to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Πορτογαλία: Ισορροπώντας σε προοδευτική κατεύθυνση

Με το Δελτίο Ευρωπαϊκών Εξελίξεων, το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ επιλέγει να πάρει μέρος στον δημόσιο, συχνά συγκρουσιακό, διάλογο γύρω από τα ευρωπαϊκά πράγματα.


Η επιτυχία του εγχειρήματος της προοδευτικής κυβέρνησης υπό τον σοσιαλιστή Αντόνιο Κόστα στην Πορτογαλία αμφισβητήθηκε ήδη από την ορκωμοσία της, τον Νοέμβριο του 2015. Η ανάθεση της διαχείρισης της μεταμνημονιακής εποχής της χώρας στο συνασπισμό Σοσιαλιστικού Κόμματος (PS), Κομμουνιστικού Κόμματος/Πρασίνων (PCP-PEV) και Μπλοκ της Αριστεράς (ΒΕ) θεωρήθηκε ακροβασία σε τεντωμένο σχοινί.

Οι αμφισβητίες διέκριναν μια σειρά από κινδύνους, με βασικότερο τον κίνδυνο πολιτικής αβεβαιότητας, λόγω της ετερόκλητης σύνθεσης του κυβερνητικού συνασπισμού, και εγκατάλειψης της δημοσιονομικής πειθαρχίας σε συνθήκες σταθερά υψηλού χρέους (τρίτο υψηλότερο στην Ευρωζώνη, τέταρτο παγκοσμίως ως ποσοστό του ΑΕΠ). Το διπλό στοίχημα που κερδίζεται Κι όμως, η προοδευτική κυβέρνηση της Πορτογαλίας κατάφερε να πετύχει μια διπλή ισορροπία: Στο εσωτερικό μέτωπο κατόρθωσε να λειτουργήσει αρμονικά ως κυβερνητικός συνασπισμός τριών μερών με διακριτές διαφορές, εκμεταλλευόμενη το ευέλικτο κοινοβουλευτικό σύστημα της χώρας με τις μεταβαλλόμενες πλειοψηφίες, που επιτρέπει ελιγμούς χωρίς να κινδυνεύει η δεδηλωμένη.

Την ίδια στιγμή, κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των αγορών, προωθώντας –κι αυτό είναι το αξιοσημείωτο– μέρος της δικής της ατζέντας: αύξηση των κατώτερων μισθών, επέκταση των πολιτικών στήριξης των πιο αδύναμων στρωμάτων, «ξεπάγωμα» των μισθών στο Δημόσιο, επιτάχυνση της πρόσληψης εργαζομένων σε κρίσιμους τομείς είναι μερικές μόνο από τις κοινωνικά προσεσημασμένες αναπτυξιακές ρυθμίσεις που προωθεί η κυβέρνηση Κόστα εν μέσω μετα- προγραμματικής εποπτείας (post program monitoring). 18 Το τελευταίο διάστημα πολλαπλασιάζονται διαρκώς οι καλές ειδήσεις που αποτυπώνουν πλέον ξεκάθαρα την αλλαγή κλίματος και την ανοδική πορεία της πορτογαλικής οικονομίας: Στις 15 Σεπτεμβρίου ο οίκος Standard & Poor’s αναβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, σηματοδοτώντας την επιστροφή των ομολόγων της στην «επενδυτική» βαθμίδα ΒΒ+ από το «μη επενδυτικό προορισμό» ΒΒΒ- (junk), στον οποίο είχε εκπέσει το 2011, όταν είχε ζητήσει τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Η εξέλιξη αυτή απομακρύνει παράλληλα οποιονδήποτε κίνδυνο για τη συμμετοχή της Πορτογαλίας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Σύμφωνα με την S&P, η πορτογαλική οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί με ρυθμό 2,8% τη φετινή χρονιά και 2,2% κατά μέσο όρο την περίοδο ως το 2020. Τον Ιούλιο η χώρα κατέγραψε το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας (8,9%) από τον Νοέμβριο του 2008. Η πορτογαλική κυβέρνηση επιδιώκει να εκμεταλλευθεί το ευνοϊκό momentum και να προχωρήσει σε κινήσεις που θα της δώσουν ακόμη μεγαλύτερα περιθώρια ευελιξίας.

Η πρόωρη αποπληρωμή των δανείων προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (33% του δανείου που έλαβε το 2011, ποσό που μεταφράζεται σε 29,1 δισ. ευρώ) αναμένεται να αποτελέσει μια κίνηση με πολλαπλά οφέλη. Στόχος της κυβέρνησης Κόστα είναι να έχει αποπληρωθεί το 93% των δανείων (25,3 δισ. ευρώ) προς το Ταμείο έως το 2019 -οπότε είναι προγραμματισμένες οι επόμενες εκλογές- αντί του 2023, που προέβλεπε η αρχική σύμβαση.

Η επιλογή αυτή θα επιτρέψει στη Λισαβόνα να εξοικονομήσει χρήματα, αφού το ΔΝΤ δανείζει με υψηλότερα επιτόκια από την Ευρώπη, αλλά και να απαλλαγεί δύο χρόνια νωρίτερα από τις εξαμηνιαίες επισκέψεις των κλιμακίων του Ταμείου, γλιτώνοντας τις αρνητικές αξιολογήσεις του. Η κριτική του ΔΝΤ επικεντρώνεται στις πολιτικές αντιστροφής της λιτότητας, με έμφαση στην «απουσία διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων» στην αγορά εργασίας για την ενίσχυση της παραγωγικότητας της οικονομίας. Φυσικά, απομένουν ακόμα πολλά να γίνουν ώστε η Πορτογαλία να σταθεί γερά στα πόδια της. Μείωση του δημόσιου χρέους (132% του ΑΕΠ τον Ιούλιο) και εξυγίανση του τραπεζικού τομέα είναι δύο μεγάλες προκλήσεις.

Προκλήσεις και θετικές προοπτικές Το Σοσιαλιστικό Κόμμα και ο ηγέτης του αφουγκράστηκαν τα αίτια της βαθιάς κρίσης της Σοσιαλδημοκρατίας τόσο στην Πορτογαλία όσο και στην Ευρώπη, αποφασίζοντας τη συγκρότηση προοδευτικής κυβέρνησης με Κομμουνιστικό Κόμμα/Πράσινους και Μπλοκ της Αριστεράς. Σε αντίθεση με την εκλογική τύχη άλλων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων που συνέχισαν τον συντηρητικό δρόμο συμπράττοντας με νεοφιλελεύθερες/ κεντροδεξιές δυνάμεις, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το SPD στη Γερμανία, οι εκλογικές επιδόσεις του PS φαίνεται να δικαιώνουν αυτή την επιλογή.

Στις δημοτικές εκλογές της 1ης Οκτωβρίου, το κόμμα σημείωσε ευρεία νίκη, εξαναγκάζοντας σε παραίτηση τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης και πρώην πρωθυπουργό Πέδρο Πάσος Κοέλιο, καθώς το κόμμα του (PSD) υπέστη βαριά ήττα. Κομμουνιστικό Κόμμα/Πράσινοι και Μπλοκ της Αριστεράς έχασαν δυνάμεις στην κάλπη, με διαρροή ψηφοφόρων προς το Σοσιαλιστικό Κόμμα, γεγονός που αναμένεται ότι θα οδηγήσει σε σκλήρυνση των θέσεών τους εντός του κυβερνητικού συνασπισμού με στόχο τη συσπείρωση των ψηφοφόρων τους. Έχουν ήδη υπάρξει σχετικά σημάδια: οι δύο ήσσονες κυβερνητικοί εταίροι, για παράδειγμα, είδαν με δυσπιστία την αναβάθμιση-έκπληξη από τον οίκο Standard & Poor’s κάνοντας λόγο για άσκηση πίεσης προς τη Λισαβόνα για συγκράτηση μισθών, συντάξεων και δημοσίων δαπανών. 20 Οι προκλήσεις, τόσο οι εξωτερικές όσο και οι ενδοκυβερνητικές, παραμένουν, αλλά τα δεδομένα για τον κυβερνητικό συνασπισμό είναι ευοίωνα.

«Το Σοσιαλιστικό Κόμμα απέσπασε τη μεγαλύτερη στα χρονικά νίκη του σε τοπικές εκλογές. Ισχυροποιείται η αλλαγή που ξεκινήσαμε στο κοινοβούλιο πριν από δύο χρόνια, η οποία έχει καταδείξει στη χώρα ότι είναι εφικτό να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα με νέες πολιτικές», δήλωνε ο Πορτογάλος πρωθυπουργός μετά το εκλογικό αποτέλεσμα. Η Καταρίνα Μάρτινς, συντονίστρια του Μπλοκ της Αριστεράς, έκανε λόγο για «αυξημένες ευθύνες» του κόμματος μετά τις δημοτικές εκλογές και για επίτευξη του στόχου ήττας της Δεξιάς, εκφράζοντας τη δέσμευση ότι «το Μπλοκ της Αριστεράς θα συνεχίσει να εργάζεται κάθε μέρα ώστε να τηρηθεί η συμφωνία της κυβέρνησης του Νοεμβρίου του 2015 για να μπει τέρμα στη φτωχοποίηση της χώρας».

Ο Γενικός Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Τζερόνιμο ντε Σόουζα, παρότι αναγνώρισε τις εκλογικές απώλειες του PCP στις τοπικές εκλογές προς όφελος του PS, υποστήριξε ότι θα συνεχιστεί ο αγώνας για «υπεράσπιση των δικαιωμάτων των Πορτογάλων και για μια καλύτερη ζωή σε μια Πορτογαλία με μέλλον», υπενθυμίζοντας τη συμβολή του κόμματός του στην προώθηση των κοινωνικών και φιλεργατικών πολιτικών της κυβέρνησης. Παρά λοιπόν τις επιμέρους διαφορές των κυβερνητικών εταίρων και τις αναμενόμενες ενδοκυβερνητικές τριβές που προκαλούν οι ενδιάμεσες εκλογικές αναμετρήσεις, η διατήρηση της πολιτικής σταθερότητας αλλά και η επιτυχής βελτίωση των δημοσιονομικών μεγεθών, με την ταυτόχρονη προώθηση κοινωνικών πολιτικών, προοιωνίζονται τη συνέχιση του επιτυχούς προοδευτικού εγχειρήματος και μετά τις επόμενες βουλευτικές εκλογές.

* Το Δελτίο θα εκδίδεται δύο φορές το μήνα, στο πλαίσιο της ευρύτερης δραστηριότητας του Ινστιτούτου. Στη βάση των αρχών της Ιδρυτικής Διακήρυξης του ΕΝΑ, το Δελτίο Ευρωπαϊκών Εξελίξεων δεν θα στέκεται πολιτικά και κοινωνικά ουδέτερο απέναντι στα γεγονότα, αλλά θα αναζητεί πειστικές απαντήσεις, σε προοδευτική κατεύθυνση, στις ποικίλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα το ευρω-ενωσιακό εγχείρημα.

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)