Τρεις «ανησυχητικές» τάσεις στον τομέα της προστασίας των αιτούντων διεθνή προστασία, την προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εξωτερικεύσει την ευθύνη εξέτασης των αιτημάτων ασύλου εκτός των συνόρων της, την μετατροπή της Ευρώπης σε «περίφρακτη» ήπειρο, με συρρίκνωση της αρχής της μη επαναπροώθησης και την όλο και πιο έντονη συζήτηση περί επιστροφής των ασυνόδευτων παιδιών σε χώρες καταγωγής ή προέλευσης, ανέδειξαν οι ομιλητές στην ημερίδα του Συνηγόρου του Πολίτη, με θέμα «Επιστροφές αλλοδαπών και κράτος δικαίου» που διεξήχθη σήμερα στην Αθήνα.

 

Ο Συνήγορος του Πολίτη, Ανδρέας Ποττάκης, σχολίασε ότι διαπιστώνει «με ανησυχία το τελευταίο διάστημα» ότι η πρακτική της μη επιστροφής των ασυνόδευτων παιδιών «μπαίνει σε μια λογική σχετικοποίησης από διεθνείς και εγχώριους παράγοντες, που προσπαθούν να ανοίξουν μια τέτοια συζήτηση».

 

Όπως εξήγησε, «ακούω θέσεις και εισηγήσεις που θεωρούν ότι αυτό που θα πρέπει να ενδιαφέρει είναι το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού, που όμως θα μπορούσε να μην έρχεται σε αντίθεση με την πρακτική της επιστροφής ενός ασυνόδευτου σε χώρα καταγωγής ή προέλευσης» και εξέφρασε την ευχή αυτή η λογική να μην επικρατήσει.

 

Ο βουλευτής, Θοδωρής Δρίτσας, παρατήρησε ότι «η Ευρώπη πανικοβλήθηκε με το μεγάλο κύμα των προσφύγων» με αποτέλεσμα να μελετά «αντί για τη διεύρυνση μιας από τις βασικότερες αρχές του διεθνούς δικαίου, της αρχής της μη επαναπροώθησης, τη συρρίκνωσή της».

 

«Κλείνουν σύνορα, υψώνονται σύνορα και φράκτες για να μην εισέρχονται οι πρόσφυγες στις χώρες της Ευρώπης, οργανώνοντας μια γιγαντιαία επιχείρηση διαμόρφωσης μιας περίφρακτης ηπείρου και ελπίζουμε όχι περίκλειστης ηπείρου. Ταυτόχρονα, για όσους μπήκαν επιφυλάσσουν, αντί για άσυλο και προστασία, επαναπροώθηση σε τρίτη ασφαλή χώρα, όπου θα γίνονται οι διαδικασίες ταυτοποίησης και ασύλου. Προσωπικά, αλλά και εκφράζοντας την πλειοψηφία της Βουλής των Ελλήνων, είναι μια ευκαιρία να καταθέσω την ευχή και την ελπίδα, αυτό το σχέδιο να μην ευοδωθεί ποτέ» συμπλήρωσε.

 

Τον κίνδυνο της εξωτερίκευσης της ευθύνης εξέτασης των αιτημάτων ασύλου, εκτός των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανέδειξε και η υπεύθυνη του τομέα προστασίας προσφύγων της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Καλλιόπη Στεφανάκη.

 

Όπως είπε, «ενώ μέχρι πρότινος το μοντέλο των επιστροφών αφορούσε κατά κανόνα άτομα μη χρήζοντα διεθνή προστασία ή που δεν είχαν αιτηθεί προστασία, το μοντέλο που βλέπουμε να προωθείται είναι ότι, προκειμένου να υπάρχει διαχείριση των ροών, εξωτερικεύεται η ευθύνη για την απόφαση και την κρίση για τις ανάγκες διεθνούς προστασίας των ανθρώπων, με την επιστροφή τους σε τρίτες χώρες διέλευσης».

 

Στο πλαίσιο των νέων σχεδίων για το κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου, συνέχισε η ίδια, «προτείνεται να εισαχθεί η διαδικασία του παραδεκτού, δηλαδή της τρίτης ασφαλούς χώρας, ως πάγια τυποποιημένη διαδικασία για όλους τους αιτούντες άσυλο που εισέρχονται στην επικράτεια κρατών μελών της ΕΕ. Συνεπώς, βλέπουμε να ενισχύεται αυτή η τάση της εξωτερίκευσης της ευθύνης».

 

Στην ομιλία της η κ. Στεφανάκη επισήμανε επιπλέον, ότι η Ύπατη Αρμοστεία ζητά την «επανεξέταση της επιβολής του μέτρου του γεωγραφικού περιορισμού στα νησιά» το οποίο «θα πρέπει να εφαρμόζεται με ένα όριο και το όριο θα πρέπει να είναι η παραβίαση των ανθρωπιστικών προτύπων και θεωρούμε ότι το όριο αυτό πλησιάζει».

 

Η σημερινή ημερίδα για τις επιστροφές αλλοδαπών έρχεται ως συνέχεια της ειδικής έκθεσης για το ίδιο θέμα, που εξέδωσε τον περασμένο μήνα ο Συνήγορος του Πολίτη. Ο κ. Ποττάκης ανέδειξε και πάλι τα κύρια ευρήματα της έκθεσης, αναφέροντας ότι τρία βασικά ζητήματα στις επιχειρήσεις επιστροφών και επανεισδοχών, «καταδεικνύουν τη διάσταση θεωρίας και πράξης στην Ελλάδα»: η μη έγκαιρη ενημέρωση των αλλοδαπών, τουλάχιστον 24 ώρες πριν, σχετικά με την επιχείρηση απομάκρυνσης, η κατάχρηση του μέτρου της διοικητικής κράτησης με σκοπό την απομάκρυνση με υπέρβαση του ανώτερου αποδεκτού χρονικού ορίου των 18 μηνών και τέλος η δέσμευση όλων των ατόμων με χειροπέδες.

 

Στο τελευταίο ζήτημα, ωστόσο, αναγνώρισε ότι έχουν γίνει βήματα προόδου, «καθώς στις κοινές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις κατά το 2017, η Ελληνική Αστυνομία δεν οδηγεί πια στο αεροδρόμιο Αθήνας τους κρατούμενους με χειροπέδες, όμως αντίθετα στα νησιά η εικόνα δεν έχει αλλάξει ιδιαιτέρως».

 

Εξάλλου, ο ίδιος αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, σε ακαταλληλότητα των χρησιμοποιούμενων χώρων για διοικητική κράτηση των αλλοδαπών, σε πρακτικές κράτησης οικογενειών, καθώς και σε «συμπίεση που δέχεται το κράτος δικαίου σε συνθήκες εκτάκτου ανάγκης και που επιτρέπει παρεκκλίνουσες ρυθμίσεις, που όμως δεν μπορούν εύκολα να δικαιολογηθούν».

 

Εκπροσωπώντας την Ελληνική Αστυνομία, ο ταξίαρχος Αχιλλέας Σκανδάλης, προϊστάμενος του Κλάδου Αλλοδαπών και Προστασίας των Συνόρων, εξήγησε ότι «δεν θέλουμε να υπάρχουν κρατούμενοι αλλοδαποί στα κρατητήριά μας, περισσότερο από τον αναγκαίο προς επιστροφή χρόνο, ωστόσο υπάρχουν λειτουργικές αγκυλώσεις για να πάνε στις δομές που απαιτείται».

 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, συμπλήρωσε, αποτελούν οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, «οι οποίοι κακώς βρίσκονται σε αστυνομικά τμήματα. Γνωρίζουμε την υπερπληρότητα των δομών των άλλων φορέων που δεν μπορούν να τους απορροφήσουν, όμως αυτό έχει ως αποτέλεσμα η ΕΛΑΣ να βρίσκεται λογοδοτούσα».

 

Επίσης, σημείωσε ότι η Ελληνική Αστυνομία «δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στις εθελούσιες επιστροφές, καθώς είναι ανώδυνη διαδικασία στο δύσκολο κομμάτι των επιστροφών» για τις οποίες ωστόσο «δεν υπάρχει η ανάλογη ανταπόκριση». Περίπου 4.800 άτομα επέστρεψαν εθελοντικά στις χώρες τους το πρώτο δεκάμηνο του 2017, «παρόλο που κάναμε επισκέψεις και ενημερώσεις στα κέντρα κράτησης και στα νησιά του Αιγαίου σε συνεργασία με την πρεσβεία του Πακιστάν».

 

Ο κ. Σκανδάλης ανακοίνωσε ότι η Αστυνομία είναι σε διαδικασία μίσθωσης κτιρίου στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», όπου θα δημιουργηθεί ένας σύγχρονος χώρος για τις επιστροφές «με αξιοπρεπείς συνθήκες για τους επιστραφέντες».

 

Τέλος, ο ίδιος επισήμανε ότι υπάρχει πρόβλημα στη συνεργασία με την Τουρκία για τις επιστροφές, από την οποία «έχουμε μειωμένη ανταπόκριση για τις επιστροφές». Σύμφωνα με στοιχεία που παρέθεσε, το 2017 υποβλήθηκαν περίπου 2.800 αιτήματα για επανεισδοχή, στο πλαίσιο του διμερούς πρωτοκόλλου Ελλάδας- Τουρκίας, «αλλά οι Τούρκοι άρχισαν να απαντούν μόνο τον Αύγουστο του 2017 και έκαναν δεκτούς μόλις 416 και πάλι με σημαντική καθυστέρηση».

 

Επίσης, «η Τουρκία έχει δηλώσει ότι δεν εφαρμόζει τη Συμφωνία ΕΕ- Τουρκίας για την επανεισδοχή, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται αγκυλώσεις και προβλήματα στη διαδικασία των επιστροφών» και κατέληξε λέγοντας, ότι «το μόνο που μένει αυτή τη στιγμή, καλώς ή κακώς, είναι η Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, όπου εκεί βασιζόμαστε για να μπορέσουμε να έχουμε έναν αριθμό επιστροφών στην Τουρκία και εκεί παρουσιάζονται σοβαρά προβλήματα όσον αφορά στις επανεισδοχές».

 

Δυσκολίες ανέφερε ότι υπάρχουν και στη συνεργασία με τρίτες χώρες, όπου για παράδειγμα, «στείλαμε 145 αιτήματα προς την πρεσβεία του Αφγανιστάν για ταυτοποίηση των υπηκόων τους και δεν μας έχουν απαντήσει».

(πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ)