Έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν, χωρίς τη σημερινή δυνατότητα διακίνησης της ενημέρωσης, παίρναμε με το σταγονόμετρο πληροφορίες για το εγχείρημα των Ζαπατίστας στη ζούγκλα και τα βουνά του Μεξικού.
Η Λατινική Αμερική, τις τελευταίες 3 δεκαετίες αποτέλεσε εγχειρίδιο δράσης ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό ακριβώς διότι είχε υπάρξει, λόγω και γεωπολιτικής συνθήκης, το πρώτο πειραματόζωο του νεοφιλελεύθερου μοντέλου... λεηλασίας του δημόσιου πλούτου και των κοινωνικών δικαιωμάτων.
Σήμερα, με την ανάγκη αποτίμησης των προσπαθειών υπέρβασης του νεοφιλελεύθερου μοντέλου, θεσμικών και κινηματικών, η Λατινική Αμερική παραμένει για την Αριστερά πεδίο μελέτης, αγώνα και ανταλλαγής ιδεών ώστε τα διδάγματα της Λατινικής Αμερικής να μην πάνε χαμένα.
Ως εκ τούτου, ήταν ιδιαίτερα μεγάλο το ενδιαφέρον για την εκδήλωση του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων & Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ και του Κόμματος Ευρωπαϊκής Αριστεράς (ΚΕΑ), την Παρασκευή 19/1 στο ΣΠΟΥΤΝΙΚ, εκδήλωση στην οποία σκιαγραφήκαν οι βασικοί άξονες της συζήτησης για την κατάσταση στη Λατινική Αμερική σήμερα.
Απο-αποικιοποίηση - εκδημοκρατισμός
Η Βενεζουέλα παραμένει στο προσκήνιο, τόσο του ενδιαφέροντος της Αριστεράς όσο και των αντιπάλων της που χρησιμοποιούν την εν εξελίξει κρίση στη χώρα αυτή για να συκοφαντήσουν τα κόμματα (όπως ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα) που έχουν εκφράσει την αλληλεγγύη τους στην προσπάθεια του "τσαβισμού" να βγάλει τη Βενεζουέλα από τη φτώχεια.
Όπως τόνισε ο Νεκτάριος Μπουγδάνης, Συντονιστής Τμήματος Διεθνών Σχέσεων & Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, με όλες του τις αδυναμίες (όπως η αποτυχία εξαφάνισης της διαφθοράς και η “μονοκαλλιέργεια” πετρελαίου), το “τσαβικό μοντέλο” κατόρθωσε να ενισχύσει τα λαϊκά στρώματα απέναντι στην επίθεση των ντόπιων ελίτ (που παραμένουν ισχυρές) και του διεθνούς ιμπεριαλισμού.
Επίσης, μία σειρά κυβερνήσεων, με διαφορές αλλά και επιρροές από τη Βενελουέλα, με λάθη και διαφορετικές προσεγγίσεις ως προς την οικονομική ανάπτυξη, κατάφεραν, χωρίς να αλλάξουν όσο ριζικά θα ήθελαν το παραγωγικό μοντέλο, να μείνουν στην ιστορία για την αναδιανομή του πλούτου αλλά και δημοκρατικές και προοδευτικές αλλαγές σε συνεργασία με τα κινήματα που αναπτύχθηκαν σε κάθε χώρα.
Τα 2 βασικά διακυβέυματα για τη Λατινική Αμερική, η απο-αποικιοποίηση και ο εκδημοκρατισμός μοιάζουν να επιτεύχθηκαν, λιγότερο ή περισσότερο, και η Αριστερά, όπως ανέφερε ο Ν. Μπουγδάνης, αξίζει να πάρει τα καλύτερα στοιχεία από κάθε χώρα: τα πετυχημένα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης στην Αργεντινή, την αναχαίτιση των πιέσεων του διεθνούς κεφαλαίου στον Ισημερινό, την προστασία των ιθαγενών πληθυσμών και πολιτισμών στη Βολιβία και αλλού, την αξιοποίηση του δημόσιου πλούτου προς όφελος της κοινωνικής πλειοψηφίας στη Βραζιλία του Λούλα, τη Βενεζουέλα και αλλού κ.α.
Η Αριστερά, σε όλον τον κόσμο, οφείλει να διδαχθεί από τη Λατινική Αμερική πώς, μέσα από συγκρούσεις με το υπερεθνικό κεφάλαιο και τις ντόπιες ελίτ, θα μπορέσει κυβερνώντας ή μη, να προωθήσει εναλλακτικά παραδείγματα μέσα σε ένα διαφορετικό, σε σχέση με τη δεκαετία του 1990, περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον.
Στη Λατινική Αμερική, οι χώρες αυτές επιχείρησαν να συνεργαστούν δημιουργώντας υπερεθνικούς οργανισμούς - αντίβαρο στην προσπάθεια των ΗΠΑ να διατηρήσουν την ηγεμονία τους στην περιοχή.
Με το ίδιο σκεπτικό κάλεσε η Μαϊτέ Μόλα, Αντιπρόεδρος του ΚΕΑ, τις δυνάμεις της Αριστεράς στην Γηραιά Ήπειρο να δράσουν: “Να δουλέψουμε όλοι μαζί, όπως το Φόρουμ του Σάο Πάολο στη Λατινική Αμερική, που πρέπει να λειτουργήσει ως παράδειγμα για την Αριστερά στην Ευρώπη, να εστιάσουμε σε αυτά που μας ενώνουν και όχι σε αυτά που μας χωρίζουν".
Η Κολομβία μετά την ειρηνευτική συμφωνία
Μπορεί να απασχολεί λιγότερο τα ΜΜΕ, ωστόσο, η χώρα που βιώνει μία πραγματική "μετάβαση", όπως αναφέρει και ο τίτλος της εκδήλωσης, είναι η Κολομβία. Εκεί, οι «Επαναστατικές Ενοπλες Δυνάμεις της Κολομβίας» έγιναν η «Κοινή Εναλλακτική Επαναστατική Δύναμη», η οποία στα ισπανικά διατηρεί τα αμφιλεγόμενα αρχικά FARC αλλά, μετά από περίπου 52 χρόνια βίαιων συγκρούσεων, θα συνεχίσει αποκλειστικά με νόμιμη πολιτική δράση τον αγώνα για εκδημοκρατισμό και κοινωνική δικαιοσύνη.
Σε μία χώρα με 49 εκατομμύρια πληθυσμό, κατά βάση αγροτική, το αντάρτικο των FARC, με ρίζες στον λαό της Κολομβίας, πέτυχε μία συμφωνία ειρήνευσης με βαθιές μεταρρυθμίσεις. “Δεν είμαστε νικητές, αλλά δεν ηττηθήκαμε, παρά την προσπάθεια εξόντωσής μας με σκληρή καταστολή”, σημειώνει η Λιλιάνα Γκαϊτάν, μέλος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της "Κοινής Εναλλακτικής Επαναστατικής Δύναμης" περιγράφοντας τη συμφωνία της Αβάνας μεταξύ FARC και κυβέρνησης της Κολομβίας.
Αυτή προβλέπει, μεταξύ άλλων ότι οι περισσότεροι μαχητές λαμβάνουν αμνηστία και το δικαίωμα να συμμετάσχουν στην πολιτική. Η συμφωνία εξασφαλίζει επίσης φυσιολογική πρόσβαση στους αγρότες στη γη (70% του πληθυσμού), το 50% της οποίας ανήκε μέχρι σήμερα στο 1% των "τσιφλικάδων".
Εκ των πρωταγωνιστών στη συμφωνία αυτή, ο Ενρίκε Σαντιάγο, εκπρόσωπος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ισπανίας και νομικός σύμβουλος στην πρόσφατη ειρηνευτική διαδικασία, σκιαγραφεί τα μελανά σημεία και τις ολιγωρίες από πλευράς κράτους (σ.σ.: αξίζει να δείτε όλη την τοποθέτησή του στην εκδήλωση).
Η συμφωνία, μπορεί να βάζει “στοπ” στην ατιμωρησία, δομικό στοιχείο στην Κολομβία (μέχρι σήμερα διώκονταν μόνο οι πράξεις των ανταρτών και όχι τα εγκλήματα του κράτους και των παραστρατιωτικών, η δράση των οποίων απαγορεύτηκε, επιτέλους, με νόμο) αλλά η διαδικασία υλοποίησή της κινείται πολύ αργά και τα περισσότερα σημαντικά σημεία δεν έχουν εγκριθεί από τη δικαστική εξουσία, ενώ και η ενσωμάτωση των πρώην μαχητών των FARC δεν είναι σε καλό σημείο. Παράλληλα, 500 μαχητές που θα έπρεπε να έχουν ελευθερωθεί παραμένουν φυλακισμένοι, την ώρα που ο γενικός εισαγγελέας μπλοκάρει τη δημιουργία ειδικής εισαγγελίας για τη διάλυση των παραστρατιωτικών δομών.
Με το παζλ της επόμενης ημέρας στην Κολομβία να παραμένει ασυμπλήρωτο, η Λατινική Αμερική παραμένει στο κέντρο του ενδιαφέροντος της Αριστεράς, σε ένα κόσμο που αλλάζει δραματικά σε όλα τα επίπεδα. Μόνη σταθερά παραμένει η ανάγκη για μεγάλης κλίμακας εφαρμογή “εναλλακτικών ” πολιτικών προς όφελος της κοινωνικής πλειοψηφίας και όχι των (εκάστοτε) ελίτ. Και γι' αυτό, οι προοδευτικές συμμαχίες σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο αποτελούν την σημαντικότερη παρακαταθήκη της λατινοαμερικάνικης απόπειρας υπέρβασης της οικονομίας της Αγοράς.
