Ορίζοντα άνοιξε η αγροτική εξέγερση στο Κιλελέρ το Μάρτη του 1910 που αμφισβήτησε το καθεστώς ιδιοκτησίας της αγροτικής γής. Καταγράφηκε στη συλλογική μνήμη ως καθοριστικό ιστορικό γεγονός που γέννησε την ανάγκη και δημιούργησε την έμπνευση για την ίδρυση του Εθνικού Μουσείου Αγροτικού Κινήματος της χώρας. Είναι η προσφορά στη μνήμη των ανθρώπων που χάραξαν πορεία , άφησαν το αποτύπωμά τους και σηματοδότησαν το μέλλον. Η εμβληματική απόφαση της βουλής – σε δύσκολους καιρούς - με νόμο του κράτους ( 4481/2017) να δημιουργηθεί το μουσείο, ικανοποιεί και ένα ώριμο αίτημα του αγροτικού κινήματος και των τοπικών κοινωνιών.
Συγκεκριμένα στον κρατικό προϋπολογισμό για το 2018 προβλέπεται δαπάνη για τη δημιουργία του σε συγκεκριμένο κωδικό. Είναι αυτός ο κωδικός που προκάλεσε, το απίστευτα ειρωνικό ύφος συνοδευόμενο με την παντελή άγνοια, τον άστοχο σχολιασμό του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. ( <<… και βέβαια … το αγαπημένο μου … το έχετε ξανακούσει … Εθνικό Μουσείο Αγροτικού Κινήματος… >>). Είναι αυτό το απίθανο μίγμα της αστοχίας, της άγνοιας, της ανεπάρκειας και της αλαζονείας. Είναι και αυτός ένας λόγος που αποτυπώνονται αυτές οι σκέψεις και ιδέες σε τούτες τις γραμμές.
Μουσείο – γέννημα της Ιστορίας : ανοιχτό στη κοινωνία
Ενδιαφέρουσα θα ήταν η άποψη του τοπικού δήμου καθώς και της περιφέρειας για αυτή την αναφορά στο Εθνικό κοινοβούλιο. Ωστόσο όμως πέρα από την διαφορετική πολιτική άποψη και προσέγγιση, το κρίσιμο είναι ότι δεν πρόκειται για κάτι στατικό όπου θα εκτεθούν, τζιαμπαντάνια , κάπες, σκουτιά και αδοκάνες, αλλά για ένα δυναμικό ερευνητικό και μελετητικό ίδρυμα. Είναι αυτό ακριβώς που αναφέρεται στο σκεπτικό της εισήγησης του Υπουργείου Πολιτισμού για την ίδρυση του Μουσείου όπου δίνει ώθηση στον πρωτογενή τομέα, την έρευνα και την τοπική ανάπτυξη. Εισάγει εν τέλει, την άλλη μουσειακή αντίληψη με την δυναμική αναπτυξιακή της διάσταση, γιατί προκαλεί τη περιέργεια , το ερευνητικό ενδιαφέρον, εξάπτει τη φαντασία και την αναζήτηση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, για το παρελθόν, το παρόν, αλλά και το μέλλον του τόπου. Πάνω απ όλα ενεργοποιεί την κοινωνία και συνδέεται με τις νέες γενιές που έρχονται σε επαφή με την ιστορική μνήμη και κυρίως , με την κουλτούρα της αγωνιστικότητας και της συμμετοχής σε αυτό που ονομάζουμε συλλογική υπόθεση. Eίναι ακόμη μορφή προσφοράς και αυτή η διαδικασία της αποτύπωσης, καταγραφής, συγκέντρωσης και ανάδειξης υλικού – της αγροτικής δραστηριότητας – αλλά και των άυλων τεκμηρίων και μαρτυριών της ιστορικής διαδρομής του τόπου.
Τοπικά μουσεία
Είναι η ενωτική, προωθητική αντίληψη και πρόταση για την αξιοποίηση και ανάδειξη των αγωνιστικών ιστορικών παραδόσεων αλλά και των τωρινών δυνατοτήτων της χώρας για την παραγωγική ανασυγκρότηση με πρωταγωνιστή τον πρωτογενή τομέα.
Η πρόσφατη πλούσια τοπική εμπειρία απ το μουσείο Εθνικής Αντίστασης της Λάρισας όπου η νέα γενιά μαθαίνει, και γνωρίζει, για το πως φθάσαμε ως εδώ, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα με ισχυρό εκπαιδευτικό και αισιόδοξο πρόσημο. Τα παιδιά και οι νέοι δεν γνωρίζουν μόνον την ιστορία του τόπου τους, αλλά <<εκπαιδεύονται>> σε αξίες, ιδανικά, στάσεις και πρακτικές. Μουσεία αγροτικά και λαογραφικά με αναφορά στην ύπαιθρο υπάρχουν πολλά στο νομό, αλλά και ανά την Ελλάδα, είτε έχουν δημόσιο χαρακτήρα είτε προέρχονται από πρωτοβουλίες εμπνευσμένων ιδιωτών.
Διασύνδεση-Εργαλεία – Όραμα
Ένα ενιαίο διασυνδεμένο δίκτυο τέτοιων μουσείων με κεντρικό πυλώνα το Εθνικό Μουσείο Αγροτικού Κινήματος Κιλελέρ ενισχύει τις προϋποθέσεις, ώστε η περιοχή μας να αποτελέσει έναν ξεχωριστό τουριστικό προορισμό με σημαντικά οφέλη για τις τοπικές οικονομίες και όχι μόνο. Η αξιοποίηση θετικών εμπειριών, όπως λ.χ. του Ιδρύματος << Καπετάν Βασίλης και Κάρμεν Κωνσταντοπούλου >> που επιδιώκει την ανάδειξη της Μεσσηνιακής γης σε πρότυπο αειφόρου ανάπτυξης, αλλά και άλλων τέτοιων μουσείων σε όλο τον κόσμο, είναι ιδιαίτερα σημαντική. Ώθηση δίνεται ακόμη με την προβολή, της τοπικής διατροφής αλλά και την ανάπτυξη τού κέντρου αγροδιατροφικής δραστηριότητας στην οποία εδώ, μπορεί να έχει ρόλο ακόμη και το Εμποροβιοτεχνικό Επιμελητήριο. Εξ άλλου και η τοπική διατροφική κουλτούρα αποτελεί πολιτιστικό στοιχείο ενός λαού.
Η ύπαρξη και λειτουργία του Παγκόσμιου Δικτύου Αγροτικών Μουσείων και η ένταξη στη διεθνή ένωση που λειτουργεί από το 1966 θα δώσει τη δυνατότητα της ανάδειξης και αυτής της άλλης πτυχής της ιστορίας μας και του αγροδιατροφικού μας πλούτου. Η άμεση δυνατότητα που υπάρχει για τη δημιουργία – στα πλαίσια του Μουσείου -άμεσα του ερευνητικού ινστιτούτου με συνεργασία Δήμου και Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με συγχρηματοδότηση από το πρόγραμμα <<Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ>> μπορεί να κάνει τα αδύνατα δυνατά.
Είναι ώριμο και μπορεί να γίνει πράξη το αίτημα δεκαετιών. Γιατί ανοίγει αυτόν τον ορίζοντα, όπου χαράζουμε πορεία και ανοίγουμε δρόμο στο μέλλον.
* O Βασίλης Μακατός είναι μέλος της ομάδας εργασίας αγροδιατροφής – βιομηχανίας- τουρισμού- του Υπ. Ανάπτυξης.
Εθνικό Μουσείο Αγροτικού Κινήματος Κιλελέρ
Τον ορίζοντα, δεν θα τον φτάσεις ποτέ, αλλά βασίζεσαι σ αυτόν για να χαράξεις πορεία
Ορίζοντα άνοιξε η αγροτική εξέγερση στο Κιλελέρ το Μάρτη του 1910 που αμφισβήτησε το καθεστώς ιδιοκτησίας της αγροτικής γής. Καταγράφηκε στη συλλογική μνήμη ως καθοριστικό ιστορικό γεγονός που γέννησε την ανάγκη και δημιούργησε την έμπνευση για την ίδρυση του Εθνικού Μουσείου Αγροτικού Κινήματος της χώρας. Είναι η προσφορά στη μνήμη των ανθρώπων που χάραξαν πορεία , άφησαν το αποτύπωμά τους και σηματοδότησαν το μέλλον. Η εμβληματική απόφαση της βουλής – σε δύσκολους καιρούς - με νόμο του κράτους ( 4481/2017) να δημιουργηθεί το μουσείο, ικανοποιεί και ένα ώριμο αίτημα του αγροτικού κινήματος και των τοπικών κοινωνιών. Συγκεκριμένα στον κρατικό προϋπολογισμό για το 2018 προβλέπεται δαπάνη για τη δημιουργία του σε συγκεκριμένο κωδικό. Είναι αυτός ο κωδικός που προκάλεσε, το απίστευτα ειρωνικό ύφος συνοδευόμενο με την παντελή άγνοια, τον άστοχο σχολιασμό του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης.( <<… και βέβαια … το αγαπημένο μου … το έχετε ξανακούσει … Εθνικό Μουσείο Αγροτικού Κινήματος… >>). Είναι αυτό το απίθανο μίγμα της αστοχίας, της άγνοιας, της ανεπάρκειας και της αλαζονείας. Είναι και αυτός ένας λόγος που αποτυπώνονται αυτές οι σκέψεις και ιδέες σε τούτες τις γραμμές.
Μουσείο – γέννημα της Ιστορίας : ανοιχτό στη κοινωνία
Ενδιαφέρουσα θα ήταν η άποψη του τοπικού δήμου καθώς και της περιφέρειας για αυτή την αναφορά στο Εθνικό κοινοβούλιο. Ωστόσο όμως πέρα από την διαφορετική πολιτική άποψη και προσέγγιση, το κρίσιμο είναι ότι δεν πρόκειται για κάτι στατικό όπου θα εκτεθούν, τζιαμπαντάνια , κάπες, σκουτιά και αδοκάνες, αλλά για ένα δυναμικό ερευνητικό και μελετητικό ίδρυμα. Είναι αυτό ακριβώς που αναφέρεται στο σκεπτικό της εισήγησης του Υπουργείου Πολιτισμού για την ίδρυση του Μουσείου όπου δίνει ώθηση στον πρωτογενή τομέα, την έρευνα και την τοπική ανάπτυξη. Εισάγει εν τέλει, την άλλη μουσειακή αντίληψη με την δυναμική αναπτυξιακή της διάσταση, γιατί προκαλεί τη περιέργεια , το ερευνητικό ενδιαφέρον, εξάπτει τη φαντασία και την αναζήτηση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, για το παρελθόν, το παρόν, αλλά και το μέλλον του τόπου. Πάνω απ όλα ενεργοποιεί την κοινωνία και συνδέεται με τις νέες γενιές που έρχονται σε επαφή με την ιστορική μνήμη και κυρίως , με την κουλτούρα της αγωνιστικότητας και της συμμετοχής σε αυτό που ονομάζουμε συλλογική υπόθεση. Eίναι ακόμη μορφή προσφοράς και αυτή η διαδικασία της αποτύπωσης, καταγραφής, συγκέντρωσης και ανάδειξης υλικού – της αγροτικής δραστηριότητας – αλλά και των άυλων τεκμηρίων και μαρτυριών της ιστορικής διαδρομής του τόπου.
Τοπικά μουσεία
Είναι η ενωτική, προωθητική αντίληψη και πρόταση για την αξιοποίηση και ανάδειξη των αγωνιστικών ιστορικών παραδόσεων αλλά και των τωρινών δυνατοτήτων της χώρας για την παραγωγική ανασυγκρότηση με πρωταγωνιστή τον πρωτογενή τομέα.
Η πρόσφατη πλούσια τοπική εμπειρία απ το μουσείο Εθνικής Αντίστασης της Λάρισας όπου η νέα γενιά μαθαίνει, και γνωρίζει, για το πως φθάσαμε ως εδώ, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα με ισχυρό εκπαιδευτικό και αισιόδοξο πρόσημο. Τα παιδιά και οι νέοι δεν γνωρίζουν μόνον την ιστορία του τόπου τους, αλλά <<εκπαιδεύονται>> σε αξίες, ιδανικά, στάσεις και πρακτικές. Μουσεία αγροτικά και λαογραφικά με αναφορά στην ύπαιθρο υπάρχουν πολλά στο νομό, αλλά και ανά την Ελλάδα, είτε έχουν δημόσιο χαρακτήρα είτε προέρχονται από πρωτοβουλίες εμπνευσμένων ιδιωτών.
Διασύνδεση-Εργαλεία –όραμα
Ένα ενιαίο διασυνδεμένο δίκτυο τέτοιων μουσείων με κεντρικό πυλώνα το Εθνικό Μουσείο Αγροτικού Κινήματος Κιλελέρ ενισχύει τις προϋποθέσεις, ώστε η περιοχή μας να αποτελέσει έναν ξεχωριστό τουριστικό προορισμό με σημαντικά οφέλη για τις τοπικές οικονομίες και όχι μόνο. Η αξιοποίηση θετικών εμπειριών, όπως λ.χ. του Ιδρύματος << Καπετάν Βασίλης και Κάρμεν Κωνσταντοπούλου >> που επιδιώκει την ανάδειξη της Μεσσηνιακής γης σε πρότυπο αειφόρου ανάπτυξης, αλλά και άλλων τέτοιων μουσείων σε όλο τον κόσμο, είναι ιδιαίτερα σημαντική. Ώθηση δίνεται ακόμη με την προβολή, της τοπικής διατροφής αλλά και την ανάπτυξη τού κέντρου αγροδιατροφικής δραστηριότητας στην οποία εδώ, μπορεί να έχει ρόλο ακόμη και το Εμποροβιοτεχνικό Επιμελητήριο. Εξ άλλου και η τοπική διατροφική κουλτούρα αποτελεί πολιτιστικό στοιχείο ενός λαού.
Η ύπαρξη και λειτουργία του Παγκόσμιου Δικτύου Αγροτικών Μουσείων και η ένταξη στη διεθνή ένωση που λειτουργεί από το 1966 θα δώσει τη δυνατότητα της ανάδειξης και αυτής της άλλης πτυχής της ιστορίας μας και του αγροδιατροφικού μας πλούτου. Η άμεση δυνατότητα που υπάρχει για τη δημιουργία – στα πλαίσια του Μουσείου -άμεσα του ερευνητικού ινστιτούτου με συνεργασία Δήμου και Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με συγχρηματοδότηση από το πρόγραμμα <<Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ>> μπορεί να κάνει τα αδύνατα δυνατά.
Είναι ώριμο και μπορεί να γίνει πράξη το αίτημα δεκαετιών. Γιατί ανοίγει αυτόν τον ορίζοντα, όπου χαράζουμε πορεία και ανοίγουμε δρόμο στο μέλλον.
Βασίλης Μακατός: μέλος της ομάδας εργασίας αγροδιατροφής – βιομηχανίας- τουρισμού- του Υπ. Ανάπτυξης.
