήτη (χοντρικά το λέω). Μετά τις καταρρεύσεις/ανατροπές του 1989 και των επόμενων χρόνων, ποιες χώρες απόμειναν; Η Κούβα και η Βόρεια Κορέα, θα πει κάποιος, αφού η Κίνα και το Βιετνάμ έχουν, πλέον, άγριο καπιταλισμό. Για την Κορέα δεν είμαι σίγουρος, πιο πολύ εθνικιστική μοναρχία είναι, αλλά η Κίνα δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι έχει καπιταλισμό.
Δεν το λέω αυτό μόνο επειδή στην Κίνα κυριαρχεί το κομμουνιστικό κόμμα κι επειδη ο πρόεδρος Σι Πινγκ έπλεξε το εγκώμιο του Μαρξ. Αναρωτιέμαι επίσης πόσο διαφέρει το κινέζικο καθεστώς από αυτό στο οποίο θα μπορούσε να εξελιχτεί η ΕΣΣΔ αν η Νέα Οικονομική Πολιτική (ΝΕΠ) εφαρμοζόταν «στα σοβαρά και για πολύ καιρό» όπως το είχε σχεδιάσει ο Λένιν, ο οποίος δεν ντρεπόταν να κάνει «κωλοτούμπες» και να το διαφημίζει. Πάντως, είμαι μάλλον βέβαιος ότι μια καπιταλιστική Κίνα θα είχε μετατραπει μάλλον σε οικονομική αποικία των δυτικών κρατών.
Αυτά όμως ειναι ουχρονικές υποθέσεις. Προς το παρόν, μένουμε στον Μαρξ και στο άγαλμά του από τους Κινέζους, και μπορούμε να στοιχηματίσουμε με τον εαυτό μας αν θα είναι το τελευταίο που θα στηθεί στη γηραιά μας ήπειρο ή αν θα έρθουν χρόνια όπου θα ξαναρχίσουν να υψώνονται προτομές και αγάλματά του παντού.
Και για να προλάβω την αναφορά στα σχόλια, θα κλείσω λέγοντας και για τον τάφο του Καρόλου. Ο Μαρξ πέθανε το 1883 στο Λονδίνο, και είναι θαμμένος στο νεκροταφείο του Χάιγκέιτ. Έχω πάει, με τον φίλο μου τον Δημήτρη που τότε έκανε μεταπτυχιακά εκεί και είχα πάει επίσκεψη. Μας φάνηκε πάρα πολύ μακριά απο το κέντρο, ίσως επειδή χρειάστηκε να αλλάξουμε δυο-τρία μέσα. Πάντως πήγαμε, τον είδαμε, βγάλαμε φωτογραφίες. Είχα πάρει και σοκολάτα μαζί μου, αλλά σκιουράκια δεν φάνηκαν για να τους δώσω.
Διότι, βέβαια, είχα διαβάσει ήδη το αφήγημα του Μάριου Χάκκα. Θα κλείσω με αυτό, αν και δεν συμφωνώ με όλα όσα λέει.
Πήγα στον τάφο του Μαρξ. Για να φτάσω εκεί πέρασα μέσα από ένα πάρκο με δυο λιμνούλες κι είδα ένα σκιουράκι που το τράταρα σοκολάτα. Την πήρε με τα μπροστινά ποδαράκια του και την τραγάνιζε. Έπειτα προχώρησα στο νεκροταφείο. Στη φυλακή μου ήρθε ένα δέμα που είχε μέσα και μερικές σοκολάτες. Φυσικά τις μοίρασα στους φίλους μου. Όταν αργότερα μάλωσα με κάποιον συγκρατούμενο μου το χτύπησε. «Εμένα δε μου έδωσες τσικολάτο». Ήταν ένας ορεσίβιος ισοβίτης. Λίγες μέρες αργότερα έκανε δήλωση κι έφυγε. Το νεκροταφείο παλιό, εγκαταλειμμένο. Τα Εβραίικα μνήματα στο βάθος πιο παρατημένα. Το δικό του ξεχωρίζει. Ένα μεγάλο γρανιτένιο κεφάλι. Έγραψε «Το Κεφάλαιο», αγαπούσε τη γυναίκα του, και τον χαρτζιλίκωνε ο Φρειδερίκος. Το 2000 μ.Χ. θα υπάρχουν δισεκατομμύρια μοιχοί. Το 2000 «Το Κεφάλαιο» θα είναι επιτέλους σωστά μεταφρασμένο (όχι η γυροβολιά του προϊόντου), θα μπορεί κανένας να χαίρεται το νεύρο του και την ειρωνεία του. Μασάω τη σοκολάτα μου και τον κοιτάζω. Συνήθως καταθέτουν στεφάνια ή βάζουνε μπόμπες. Σφυρίζω το τραγουδάκι «Ω Κάρολ». Μου ‘ρχεται να κατουρήσω. Ερημιά. Τραβιέμαι λιγάκι παράμερα και την αμολάω σε μία πατουλιά. Βγαίνει ο σκιούρος, φαίνεται πάρκο και νεκροταφείο συγκοινωνούν, και με τα μπροστινά ποδάρια μου κάνει νόημα πως τέλειωσε η σοκολάτα. «Άκουσε, ποντίκι, αν είσαι το ίδιο δε σου δίνω σοκολάτα. Αυτά τα πράγματα πρέπει να μοιράζονται σε όλους εξίσου. Όχι επειδή έχουμε μια γνωριμία να την εκμεταλλευτείς.» Κάποτε μοίρασα αυτό το σπάνιο είδος στη φυλακή μόνο στους φίλους με αποτέλεσμα να κάνει ο άλλος δήλωση. Έκανα μερικές νύχτες να κοιμηθώ. Εξαιτίας μου χάθηκε ένας οπαδός του Μαρξ και τώρα που βρίσκομαι μπροστά στον τάφο του δε θέλω να μου συμβεί κάτι τέτοιο. Καλά κοιμάμαι.
Άλλωστε έκανα δήλωση κι εγώ, όχι βέβαια γιατί δε μου δώσανε σοκολάτα, άλλες αιτίες. Ήταν κάποιος που συνήθιζε να λέει «ο Βλαδίμηρος είπε», κι επειδή το είπε εκείνος έπρεπε να το τηρήσουμε εμείς. Κυρίως δε μου άρεσε που τον έλεγε Βλαδίμηρο λες και ήταν πρώτα ξαδέρφια. Ένας άλλος τον έλεγε Ίλιτς. Για τον Κάρολο μιλούσανε σπάνια και για τον Φρειδερίκο ακόμα πιο σπάνια. Όμως τους άρεσε να λένε τη φράση «αφήστε τους νεκρούς να προχωρούν», που είπε καποιος μετέπειτα. Όλοι αυτοί οι μετέπειτα λέγανε μπούρδες. Εγώ αγαπούσα το Βλαδίμηρο Βλαδιμήρου με το άταχτο τσουλούφι που αποτυπωνόντανε «με τη βαριά στο καύκαλο του κόσμου», ίσως γιατί ψυλλιάστηκε νωρίς, ίσως και για κείνη τη σφαίρα που σφήνωσε στο καύκαλό του.
Όλα ξεκίνησαν απ’ αυτό το γρανιτένιο κεφάλι που στέκει μπροστά μου, κι εκείνοι κι οι άλλοι, κι ετούτοι κι οι μετέπειτα, κι οι καλοί κι οι κακοί, μόνο που οι καλοί βγήκαν γρήγορα από τη μέση, πλάκωσαν τα ντουγκασβίλια και τους ξεπάστρεψαν έτσι που μείναν πάνω μόνο οι αχώνευτοι. Θα μου πείτε «βρέστε μου μια κατσαρόλα που να βράζει το γάλα χωρίς να το χύνει». Αυτό προσπαθώ τόσα χρόνια, κάθε πρωί λέω να προσέξω για να μη φουσκώσει και πάντα την παθαίνω. Έτσι την πάθαμε όλοι, κι ίσως κι ο ίδιος ο Μαρξ, γιατί δεν πιστεύω να ήθελε αυτούς τους αχώνευτους.
