Το σκάνδαλο της ΑΕΠΙ (Ανώνυμη Εταιρεία Πνευματικής Ιδιοκτησίας) είναι πραγματικά τεράστιο και αφορά χιλιάδες δημιουργούς. Το οικονομικό σκάνδαλο που αποκαλύφθηκε σε όλη του την έκταση μετά από έλεγχο που έγινε κατ' εντολή του Υπουργείου Πολιτισμού στα λογιστικά βιβλία της ΑΕΠΙ, αφορά την περίοδο 2011-14. Από το πόρισμα του ελέγχου προέκυψαν πνευματικά δικαιώματα της τάξης των 42 εκατομμυρίων ευρώ τα οποία δεν διανεμήθηκαν στους δικαιούχους.
Επιπλέον, αποκαλύφθηκε παρακράτηση προμηθειών σε αδελφές εταιρείες και οργανισμούς του εξωτερικού, υπέρογκες αμοιβές μελών του διοικητικού συμβουλίου (καθώς και συγγενών τους) και δάνεια της εταιρείας σε μέλη του ΔΣ. Όλα αυτά αποτελούν απλά μέρος ενός μεγάλου κατηγορητηρίου. Να θυμίσουμε πως η εταιρεία εκπροσωπεί περισσότερους από 14.670 Έλληνες και ξένους πνευματικούς δημιουργούς (με απευθείας σύμβαση), καθώς και 2.200.000 και πλέον ξένους πνευματικούς δημιουργούς.
Διερευνούμε το σκάνδαλο και τι επιβάλλεται να γίνει με δυο ανθρώπους που γνωρίζουν πολύ καλά το θέμα. Τον Ρήγα Αξελό, ηθοποιό που έχει παίξει σε περισσότερες από 90 θεατρικές παραστάσεις με κρατικούς ή ιδιωτικούς θιάσους. Έπαιξε επίσης σε κινηματογραφικές ταινίες και τηλεοπτικές παραγωγές. Διετέλεσε Γενικός Γραμματέας και Πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών για 10 χρόνια. Ήταν Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων με την «Ανοιχτή Πόλη» το 2006 και σήμερα επικεφαλής της δημοτικής παράταξης. Ο έτερος καλεσμένος μας είναι ο Πάνος Σκουρολιάκος, ηθοποιός με καριέρα που αριθμεί σχεδόν 35 χρόνια, βουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ, εκλεγμένος στην Περιφέρεια Αττικής και συντονιστής της ΕΠΕΚΕ Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ.
Για την ΑΕΠΙ μας λέει χαρακτηριστικά ο Πάνος Σκουρολιάκος: «Για πολλές δεκαετίες οι κυβερνήσεις νομιμοποιούσαν μια ιδιωτική-οικογενειακή επιχείρηση ως κράτος, ως απόλυτο άρχοντα και δεν μίλαγε κανένας». Δεν υπήρχε πολιτική βούληση για να υπάρξει έλεγχος στην εταιρεία, παρά το γεγονός ότι υπήρχαν πολλές καταγγελίες. Η σημερινή δίωξη στην εταιρεία έγινε με πρωτοβουλία της παρούσας κυβέρνησης όταν διατάχθηκε έλεγχος ορκωτών λογιστών από τους υπουργούς πολιτισμού Νίκο Ξυδάκη αρχικά και μετέπειτα Αριστείδη Μπαλτά.
Για δεκαετίες οι χρήστες των καλλιτεχνικών δημιουργημάτων (ξενοδοχεία, ΜΜΕ κ.λπ.) λεηλατούσαν τους δημιουργούς μέσω της ΑΕΠΙ. Το πρόβλημα ήταν και είναι, η λειτουργία της ΑΕΠΙ και όχι οι οργανώσεις των καλλιτεχνών που λειτουργούν με δημοκρατικό και διαφανή τρόπο.
Σήμερα, με την ύπαρξη του διαδικτύου και του downloading, τα πνευματικά δικαιώματα αποτελούν την κύρια πηγή εσόδων για τους καλλιτέχνες αλλά και για τις ιδιωτικές εταιρείες. Για το λόγο αυτό γίνεται μια προσπάθεια από τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα να ξαναμοιραστεί η πίτα σε βάρος των δημιουργών.
Χαρακτηριστικά υπογραμμίζει ο Ρήγας Αξελός:
«Οι εταιρείες έχουν τελειώσει, ειδικά οι εταιρείες των δίσκων. Πώς θα ξαναβρούν μια πηγή εσόδων; Αυτή η πηγή που προσπαθούν να βρουν είναι η διαχείριση των δικαιωμάτων. Και προσπαθούν να επιβάλλουν μια κατάσταση όπου οι οργανώσεις των δημιουργών να εκλείψουν και την κεντρική είσπραξη των εσόδων να την αναλάβει ένας και μόνο φορέας».
Η προσπάθεια της κυβέρνησης είναι να περάσει ένα νόμο που να εξασφαλίζει τα οικονομικά συμφέροντα των δημιουργών μέσω του αποτελεσματικού ελέγχου του φορέα είσπραξης των πνευματικών δικαιωμάτων.
Κατά τον Πάνο Σκουρολιάκο:
«Η κυβέρνηση αντέδρασε σχετικά γρήγορα με τον ορισμό μιας επιτρόπου, παρά τις αντιδράσεις της ΑΕΠΙ. Ο νόμος που πρόκειται να ψηφιστεί προβλέπει ένα εποπτικό συμβούλιο, το οποίο θα εκλέγεται από τους δικαιούχους, από αυτούς που παρέχουν την πνευματική τους εργασία και θα πρέπει να πληρωθούν. Αυτό το εποπτικό συμβούλιο θα ελέγχει την εταιρεία. Θα υπάρχει και ένας επίτροπος με αποφασιστικές αρμοδιότητες προς όφελος των δημιουργών».
