Πάντοτε η Βουδαπέστη ήταν δημοφιλής τουριστικός προορισμός για τους Έλληνες· στη δεκαετία του 1960 τα τουριστικά γραφεία της Αθήνας διαφήμιζαν κατά κόρον τις εκδρομές με λεωφορεία σε Πράγα - Βουδαπέστη - Βιέννη.
Πρόσθετος λόγος για να πάει κανείς στη Βουδαπέστη, είναι το χωριό Μπελογιάννης, το οποίο με αυτοκίνητο απέχει το πολύ μία ώρα από την ουγγρική πρωτεύουσα. Το χωριό τυπικά είναι κοινότητα, αλλά αντιμετωπίζεται ως δήμος και από τις ουγγρικές αρχές. Έχει δε αδελφοποιηθεί με τον Δήμο Ήλιδας (Αμαλιάδα) και παλαιότερα με τον δήμο Αγίου Δημητρίου Αττικής. Η ενεργοποίηση και επέκταση των αδελφοποιήσεων ήταν ένα από τα θέματα που συζητήσαμε με τον δήμαρχο Κώστα Παπαλέξη επισκεπτόμενος πρόσφατα τη Βουδαπέστη.
Είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τη γιορτή αποφοίτησης της όγδοης τάξης του τοπικού σχολείου. Η πρωτοβάθμια εκπαίδευση στην Ουγγαρία είναι οκτατάξια και ακολουθεί το Λύκειο, που εκεί ονομάζεται Γυμνάσιο. Στον χαιρετισμό του ο δήμαρχος κάλεσε τους αποφοιτήσαντες να παραμείνουν «Μπελογιαννίτες». Η προσφώνηση αυτή θα συνεχίσει να υπάρχει για τους κατοίκους, αφού από διαδοχικές μετακομμουνιστικές κυβερνήσεις δεν έχει τεθεί ζήτημα αλλαγής του ονόματός του. Ούτε έχουν αλλάξει οι ονομασίες των οδών, π.χ. ο κεντρικός δρόμος, που οδηγεί στην πλατεία, είναι η οδός Σαράφη.
Επειδή Λύκειο δεν υπάρχει, η αποφοίτηση από την όγδοη τάξη αποτελεί και ένα είδος αποχαιρετισμού για τα παιδιά που συνεχίζουν την εκπαίδευσή τους στη Βουδαπέστη ή άλλες κοντινές πόλεις. Η γιορτή αποφοίτησης ξεκίνησε με την ανάκρουση του ουγγρικού και του ελληνικού εθνικού ύμνου, ενώ διαβάστηκαν κείμενα και στις δύο γλώσσες.
Το χωριό Μπελογιάννης ιδρύθηκε το 1950 για αγροτικής προέλευσης πολιτικούς πρόσφυγες του εμφυλίου. Συνολικά στην Ουγγαρία είχαν φτάσει περίπου επτά χιλιάδες Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες, μεταξύ των οποίων τρεις χιλιάδες παιδιά. Η αρχική ονομασία του οικισμού ήταν Ελληνικό Χωριό και χτίστηκε σε αγρόκτημα που άλλοτε ανήκε στην οικογένεια Σίνα. Μετονομάστηκε σε Μπελογιάννης προς τιμήν του αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης και ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ μετά την εκτέλεσή του, το 1952.
Η πληθυσμιακή σύνθεση άλλαξε στην πορεία, αφού πολιτικοί πρόσφυγες επαναπατρίστηκαν ήδη από τη δεκαετία του 1960 και πολύ περισσότερο μετά την πτώση της χούντας, ενώ πολλοί πρόσφυγες δεύτερης γενιάς συνήψαν μεικτούς γάμους. Σήμερα η πλειοψηφία των κατοίκων είναι Ούγγροι και πολλά μέλη της σημερινής ελληνικής μειοψηφίας (περίπου 30%) μιλούν λίγα ελληνικά.
Παρακολουθήσαμε τη γιορτή στην κεντρική πλατεία έχοντας μπροστά μας τη Δημοτική Βιβλιοθήκη με 8.000 βιβλία, εκ των οποίων τα μισά είναι στα ελληνικά. Στη Βιβλιοθήκη υπάρχει και αρχείο της εφημερίδας Λαϊκός Αγώνας, που εκδιδόταν στην Ουγγαρία μεταξύ 1950-1977, αρχικά ως καθημερινή και δίγλωσση, στα ελληνικά και σλαβομακεδονικά.
Δίπλα στη Βιβλιοθήκη είναι το πολιτιστικό κέντρο και παραδίπλα το μνημείο Μπελογιάννη, έργο του μεγάλου έλληνα γλύπτη Μέμου Μακρή, ο οποίος τιμάται τόσο στη χώρα μας όσο και στην Ουγγαρία. «Ήρωας του ελληνικού λαού» είναι η επιγραφή στο μνημείο.
Η κοινότητα Μπελογιάννης δεν είναι ο μοναδικός δεσμός της Ελλάδας με την Ουγγαρία, αφού από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας δημιουργήθηκαν πολυπληθείς ελληνικές κοινότητες στη χώρα των Μαγυάρων, με μεγάλη επίδραση στην οικονομική και πολιτιστική της ζωή. Μάλιστα, μία από τις περίφημες γέφυρες που ενώνουν τη Βούδα με την Πέστη, η Γέφυρα των Αλυσίδων, έχει κατασκευαστεί με τη χρηματοδότηση του Σίμωνα Σίνα και της επίσης πλούσιας οικογένειας Νάκου.
Χτισμένο από Έλληνες της Ουγγαρίας είναι και το τουριστικό χωριό Σανταντρέ (Άγιος Ανδρέας), χωριό καλλιτεχνών στις όχθες του Δούναβη, μερικές δεκάδες χιλιόμετρα από τη Βουδαπέστη. Εκεί υπάρχει η Ελληνική Οδός (Gorog Utca), που καταλήγει στο λεγόμενο Ελληνικό Εστιατόριο, ουγγρικής ιδιοκτησίας.
Σήμερα ο ελληνισμός της Ουγγαρίας εκπροσωπείται από την Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας, που ιδρύθηκε το 1995 και με βάση το σύνταγμα της χώρας (1993) εκπροσωπείται και στη Βουλή με έναν αντιπρόσωπο (βουλευτή), με αρμοδιότητες παρατηρητή. Πρόκειται σήμερα για τον Λαοκράτη Κοράνη.
Όσο για τις ελληνοουγγρικές σχέσεις βρίσκονται σε πολύ καλό επίπεδο, με τον όγκο των εμπορικών συναλλαγών σε ανοδική τροχιά, με τη συμβολή και των περίπου 60-70 ελληνικών εταιρειών, κυρίως στον τομέα του τουρισμού, που δραστηριοποιούνται στην Ουγγαρία.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ
